Les 1. Ethologie

• Biologie
• MBO
• Studiejaar 2

Lorenz Konrad

Ethologie

Wat denk je te gaan leren bij het vak ethologie?

Opdrachten

Opdracht deel 1.

Ad libitum/ Continue observatie

Ethogram maken.

Opdracht deel 2.

Ethogram gebruiken. -> interval observatie + behavior sampling

Onderzoeksvraag. Werkplan. Ethogram maken voor het te observeren dier -> thuis of stage of werk.

Opdracht deel 3.

Uitvoering onderzoek.

Conclusie & Discussie.

Onderzoeksverslag maken over het geobserveerde dier.

Ethologie = gedragsbiologie

Gedrag = alles wat een mens of dier doet

Alle waarneembare handelingen

Bijvoorbeeld: Eten, lopen, territorium verdedigen, slapen, zitten, les geven, luisteren naar de juf.

Gedrag komt tot stand door een prikkel en door motivatie

Geschiedenis

Ethologie komt van ethos en logos

Karakter en leer

Aristoteles observeerde al gedrag

The origin of species heeft al een hoofdstuk over gedrag 

Charles Darwin noemde gedrag instinct

Douglas Spalding ontdekte imprinting

Gedrag Biologie of Psychologie?

Psychologie - Bepaald gedrag - Beloning of Straf? - Leren

Biologie - Interne motivatie - Gedrag - Beloning of straf? - Leren

Tegenwoordig - Combinatie tussen een prikkel en motivatie

Tinbergen - 4 waarom vragen - Oorzaak, Ontwikkeling, Functie, Evolutie

Bijvoorbeeld een vogel die zingt

Oorzaak: Opeenvolging van zenuwimpulsen en spiersamentrekkingen tijdens of vlak voor het zingen.

Ontwikkeling: De vogel zingt omdat hij dat geleerd heeft van zijn ouders.

Functie: De vogel lokt een vrouwtje of bakent zijn territorium af. 

Evolutie: De vogel zingt omdat het in zijn genen zit die zijn doorgegeven van vorige generaties. 

Twee type verklaringen voor gedrag

Proximate verklaringen: Waardoor wordt het gedrag opgeroepen of veroorzaakt?

Ultimate verklaringen: Wat is de functie van het gedrag, wat bereikt het dier er mee en wat is de evolutionaire verklaring.

Sleutelprikkel

Sommige prikkels wekken bijna altijd een bepaald gedrag op.

Dier dat honger heeft en een prooi ziet zal nauwelijks reageren op het voortplantingsgedrag van een soortgenoot. 

Supranormale prikkel

Signalen uitzenden

Veel communicatie verspreid via signalen

Kleur

Geur

Geluid

Gedragssystemen

Gedragselementen aan elkaar

Bijvoorbeeld: het verkrijgen van voedsel of het verdedigen en verzorgen van de jongen.

Sommige gedragingen worden in een vaste volgorde uitgevoerd - gedragsketen 

Gewenning

Een bepaalde reactie op een prikkel wordt afgeleerd bij herhaling van die prikkel

Noem een voorbeeld van gewenning

Voorbeelden gewenning

Gieren in Artis schrikken niet meer van de flitsen van camera's

Politie honden reageren niet op klappen van belager

Mensen die de trein niet meer horen die naast het spoor wonen

Inpreting

Iets dat geleerd wordt in een bepaalde korte levens perioden - gevoelige periode.

Noem een voorbeeld van inprenting

Voorbeelden inprenting

Het aanleren van een taal bij peuters

Een puppy die aan mensen went voor 

een bepaalde leeftijd

Imitatie

(Nabootsing) Leren door het gedrag van soortgenoten na te doen.

Jonge vogels imiteren zanggedrag van ouder

Noem een voorbeeld van imitatie

Voorbeelden van imitatie

Apen die gaan wassen

Mezen die melkdopje open pikken

biologiepagina.nl

Bekijk de film

Schrijf op welk gedrag je ziet en of het hoort bij:

- Gewenning

- Inprenting

- Imitatie

Let op: Niet al het gedrag is een van