Werkvormen: De Souffleermethode
1 / 16
Lesduur is: 20 minIntroductie
In de Souffleermethode, een coöperatieve werkvorm, wisselen leerlingen spreken, ondersteuen en luisteren af: om de beurt staan ze als het ware in het licht, terwijl de rest ondersteunt vanuit de 'coulissen'. Samen vormen ze één stem. En dat blijkt verrassend krachtig. Deze werkvorm combineert debat, rollenspel en samenwerking op een manier die leerlingen niet alleen inhoudelijk prikkelt, maar ook sociaal veiliger maakt.
Instructies
Wat is de Souffleermethode?
Deze werkvorm is een rollenspel waarbij vier groepen elk een andere rol of belang vertegenwoordigen in een dilemma. Elke groep bereidt haar rol goed voor: wat vinden we, welke inhoudelijk sterke argumenten ondersteunen ons standpunt en hoe gaan we de overige groepen overtuigen?
Uit elke groep komt één spreker naar voren. Die gaat het gesprek aan met de andere drie sprekers, namens hun groep. De rest van de groep fungeert als souffleur en geeft fluisterend tips, corrigeert, of pakt in overleg de sprekersrol over als dat nodig is.
Wat maakt deze coöperatieve werkvorm zo krachtig?
De Souffleermethode:
- Betrekt iedereen: ook wie niet spreekt, denkt inhoudelijk mee en helpt.
- Oefent argumenteren en samenwerken tegelijk.
- Zorgt voor inhoudelijke verdieping, omdat iedereen zich vanuit de toegewezen rol moet inleven.
- Maakt je uitspreken veilig: je staat er nooit alleen voor.
- Leent zich uitstekend voor morele, sociale of vakinhoudelijke dilemma’s.
De souffleermethode daagt je leerlingen uit een dilemma van meerdere kanten te bekijken en open te staan voor de mening van een ander.
Omdat iedereen letterlijk een rol heeft bij de gesprekken en zich uit mag spreken, zijn de leerlingen betrokken. Wat deze werkvorm een leuke, afwisselende en sfeer versterkende lesactiviteit is.
Hoe maak je het?
In LessonUp kun je de Souffleermethode eenvoudig vormgeven. Volg deze stappen:
- Maak een slide waarin je het dilemma uitlegt waarmee de leerlingen aan de slag gaan. Dit kan middels een tekst, maar ook een afbeelding of video kunnen de situatie prima schetsen.
- Omschrijf in een volgende slide de vier verschillende rollen. Dit kan met behulp van tekstvlakken, maar ook in hotspots kan je de rollenschets schrijven.
- Geef de groepen vervolgens de ruimte om hun standpunt onderling te beargumenteren. Mocht je groep dat nodig hebben, dan zou je een timer kunnen toevoegen om de beschikbare tijd duidelijk te maken.
- Sluit de activiteit eventueel af met een poll of open vraag om te reflecteren op de opdracht en formatief te evalueren.
Hoe zet je hem in?
De Souffleermethode is ideaal voor de verwerkings- of verdiepingsfase. Na een uitleg of instructie, of juist als afsluiter van een thema of lessenreeks. Door het debat of gesprek centraal te zetten, dwing je leerlingen om hun kennis toe te passen in een nieuwe, realistische context.
Doordat jezelf het dilemma bepaalt waar de leerlingen mee aan de slag gaan, is deze methode in ieder niveau en in ieder vak in te zetten. In deze les hebben we voorbeelden opgenomen voor de vakken Burgerschap, Aardrijkskunde, Natuurkunde en de Moderne talen.
Wil je deze werkvorm direct toepassen? In deze les staat een voorbeeld voor het vak Aardrijkskunde. Zet deze direct in, in jouw les of laat je inspireren. Sla jouw favoriete slide op via de 'Bewaar' knop en pas de lesslides eenvoudig aan voor jouw les.
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 2 - Tekstslide
Rollenspel: Tijdens de pauze supermarkt bezoeken
Doel: Verkennen van de botsing tussen recht tot gelijke behandeling en veiligheidsmaatregelen.
Opdracht: Voer het rollenspel uit waarbij leerlingen de rol aannemen van verschillende belanghebbenden: leerling, supermarkt eigenaar, millennial en cafetariamedewerker school. Deze partijen zijn allen betrokken bij deze situatie.
Hoe werkt het?
- Verdeel de klas in vier groepen en wijs elke groep een rol toe.
- Lees dit scenario aan de vier groepen voor: "Leerlingen willen graag wat lekkers halen tijdens de pauze. De dichtstbijzijnde supermarkt laat alleen twee leerlingen per keer naar binnen met een mandje. Ook moeten ze hun tassen achterlaten bij de ingang."
- Laat elke groep hun standpunt presenteren en onderhandel over een oplossing die zowel veiligheid als gelijke behandeling bevorderd.
Reflecteer op hoe verschillende belangen conflicteren en hoe een balans kan worden gevonden.
Slide 3 - Tekstslide
Rollenspel: Tijdens de pauze supermarkt bezoeken
Doel: Verkennen van de botsing tussen recht tot gelijke behandeling en veiligheidsmaatregelen.
Opdracht: Voer het rollenspel uit waarbij leerlingen de rol aannemen van verschillende belanghebbenden: leerling, supermarkt eigenaar, millennial en cafetariamedewerker school. Deze partijen zijn allen betrokken bij deze situatie.
Hoe werkt het?
- Verdeel de klas in vier groepen en wijs elke groep een rol toe: burger, politie, overheid, bedrijf.
- Lees dit scenario aan de vier groepen voor: "Leerlingen willen graag wat lekkers halen tijdens de pauze. De dichtstbijzijnde supermarkt laat alleen twee leerlingen per keer naar binnen met een mandje. Ook moeten ze hun tassen achterlaten bij de ingang."
- Laat elke groep hun standpunt presenteren en onderhandel over een oplossing die zowel veiligheid als gelijke behandeling bevorderd.
Reflecteer op hoe verschillende belangen conflicteren en hoe een balans kan worden gevonden.
Dit voorbeeld komt uit de methode Actief! - Thema Grondwet & Grondrechten - Les 3. Grenzen aan de Grondwet en Grondrechten.
Slide 4 - Tekstslide
Rollenspel: privacy vs. publieke veiligheid
Doel: Verkennen van de botsing tussen privacyrechten en veiligheidsmaatregelen.
Opdracht: Voer het rollenspel uit waarbij leerlingen de rol aannemen van verschillende belanghebbenden: burgers, overheidsfunctionarissen, politie en bedrijven. Deze partijen zijn allen betrokken bij een discussie over privacy en veiligheid.
Hoe werkt het?
- Verdeel de klas in vier groepen en wijs elke groep een rol toe: burger, politie, overheid, bedrijf.
- Lees dit scenario aan de vier groepen voor: "De overheid denkt er aan om het aantal bewakingscamera's in stadscentrums te verhogen om criminaliteit te verminderen, maar dit roept zorgen op over de privacy van burgers die constant worden gefilmd."
- Laat elke groep hun standpunt presenteren en onderhandel over een oplossing die zowel privacy als veiligheid probeert te balanceren.
Reflecteer op hoe verschillende belangen conflicteren en hoe een balans kan worden gevonden.
Slide 5 - Tekstslide
Rollenspel: privacy vs. publieke veiligheid
Doel: Verkennen van de botsing tussen privacyrechten en veiligheidsmaatregelen.
Opdracht: Voer het rollenspel uit waarbij leerlingen de rol aannemen van verschillende belanghebbenden: burgers, overheidsfunctionarissen, politie en bedrijven. Deze partijen zijn allen betrokken bij een discussie over privacy en veiligheid.
Hoe werkt het?
- Verdeel de klas in vier groepen en wijs elke groep een rol toe: burger, politie, overheid, bedrijf.
- Lees dit scenario aan de vier groepen voor: "De overheid denkt er aan om het aantal bewakingscamera's in stadscentrums te verhogen om criminaliteit te verminderen, maar dit roept zorgen op over de privacy van burgers die constant worden gefilmd."
- Laat elke groep hun standpunt presenteren en onderhandel over een oplossing die zowel privacy als veiligheid probeert te balanceren.
Reflecteer op hoe verschillende belangen conflicteren en hoe een balans kan worden gevonden.
Dit voorbeeld komt uit de methode Actief! - Thema Grondwet & Grondrechten - Les 3. Grenzen aan de Grondwet en Grondrechten.
Slide 6 - Tekstslide
Rollenspel: Meer vrouwen in bestuursfuncties
Doel: Verkennen van de botsing tussen vrijheid, gelijkheid en solidariteit.
Opdracht: Voer het rollenspel uit waarbij leerlingen de rol aannemen van verschillende belanghebbenden: burgers, overheidsfunctionarissen, politie en bedrijven. Deze partijen zijn allen betrokken bij een discussie over privacy en veiligheid.
Hoe werkt het?
- Verdeel de klas in vier groepen en wijs elke groep een rol toe: burger, politie, overheid, bedrijf.
- Lees dit scenario aan de vier groepen voor: "Er is een debat gaande over het invoeren van een bepaald percentage vrouwen in bestuursfuncties om gelijkheid te bevorderen, maar het kan worden gezien als een inperking van de vrijheid van bedrijven om hun eigen personeel te kiezen."
- Laat elke groep hun standpunt presenteren en onderhandel over een oplossing die zowel privacy als veiligheid probeert te balanceren.
Reflecteer op hoe verschillende belangen conflicteren en hoe een balans kan worden gevonden.
Slide 7 - Tekstslide
Rollenspel: privacy vs. publieke veiligheid
Doel: Verkennen van de botsing tussen privacyrechten en veiligheidsmaatregelen.
Opdracht: Voer het rollenspel uit waarbij leerlingen de rol aannemen van verschillende belanghebbenden: burgers, overheidsfunctionarissen, politie en bedrijven. Deze partijen zijn allen betrokken bij een discussie over privacy en veiligheid.
Hoe werkt het?
- Verdeel de klas in vier groepen en wijs elke groep een rol toe: burger, politie, overheid, bedrijf.
- Lees dit scenario aan de vier groepen voor: "De overheid denkt er aan om het aantal bewakingscamera's in stadscentrums te verhogen om criminaliteit te verminderen, maar dit roept zorgen op over de privacy van burgers die constant worden gefilmd."
- Laat elke groep hun standpunt presenteren en onderhandel over een oplossing die zowel privacy als veiligheid probeert te balanceren.
Reflecteer op hoe verschillende belangen conflicteren en hoe een balans kan worden gevonden.
Dit voorbeeld komt uit de methode Actief! - Thema Grondwet & Grondrechten - Les 3. Grenzen aan de Grondwet en Grondrechten.
Slide 8 - Tekstslide
Doel van de les: Leerlingen verkennen een actueel mondiaal probleem via verschillende perspectieven. Ze leren standpunten onderbouwen, belangen afwegen en ervaren hoe maatschappelijke keuzes tot stand komen.
Voorbereiding
- Verdeel de klas in vier gelijke groepen.
- Wijs elke groep één rol toe.
- Laat elke groep 10 minuten overleggen: Wat is hun standpunt ten aanzien van het importverbod?,
Wat zijn hun belangrijkste argumenten?, Welke openingszin gaan ze gebruiken om hun rol krachtig neer te zetten? - Laat ze nadenken over hun denk- of verdiepingsvraag (staat bij de rolbeschrijving) om hun standpunt te verdiepen.
- Kies per groep een eerste spreker. De rest is souffleur en helpt de spreker tijdens het debat met argumenten, feiten of repliek. De spreker mag gewisseld worden.
Debatopzet
- Voer het debat in 5 rondes: elke groep brengt per ronde één argument naar voren.
- Na elke ronde mag de onderzoekergroep (eventueel docent gestuurd) aangeven welk argument hen op dat moment het meest overtuigt.
- De docent begeleidt het debat, houdt de tijd in de gaten en bewaakt een open, constructieve sfeer.
- Na de vijfde ronde kiest de klas of een aangewezen observatorgroep welk standpunt het sterkst onderbouwd is.
Tips voor uitvoering
- Stimuleer alle leerlingen om actief te souffleren – ze zijn allemaal verantwoordelijk voor de kwaliteit van hun groepsbijdrage.
- Laat de groepen iedere ronde een andere spreker aanwijzen.
Slide 9 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Moet Nederland stoppen met producten importeren die bijdragen aan ontbossing, zoals soja of palmolie?
Moet Nederland stoppen met producten importeren die bijdragen aan ontbossing, zoals soja of palmolie?
Ja
Twijfel
Nee
Slide 10 - Poll
Bespreek de resultaten na:
- Heeft het rollenspel je mening veranderd?
- Welk argument heeft jou overtuigd?
- Hoe vond je het om jouw standpunt te verdedigen?
- Denk je dat je mensen overtuigd hebt?
- Welke rol vond jou het sterkst in dit debat?
We moeten kernenergie inzetten als oplossing voor het klimaatprobleem.
In hoeverre ben jij het eens met deze stelling?
Schaal je antwoord in waarbij 0 = Oneens en 10 = Eens
Slide 11 - Poll
Deze slide heeft geen instructies
Slide 12 - Tekstslide
Niveau: havo, vwo
Inzet in de klas:
Inzet in de klas:
Gebruik dit lesmateriaal in de verdiepingsfase na een uitleg over energiebronnen of kernsplijting.
- Laat leerlingen in vier groepen één rol voorbereiden (inhoud, argumentatie, openingszin).
- Daarna kiest elke groep een spreker, de rest is souffleur.
- Laat ze het debat voeren in 5 rondes met telkens 1 argument per groep.
- Daarna volgt een korte evaluatie en een klasbrede reflectie: wat is het meest overtuigende perspectief en waarom?
Tips:
- Geef je groepjes een bepaalde tijd waarin zij naar zoveel mogelijk feiten en informatie op zoek kunnen, om hun mening te beargumenteren.
- Geef na iedere ronde leerlingen de kans om 'over te lopen' naar een andere partij. Zijn ze het eens met de argumenten van een andere rol, dan sluiten zij zich daarbij aan.
Is binnen 5 rondes de hele groep unaniem over hun standpunt? Laat ze dan dit klassikaal standpunt verwoorden.
Welke rol heeft jou het meest weten
te overtuigen?
🧪 Natuurkundige
🌿 De Activist
🏛️ Politicus
⚡️ Energiebedrijf
Slide 13 - Poll
Deze slide heeft geen instructies
We moeten kernenergie inzetten als oplossing voor het klimaatprobleem.
In hoeverre ben jij het nu eens met deze stelling?
Schaal je antwoord in waarbij 0 = Oneens en 10 = Eens
Slide 14 - Poll
Deze slide heeft geen instructies
Slide 15 - Tekstslide
Rollenspel "Campingdilemma"
Doel: Leerlingen verkennen een dilemma op een camping, waarbij verschillende belangen tegenover elkaar staan. Ze oefenen argumenteren, afwegen en discussiëren in een moderne vreemde taal.
Keuze: Kies zelf in welke taal je de opdracht wilt uitvoeren. Vergroot de hotspots van de gekozen taal zodat beter leesbaar zijn (ook achter in het lokaal). Verwijder de andere hotspots, zodat de slide overzichtelijk blijft.
Instructie voor in de klas:
- Deel de klas in vier groepen: iedere groep vertegenwoordigt één rol.
- Laat leerlingen in hun groep overleggen: wat is hun standpunt en welke argumenten passen daarbij?
- Laat één leerling per groep het standpunt presenteren, waarbij de rest van de groep mag souffleren.
- Voer een debat in vier rondes. Iedere ronde mag een andere rol beginnen met een standpunt. De overige rollen mogen hierop reageren. Iedere ronde is er een andere spreker vanuit de groep.
- Gezamenlijke reflectie: welk standpunt was het meest overtuigend? Zijn jullie tot een goede oplossing gekomen? Kon je je standpunt goed verwoorden?
Tip 1: Laat je de leerlingen het rollenspel uitvoeren in de vreemde taal? Laat de Nederlandse hotspots staan voor ondersteuning tijdens het voorbereiden.
Tip 2: Geef de achterban van de spreker de mogelijkheid om woorden op te zoeken in een (online) woordenboek.
Slide 16 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
