Assertiviteit

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Assertiviteit en onderhandelen

Voorbeelden om te oefenen met oefening: assertiviteit

Een cliënt slaat telkens een arm om je heen. Jij hebt dit liever niet.

Je collega is ziek en jij wordt deze maand voor de derde keer gebeld of je een keer een extra dienst wil draaien. 

Wat is Assertiviteit?

Oefening

1. Ga in de ruimte staan met een ander tegenover je.

2. Laat die ander naar je toelopen.

Op een gegeven moment is die ander te "dichtbij". Je zegt dan 'stop!'

3. Wat voor gevoel roept dit bij je op?

Hoe reageer jij?

1. Je bent drie keer in de week ingeroosterd met laat-vroeg, hoe reageer jij? 

2. Een zorgvrager weigert voor de vierde keer zijn medicatie die dag, hoe reageer jij?

3. Een zorgvrager steekt een sigaret op buiten de rookruimte, hoe reageer jij?

4. Je werkgever vraagt je, net voordat je naar huis wil gaan, of je morgen een presentatie wil geven aan het team, hoe reageer jij?

5. Je collega vraagt jou telkens om zijn diensten over te nemen, hoe reageer jij?

6. Een zorgvrager loopt telkens van tafel tijdens een eetmoment, hoe reageer jij?

De kern van assertief gedrag is dat je voor jezelf durft op te komen, je eigen mening en je gevoel durft te uiten zonder je schuldig of onzeker te voelen. 

Hoe doe je dat? >>>

 

In zijn algemeenheid zijn er drie manieren waarop iemand kan reageren in bijvoorbeeld een conflictsituatie of in een situatie waarin werk verdeeld wordt. 

Deze drie manieren zijn:

Sub- assertief

Agressief

Assertief

Gedrag

Gedrag is voor het grootste gedeelte aangeleerd. Hoe we ons gedragen in bepaalde situaties heeft veel te maken met onze opvoeding en met de 'lessen' van onderwijzers, vrienden en andere leermeesters. Hoe moest jíj je gedragen om in de smaak te vallen? Welk gedrag leverde je waardering op? Welk gedrag werd juist afgestraft?

Sommige gebeurtenissen uit het verleden hebben zich vastgezet in ons geheugen. Soms zijn ze een heel eigen leven gaan leiden in de vorm van gedachten en overtuigingen. Sommige van die gedachten weerhouden ons ervan voor onszelf op te komen.

Hoe reageer je op een assertieve manier op onderstaande situatie?

Je leidinggevende komt de laatste tijd vaak naar je toe met de vraag of je wilt overwerken. Dat wil je op zich wel, maar niet als het niet nodig is. Je hebt het gevoel dat als de leidinggevende handiger plant, dat overwerken niet nodig is. Je wilt hier graag wat van zeggen, maar vindt het moeilijk. Dit betekent dat je elke week minstens vier uur overwerkt.

Assertieve communicatie

- Vindt de eigen mening net zo belangrijk als die van anderen

- Stelt zich onafhankelijk op en durft nee te zeggen

- Durft initiatieven te nemen

 - Durft eigen gedachten en emoties te uiten en is duidelijk over eigen wensen en verwachtingen

- Geeft zichzelf en anderen de ruimte om voor zichzelf op te komen

- Vindt conflicten niet leuk of plezierig, maar gaat ze niet per se uit de weg

- Zal bij onenigheid of mislukking niet zoeken naar de schuldige, maar naar een oplossing.

Als je sub-assertief reageert, kom je goed voor jezelf op.

1. Juist
2. Onjuist

Sub-assertieve communicatie

- Houdt zich stil, geeft niet zijn eigen mening

- Wacht eerst af wat anderen vinden

- Zegt ja in plaats van nee, of geeft snel toe

-Durft geen kritiek te geven

- Gaat onenigheid en conflicten uit de weg

- Vindt het moeilijk om complimenten te ontvangen.

Agressieve communicatie

- Probeert anderen te overheersen

- Negeert anderen

- Luistert slecht of helemaal niet

- Lijkt erg overtuigd en zeker van zichzelf, maar is nogal eens onzeker

- Heeft overdreven veel kritiek op anderen

- Verheft in discussies en gesprekken de stem, laat zich beschuldigend uit of begint te schreeuwen.

Mogelijke obstakels

Zelfonderschatting      Ik ben dom / Ik ben een slappeling

Perfectionisme              Ik moet de beste zijn / Ik mag geen fouten maken

Angst voor afwijzing    Ik wil geen ruzie, dus ik houd mijn mond 

                                               Ik wil dat hij mij aardig vindt dus ik doe alsof ik het met hem eens ben

Rampgedachten            Dit zal ook wel weer mislukken / Als ik deze klus niet afkrijg, word ik ontslagen

Opgelegde normen      Goede kinderen staan altijd voor hun ouders klaar  / Vriendschap is onbaatzuchtig

Generaliseren (algemene conclusie trekken uit één gebeurtenis)

                                               Iedereen vindt mij dom / Niemand luistert ooit naar mijn mening

Invullen van reacties voor anderen

Mijn baas wordt vast boos als ik het niet met hem eens ben  / Als ik mijn mening zeg, is mijn collega teleurgesteld in mij

Over de streep -----------------

1. Ik laat mensen makkelijk over mijn grenzen gaan

2. Op het werk voel ik mij regelmatig onzeker 

3. Ik spreek me niet goed uit over bepaalde zaken 

4. Als ik kritiek krijg voel ik me snel afgewezen

5. Als iemand mij aanspreekt heb ik de behoefte mezelf te verdedigen

6. Conflicten vermijd ik zoveel mogelijk 

7. Mijn gevoelens uiten vind ik lastig

8. Ik probeer iedereen te vriend te houden 

9. Op het werk hou ik mijn mening voor me

10. Iets vragen tijdens een vergadering vind ik moeilijk

11. Ik vind dat ik assertief genoeg ben

Hoe ga jij adequaat om met je eigen gevoelens of luister jij er naar? en wat voor tips zou je een ander geven?

Tips assertief handelen 

- Laat duidelijk en rustig horen wat je wilt

- Gebruik de ik-vorm, haal er geen anderen bij

- Geef aan waarom je iets wilt, geef suggesties voor een oplossing of zoek samen naar een oplossing

- Maak er geen lang verhaal van; je hoeft geen excuses te maken voor waarom jij iets wilt of niet wilt doen

- Zeg geen 'ja' als je 'nee' bedoelt

- Gebruik geen smoesjes

- Laat rustig en duidelijk horen dat je iets niet wilt

- Zorg dat je non-verbale communicatie in overeenstemming is met wat je zegt

Adequaat omgaan met je gevoelens

- Sta stil bij je emoties: ze mogen er zijn, ze zijn normaal.

- Neem de verantwoordelijkheid over je emoties: als dit is hoe je je voelt: wat ga je daarmee dan doen?

- Neem iemand in vertrouwen over hoe je je voelt, blijf er niet mee lopen. Denk hierbij aan een collega, een leidinggevende of een vertrouwenspersoon van de organisatie.

- Accepteer hulp.

- Accepteer dat jij, net als alle andere mensen om je heen, niet alles kunt en dat dit ook niet van je verwacht wordt.

- Bespreek hoe je in het vervolg omgaat met deze bepaalde emoties en welke hulp je krijgt bij het omgaan hiermee.

- Geef goed aan wat voor jou nog wel acceptabel is en wat niet.

NTS!

Een goede verpleegkundige durft ook zijn of haar eigen kwetsbaarheid onder ogen te zien en bespreekbaar te maken. Je bent geen superheld.

Rollenspel 

Je leidinggevende komt de laatste tijd vaak naar je toe met de vraag of je wilt overwerken. Dat wil je op zich wel, maar niet als het niet nodig is. Je hebt het gevoel dat als de leidinggevende handiger plant, dat overwerken niet nodig is. Je wilt hier graag wat van zeggen, maar vindt het moeilijk. Dit betekent dat je elke week minstens vier uur overwerkt.

Hoe reageer je op een assertieve manier op deze situatie? 

Oefen deze opdracht in 4- tallen

1) verpleegkundige

2) leidinggevende

3) "stoker" (deze persoon stookt de leidinggevende extra op)  

4) observant + tipgever 

Wissel na 5 minuten van rol, zorg dat je elke rol een keer gedaan hebt.

Bespreek dit na in de klas. 

Verwerkingsopdracht 

Open de verwerkingsopdracht in Itslearning en ga aan de slag. 

Zijn er n.a.v. deze les nog vragen over de stof?

Bronnen

I-respect training 

Thiememeulenhoff Communicatie en Begeleiden> H4 Omgaan met eigen grenzen

Communicatie en Begeleiden> H3 Assertief reageren