woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

Woordsoorten

Doel 

Ik kan/weet:

- werkwoorden, zelfstandige naamwoorden, lidwoorden,(stoffelijke) bijvoeglijke naamwoorden, voorzetsels en  voegwoorden herkennen in een zin 

Welke woordsoorten ken je?

Werkwoord

• Zegt iets wat iemand doet of wat er gebeurt
• Een werkwoord kan je vervoegen

Gaan: ga, gaat, gaan, ging, gingen, gegaan

Ken jij het borstbeeld van Ronaldo?

Kunstenaar Emanuel Santos heeft het bronzen beeld gemaakt.

Soorten werkwoorden

Koppelwerkwoorden (zwobbels: zijn, worden, blijven, lijken, schijnen)

zelfstandige werkwoorden (werken, fietsen, slapen,...)

hulpwerkwoorden (kan werken, wou werken, wordt gewerkt,...)

Welke werkwoorden staan in deze zin?
Ik word morgen 16 jaar.

Welke werkwoorden staan in deze zin?
Heb ik een goed cijfer voor de toets gehaald?

Zelfstandig naamwoord

• Een mens, dier, plant, ding of gevoel
• Een naam

Herkennen: verkleinwoord, enkelvoud/meervoud en lidwoord

tante, tijger, paardenbloem, frisdrankglas, september

Sam, Antwerpen, Pelt, verdriet

Wat zijn de zelfstandige naamwoorden in deze zin?
Heb ik een goed cijfer voor de toets?

Wat zijn de zelfstandige naamwoorden in deze zin?
Melissa en Anna hebben het huiswerk in hun agenda geschreven.

Lidwoord

Staat voor het zelfstandig naamwoord

De, het en een

Bepaald: de en het

Onbepaald: een

Wat zijn de lidwoorden in deze zin?
Wil jij de telefoon in de tas doen?

Wat zijn de lidwoorden in deze zin?
Vind je het erg als ik het huiswerk niet maak?

Bijvoeglijk naamwoord

• Vertelt iets over het zelfstandig naamwoord
• Staat meestal voor het znw

Dat is een leuke film. Ik heb een nieuw huis gekocht.

• Staat soms achter het znw

Die film is leuk. Het huis is nieuw.

• Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord: zegt van welk materiaal iets gemaakt is

Een gouden oorbel, een plastic emmer

Wat zijn de bijvoeglijke naamwoorden in deze zin?
Een aardige agent bood wel aan om me naar mijn warme huis te brengen.

Wat zijn de bijvoeglijke naamwoorden in deze zin?
Tijdens de saaie les geschiedenis zei de docent dat de toets moeilijk is.

Voorzetsel

• Een (kort) woord dat de plaats, tijd of oorzaak aangeeft

Zijn boek lag op de kast.

We hebben Nederlands na de pauze.

Ik gleed uit door de sneeuw.

Welke voorzetsels staan in deze zin?
Ga jij morgen naar het schoolfeest?

Welke voorzetsels staan in deze zin?
Morgen ga ik met jou een film kijken om tien uur.

Voegwoord

• Een woord waarmee je een samengestelde zin maakt
  En, of, maar, want, dus, omdat, terwijl, zodat, nadat, als, toen, enz. 

Mary luistert naar de Beatles, omdat ze van de sixties houdt.

Welke voegwoorden staan in deze zin?
Wil je koffie of wil je thee?

Welke voegwoorden staan in deze zin?
Voordat ik aan tafel ga, was ik mijn tanden.

Bijwoord

Een bijwoord is een woord dat meer informatie geeft over het woord waar het bij hoort, vandaar de naam bijwoord. Bijwoorden zeggen bijna altijd iets over:

Bijwoord

- Ze geven extra informatie over:

1. Een werkwoord

2. Een bijvoeglijk naamwoord

3. Een ander bijwoord.

Hoe kan hij zo hard rennen?

Hard --> zegt iets over het werkwoord 'rennen'.

Zo --> zegt iets over het bijwoord 'hard'.

Telwoorden

bepaalde telwoorden:

Je weet precies hoeveel. 

één, twee, honderden, duizendste

onbepaalde telwoorden:

Je weet niet precies hoeveel

enkele, vele, weinige, sommige

Telwoorden

Telwoorden

Voornaamwoorden

persoonlijk

bezittelijk

aanwijzend

betrekkelijk

vragend

wederkerend

Persoonlijk voornaamwoord

Het bezittelijk voornaamwoord

Het bezittelijk voornaamwoord geeft een bezit aan. Je geeft aan dat iets van iemand is. 

Vervang het woord door 'zijn', dan weet je of het een bezittelijke voornaamwoord is!

Dat is haar verrekijker. --> Dat is zijn verrekijker. --> Haar = bezittelijke voornaamwoord

aanwijzend voornaamwoord

Een aanwijzend voornaamwoord is een woord dat iets of iemand aanwijst. Vaak verwijzen aanwijzend voornaamwoorden naar het woord dat er direct achter staat. Voorbeelden van deze woordsoort zijn: 'deze', 'die', 'dit', 'dat' en 'zo'n'.

betrekkelijk voornaamwoord

Een betrekkelijk voornaamwoord verbindt twee zinnen met elkaar. De zinnen ‘Het boek wordt prachtig’ en ‘Ik schrijf dat boek’ kunnen met het betrekkelijk voornaamwoord dat met elkaar verbonden worden tot ‘Het boek dat ik schrijf, wordt prachtig.’ 

vragend voornaamwoord

Een vragend voornaamwoord is een woord dat verwijst naar personen, dieren of dingen en hier iets over 'vraagt'. In de Nederlandse taal worden 'wie', 'wat, 'welk(e)', 'wiens' en 'wat voor (een)' tot de vragende voornaamwoorden gerekend.

wederkerend voornaamwoord

Wederkerende voornaamwoorden zijn bijvoorbeeld me, ons en zich in zinnen als ik heb me gesneden, we vergissen ons, hij wast zich. Wederkerige voornaamwoorden zijn de woorden elkaar, elkander en mekaar.

Wat vind ik nog lastig?

Vragen?

Zijn er nog vragen?