Fictie begrippen les 3: tijd

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Fictie begrippen les 3: tijd

Welkom 3v!

Leg je laptop, schrift, etui en leesboek vast klaar

Laptop niet nodig deze les

Je hoeft niet in te loggen op deze LessonUp

Lezen in je boek

Deze les

• Lezen in je boek
• Literaire begrippen: Tijd
  
• Mindmap
  

Lesdoelen

Aan het eind van de les
... ken je een aantal (nieuwe) begrippen van verhaalanalyse;
... begrijp je wat deze begrippen betekenen

... kun je deze toepassen op je eigen boek (mindmap)

Begrippen voor op je mindmap

Tijd
historische tijd, vertelde tijd, verteltijd, chronologisch/niet-chronologisch, flashback, terugwijzing, vooruitwijzing, tijdvertraging, tijdverdichting, tijdsprong

Tijd in verhalen - Historische tijd

Om te bepalen in welke historische tijd een verhaal zich afspeelt, let je op de volgende zaken:

• jaartal
• historische figuren
• historische gebeurtenissen
• gewoontes, voorwerpen, kleding en eten
• omgeving

Historische tijd

= periode waarin een verhaal zich afspeelt

Gebeurtenissen in een roman spelen zich meestal af in een bepaalde tijd. Bijvoorbeeld in de Gouden Eeuw, tijdens de Tweede Wereldoorlog of in 1980. Dit wordt de historische tijd genoemd.

Tijd

Historische tijd = 

De periode  waarin het verhaal zich  afspeelt

BV: De historische tijd van Oorlogswinter is 1940-1945 of tijdens de Tweede Wereldoorlog

Heden/toekomst

Let op: de historische tijd kan ook in het heden of zelfs in de toekomst liggen

Hoe herken je de 'historische tijd'

Hoe herken je de historische tijd?

Het is vrijwel altijd mogelijk de historische tijd vast te stellen, ook als die nergens vermeld wordt. 

Let op:

• Voorwerpen/kleding
• Omgangsvormen
• Taalgebruik
•  Aanwijzingen, zoals het optreden van historische figuren of verwijzingen naar politieke gebeurtenissen.

Verteltijd en vertelde tijd

Verteltijd & vertelde tijd 

Verteltijd = het aantal blz./ tijd nodig om te lezen

Vertelde tijd = de tijd die in een verhaal voorbij gaat

De vertelde tijd.....

.... kan versneld of vertraagd worden.

Tijdverdichting                           Tijdvertraging                                               

Tijdverdichting en vertraging

• Van tijdverdichting is sprake als de verteller stukken tijd             samenvat in een aantal woorden. 

• Van tijdvertraging is daarentegen sprake als de verteller            een korte tijdsperiode zeer uitgebreid beschrijft. 

Tijdverdichting en tijdvertraging

• Bij tijdvertraging neemt de schrijver veel langer de tijd om iets te beschrijven (verteltijd), dan dat de gebeurtenissen in werkelijkheid duren (vertelde tijd).
  
• Bij tijdversnelling is de verteltijd juist veel korter dan de versnelde tijd.
  
  
  

verteltijd: tijd die je nodig hebt om te lezen. 
vertelde tijd: tijd die de gebeurtenissen in werkelijkheid (zouden) duren. 

Waarom denk je dat een schrijver 'speelt'met de tijd door te vertragen of verdichten?

Een andere manier om spanning op te bouwen is te spelen met de chronologie.

Chronologisch of niet?

Hoe wordt verteld? 

Volgorde: 

• chronologisch 
• niet-chronologisch 

Niet-chronologisch ontstaat door: 

• vooruitwijzingen
• terugverwijzingen (bijzondere vorm: flashback = personage beleeft het verleden weer 'echt') 

vooruitwijzing / terugwijzing / flashback

Vooruitwijzing

De auteur noemt alvast iets om jou nieuwsgierig te maken.

Vooruitwijzing

Dat was nog maar het begin.
Ik rook iets.

De gang werd donkerder.

terugwijzing

Ik dacht aan de keer dat hij mij verraden had en voelde hoe zijn ogen zich vulden met angst.

Tijd / spanningsopbouw

Flashback  <---

Flashforward --->

Maar wat is dan...?

Terugwijzing <---

Vooruitwijzing --->

Flashback: het verhaal springt terug in de tijd en vertelt iets dat vroeger is gebeurd. Het verhaal is niet-chronologisch. 

Terugwijzing: in het verhaal wordt gesproken over iets dat vroeger is gebeurd zonder dat het verhaal echt wordt onderbroken, bijv. in een uitspraak of gedachte van een persoon.

vooruitwijzing en terugwijzing.

korte wijzingen naar wat al gebeurd is of gaat gebeuren, niet langer dan een paar zinnen.

Tijdsprongen

• Terugwijzing = personage denkt aan eerdere gebeurtenis
  
• Vooruitwijzing = er wordt verwezen naar iets wat later gaat gebeuren
  

Niet-chronologisch: flashback/flashforward

Chronologisch: terug-/vooruitwijzing

   Flashback Terugwijzing

   Flashforward Vooruitwijzing

Terugwijzingen

• Flashbacks
• Je gaat terug in de tijd van het verhaal naar iets wat op een eerder moment gebeurde. 

Tijdsprong

Een laatste manier om te spelen met de tijd en de spanningsopbouw is de tijdsprong.

Tijdsprong

Een tijdsprong is het overslaan van een stuk tijd, bijvoorbeeld een paar weken of een jaar. 

Voorbeeld: tijdsprong