Een handvol stuivers

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 5: Fabrikanten en arbeiders

5.4: Voor een handvol stuivers

Wat kenmerkt de demografische revolutie in Engeland?

1. Een gelijkmatige groei van stedelijke en landelijke bevolking.
2. Een afname van stedelijke bevolkingsdichtheid.
3. Een verschuiving van plattelandsbevolking naar stedelijke gebieden.
4. Een afname van landelijke migratie.

Welke energiebron werd als eerste gebruikt voor de aandrijving van textielfabrieken?

1. Paardenkracht
2. Stoomkracht
3. Waterkracht
4. Windenergie

Waarom zouden fabriekseigenaren hun fabriek liever in een stad neerzetten i.p.v. op het platteland?

Wat voor invloed zouden het ontstaan van fabrieken hebben op de leefomstandigheden van mensen die wonen in de stad?

5.4: Voor een handvol stuivers

Fabriekseigenaren doen hoge investeringen in hun machines en proberen deze terug te verdienen door hun arbeiders heel hard te laten werken voor een laag loon. Hierdoor hadden de arbeiders slechte arbeidsomstandigheden en gebeurden er vaak ongelukken. Door de snelle urbanisatie groeiden sommige dorpen uit tot grote steden. Hier leefden de arbeiders dicht op elkaar in haastig opgezette wijken. De leefomstandigheden waren erg slecht. 

Tegengestelde belangen

• Fabrikanten veel geld geïnvesteerd en wilden dit z.s.m. terug verdienen + winst maken
• Tegen zo laag mogelijke kosten zoveel mogelijk goederen maken
• Afdingen alleen mogelijk in loonkosten
• Overschot arbeiders -> lange en harde werkdagen

Werkomstandigheden

• Rendabel maken van investeringen -> nachtdienst inzetten
• Eerste ploeg 12 uur overdag, tweede ploeg 12 uur 's nachts 
• Ook kinderen!
• Slechte nachtrust -> slechte concentratie   -> veel ongelukken
• 1832 Dr. Hawkings onderzoek gedaan gezondheid bij werkenden in fabrieken

Streng toezicht en zware straffen

• Geen hulp vanuit fabrikanten -> streng fabrieksregelement
• Arbeiders nóg harder laten werken
• Zelf de schuld geven voor ongelukken
• Weinig zichtbaar op werkvloer -> opzichters
• Vooral gehaat door de arbeiders

Waarom blijven mensen in de fabrieken werken ondanks de slechte omstandigheden?

1. Ze worden vanuit het geloof gedwongen
2. Ze hebben het inkomen nodig om te leven
3. Ze gaan zich anders vervelen
4. Ze kunnen niet meer op het platteland werken

Wat is de reden dat de fabrikanten nachtdiensten gingen inzetten?

Hoe komt het dat de fabrikanten de arbeiders zo lang en hard konden laten werken zonder dat ze ontslag namen?

Kijk naar de afbeelding. Leg uit met behulp van de bron wat deze te maken heeft met het begrip 'kinderarbeid'

Steden groeien

• Tot 19e eeuw duidelijk verschil stad en platteland
• Industrialisatie doorbrak het patroon
• Fabrieken op waterkracht aan riviertjes platteland -> stoommachines kan ook in steden
• Dorpen worden steden + ontstaan industriesteden = urbanisatie

 

Iedereen doet maar wat

• Geen tijd voor goed uitbreidingsplan
• Huizen zo dicht mogelijk bij de fabrieken op zo min mogelijk ruimte
• Geen waterleiding, riolering, straatverlichting, afvalverwijdering of verharding van de straten 
• Huizen van kelder tot zolder bewoond (3/4 verdiepingen) 
• Afval dumpen in stadsriviertjes
• Overal rommelig, smerig en ongezond

Bekijk het plaatje. Waarom zou het werken in een ijzergieterij ongezond of gevaarlijk kunnen zijn?

Waarom bouwden textielfabrikanten hun fabrieken in de buurt van de steenkolenmijnen?

In regel 1 van het fabrieksreglement staat dat de opzichter altijd op de werkvloer moet zijn als er ook arbeiders aanwezig zijn.

Waarom zal de fabrikant deze regel als eerste hebben opgenomen?