3.5 Gewervelden en geleedpotigen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

Geleedpotigen

3.5 Geleedpotigen en gewervelden

Geleedpotigen en gewervelden zijn 2 groepen binnen het dierenrijk.

Er zijn veel meer verschillende soorten geleedpotigen (1 miljoen soorten) dan gewervelden (300.000)

GELEEDPOTIGEN:

Veelpotigen

Spinachtigen

Insecten

Kreeftachtigen

• Insecten
• Veelpotigen
• Kreeftachtigen
• Spinachtigen

Lichaamsbouw van geleedpotigen

Een geleedpotige heeft een uitwendig skelet. Je noemt dat skelet het pantser. 

Het pantser zit om de geleedpotige heen.

De poten zijn opgebouwd uit kleine stukjes, de poten zijn geleed. De stukjes zijn de leden.

Het lichaam van veel geleedpotigen is ook uit delen opgebouwd. Die delen noem je segmenten. Het lichaam is 'gesegmenteerd' .

Bij veel geleedpotigen zitten aan elk segment poten vast.

Achterlijf

C

Kop

De kop heeft ogen en voelsprieten

A

Borststuk

Aan het borststuk zitten de poten vast.

Bij de meeste soorten insecten zitten er ook vleugels aan.

B

Hoe groeien geleedpotigen?

Omdat het skelet om het lichaam zit kunnen ze niet zomaar groeien. Ze moeten eerst vervellen. Na de vervelling groeit het dier in korte tijd heel veel tot er weer een nieuw pantser omheen is gegroeid. 

	Aantal poten	Andere kenmerken	Voorbeelden	Foto's
Veelpotigen	meer dan 10	Lang lichaam in een heleboel segmenten	Duizendpoten en miljoenpoten
Kreeftachtigen	10	2 paren antennes. 3 lichaamsdelen
Spinachtigen	8	Geen antennes 1 of 2 lichaamsdelen	Spinnen, teken, mijt
Insecten	6	1 paar antennes. Met of zonder vleugels	Mieren, bijen, vliegen, kevers, enz

LessonUp

Let op! 

Log in. 

Er zitten vragen in het volgende filmpje

00:42

Kenmerken van geleedpotigen zijn:

1. vleugels
2. Poten in delen
3. 6 poten
4. inwendig skelet

00:42

Kenmerken van geleedpotigen zijn:

1. Tweezijdig symmetrisch: als je ze in twee gelijke helften deelt leven ze nog
2. Veelzijdig symmetrisch: Je kan ze op meerdere manieren in twee helften verdelen.
3. Tweezijdig symmetrisch: je kunt ze op één manier in twee gelijke helften delen
4. Ze hebben vleugels

00:52

Tijdens deze lessen maken wij geen verschil tussen duizend en miljoenpotigen. Het zijn allemaal veelpotigen. 

00:59

Insecten

Veelpotigen

Spinachtigen

Kreeftachtigen

01:06

Welke kenmerken worden gebruikt om te weten welk dier in welke groep hoort?

01:21

Veelpotigen

Lichaam verdeeld in heel veel segmenten (stukjes)

2 of 4 poten per segment (stukje). 

01:44

1: Veelpotigen: lichaam in heel veel segmenten met
2 a 4 poten per segment
2: Kreeftachtigen: 8 poten met lichaam in 3
segmenten

1. Allebei Waar
2. Allebei niet waar
3. 1: Waar 2: Niet waar
4. 1: Niet waar 2: Waar

02:01

Spinachtigen

8 poten

geen antennes

1 of 2 lichaamsdelen

02:27

Insecten

6 poten

3 lichaamsdelen (kop, borst en achterlijf)

1 paar antennes

Soms vleugels

02:28

Spinachtigen

1. 2 Antennes
2. 8 poten
3. 6 poten
4. Vleugels

02:28

Insecten:

1. Vleugels
2. Geen antennes
3. 8 poten
4. 6 poten

01:44

Kreeftachtigen

                                     2 paren antennes (dus in totaal 4)

                                     10 poten

                                     Twee lichaamsdelen: kopborst-stuk

                                                                                  achterlijf

00:59

Sleep de 4 groepen van geleedpotigen in dit vak

Insecten

Kreeftachtigen

Veelpotigen

Spinachtigen

Schimmels

Garnalen

Reptielen

Kwallen

Vlinders

00:42

Kenmerken van geleedpotigen zijn

1. Hard inwendig skelet (pantser)
2. kraaloogjes
3. Vleugels
4. Hard uitwendig skelet (pantser)

GEWERVELDEN 

• Vissen
• Amfibieën
• Reptielen
• Vogels
• Zoogdieren

Kenmerken van gewervelden

De gewervelden worden in vijf groepen verdeeld, de indeling wordt gedaan door te letten op de volgende kenmerken:

1. De ademhalingsorganen: longen of kieuwen?

2. De huid: schubben, haren, slijm, veren?

3. De manier van voortplanten: geboren? hard ei? zacht ei?

4. Lichaamstemperatuur: Warmbloedig? Koudbloedig?

Warmbloedige dieren hebben altijd dezelfde lichaamstemperatuur De lichaamstemperatuur is constant.. Ze kunnen zichzelf warmhouden of afkoelen (bv. door te beven of te bibberen).

Koudbloedige dieren hebben de lichaamstemperatuur van de omgeving, De lichaamstemperatuur is niet constant. Ze kunnen hun eigen temperatuur niet regelen. 

Gewervelde dieren

Het dierenrijk kent 7 stammen (groepen). Eén van de stammen noemt men 'gewervelden'.

Alle gewervelde dieren hebben een inwendig skelet. Een onderdeel van dat skelet is de wervelkolom. De wervelkolom is opgebouwd uit wervels. Mensen horen hier ook bij. De wervelkolom is je ruggengraat.

Dieren met een wervelkolom noem je gewervelde dieren. Voorbeelden van gewervelde dieren zijn een krokodil, een koe, een paard en een vogel.

Vissen

   Uitzonderingen

Let op:

Bijna alle zoogdieren leven op het land. Er zijn zoogdieren die in het water leven.

Bijna alle vogels kunnen vliegen.

Vogels die niet vliegen, leven op het land en niet in de lucht.

Onthoud

• Gewervelde dieren hebben een wervelkolom.

– De wervelkolom is een onderdeel van het skelet.

– Een wervelkolom bestaat uit wervels.

• Vijf groepen gewervelde dieren zijn: vissen, amfibieën, reptielen, vogels en zoogdieren.

• Vissen

– Huid: schubben met slijm.

– Ademhaling: met kieuwen.

– Voortplanting: eieren zonder schaal.

– Leefomgeving: water.

• Amfibieën

– Huid: slijm.

– Ademhaling: met longen en huid.

– Voortplanting: eieren zonder schaal.

– Leefomgeving: water en land.

• Reptielen

– Huid: droge schubben.

– Ademhaling: met longen.

– Voortplanting: eieren met zachte schaal.

– Leefomgeving: meestal op het land.

• Vogels

– Huid: veren.

– Ademhaling: met longen.

– Voortplanting: eieren met harde schaal.

– Leefomgeving: vooral in de lucht.

• Zoogdieren

– Huid: haren.

– Ademhaling: met longen.

– Voortplanting: geboren als jong dier.

– Leefomgeving: meestal op het land.

Aan het werk! Bio voor Jou

Wat? 3.5 Geleedpotigen en gewervelden - opdrachten 26 t/m 32

Waar? In Magister.me in de studiewijzer mens en natuur. 

Hoe? Als het bord op rood staat werk je alleen en in stilte.

Als het bord op groen staat mag je fluisterend overleggen met je buurman. 

Heb je vragen? Steek je hand op en ik kom bij je. 

Klaar? Test Jezelf!