H2 taalkunde 8

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H2: Taalonderwijs en didactiek

Joke de Boer en Roelieke Westerink

Waar denk je aan bij het onderwijs aan NT2-leerders?

Taal leren en verwerven

Gestuurd leren: door een cursus of les

Ongestuurd leren: door de omgeving

Onderscheid tussen het leren van een taal en het leren van een vak

1. Iedereen kan een taal leren;
   
2. Expliciete kennis leidt niet tot correct taalgebruik;
3. Er zit geen einde aan;
   
4. Interactie is nodig.
   

Automatiseren en
vloeiendheid/fluency

• Rijk taalaanbod is cruciaal
• Receptie komt voor productie
• Taalaanbod moet begrijpelijk, maar ook uitdagend zijn
  

Outputhypothese

Spreken en schrijven bevordert het taalverwervingsproces.

• Maakt bewust van hiaten;
• Genereert specifieke taalkennis;
  
• Een rol in het automatiseringsproces.
  

Feedback

Directe feedback: docent verbetert fouten;

Indirecte feedback: fouten worden alleen gemarkeerd.

Gefocuste feedback: op één type fout;

Niet-gefocuste feedback: alle fouten aanstrepen.

Taalleerstrategieën

• Compensatiestrategieën
• Geheugenstrategieën
• Cognitieve strategieën
• Sociale strategieën
• Metacognitieve strategieën
  

Wat is een voorbeeld van een compensatiestrategie?

1. Raden
2. Analyseren
3. Hulp vragen
4. Groeperen

Wat is een voorbeeld van een geheugenstrategie?

1. Voorspellen
2. Grammatica en woordenboek gebruiken
3. Associatie
4. Taal leren leren

Wat is een voorbeeld van een cognitieve strategie?

1. Hulp vragen
2. Omschrijven
3. Raden
4. Analyseren

Wat is een voorbeeld van een sociale strategie?

1. Hulp vragen
2. Associatie
3. Omschrijven
4. Taal leren leren

Benaderingen

Grammatica-vertaalbenadering

• Losse woorden leren;
• Bestuderen grammatica.
  

Praktijkvoorbeeld:

Een taal leren zoals vaak op de middelbare school (woordenlijsten en grammaticablokken)

Directe methode

• Ook wel natuurlijke methode;
• Rechtstreeks ondersteuning van de moedertaal;
• Doeltaal wordt stapsgewijs opgebouwd.
  

Praktijkvoorbeeld:

Een Fransman leert Nederlands. De Franse taal is hierbij ondersteunend. Bij het woord 'zwembad' kan hij in zijn woordenlijst zien 'La piscine'.

Audio-linguale benadering

• Weinig aandacht voor woordenschat;
• Natuurlijke situaties als uitgangspunt.
  

Praktijkvoorbeeld:

Een leerder gebruikt een bandrecorder om zijn eigen uitspraak te beluisteren en de structuren van de vreemde taal aan te leren.

Communicatieve benadering

• Communicatieve routines en taalhandelingen zijn de kern;
• ABCD-model vaak gebruikt.
  

Praktijkvoorbeeld:

ABCD-model

A: Receptie;

B: Geleide reproductie;

C: Geleide productie;

D: Vrije productie.

Taakgericht onderwijs

• Taken vormen inhoudelijke kern van het onderwijs;
• Analytische werkwijze: van geheel naar delen.
  

Praktijkvoorbeeld:

VUT-model

Voorbereiding;

Uitvoering;

Terugblikken.

Inhoudsgericht taalonderwijs

• Gericht op inhoud;
  
• Verwerven van taal geïntegreerd.
  

Praktijkvoorbeeld:

Er wordt les gegeven over het coronavirus. Er wordt vanuit gegaan dat de taal automatisch zo ook geleerd wordt.

Eclectische benadering

• Combinatie van alle benaderingen;
• Sluit aan bij doelgroep.

Europees referentiekader (ERK)

De docent

Vroeger: docent moet iets goed kunnen uitleggen;
Tegenwoordig: docent moet de juiste vragen kunnen stellen.

Vakinhoudelijke competenties NT2-docent

• Hij is op de hoogte van taalgberuik en taalstructuur en past dit adequaat toe;

• Hij is op de hoogte van de beginsituatie van de individuele leerder en kan zijn onderwijs hier op afstemmen;
  
• Hij kan een krachtige leeromgeving tot stand brengen;
• Hij evalueert en past de resultaten toe.
  

Didactische principes

Een krachtige leeromgeving scheppen

Aspect 1: De docent

Aspect 2: Materiaal en ruimte

Lesdoelen bepalen

Expliciete doelen formuleren;

Lat hoog leggen (Pygmalion effect).

Autonomie cursist bevorderen

• Leerproces is eigen verantwoordelijkheid;
• Zelfevaluatie;
• Rol van docent steeds minder sturend.
  

Samenwerkend leren bevorderen

Voordelen:

• Kwaliteit en kwantiteit taalgebruik neemt toe;
• Effectieve spreektijd is groter;
  
• Drempel om te spreken lager.
  

Differentiatie en adaptief onderwijs

Wat voor vormen van differentiatie ken jij?

Doeltaal, voertaal, steuntaal

• Zoveel mogelijk contact met doeltaal;
• Moedertaal als steuntaal.
  

Taal en cultuur integreren

• Cultuuronderwijs is belangrijk;
• Aandacht voor taal en cultuur.
  

Multimedia

• Internet als bron van informatie;
• Multimedia als oefeninstrument;
• Social media en taalles;
  
• Computer als toetsafnemer;
• Computer als hulpmiddel van lesmateriaal.
  

Wat was nieuw voor je?

Wat vond je interessant?

Opdracht 4 (blz. 72)

https: