T4 BS3 en 4 - evolutie en allelfrequentie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De evolutietheorie

Havo 4

Thema 4

BS 3 & 4

Vandaag

Leerdoel

• Je kunt uitleggen wat de neodarwinistische evolutietheorie inhoudt.
• Je kunt manieren van reproductieve isolatie beschrijven.

Programma

1. Feiten of fabels
2. De evolutietheorie
3. Zelf werken

Feit of fabel:
De mens stamt af van de mensaap

1. Feit
2. Fabel

Feit of fabel:
De mens stamt af van de neanderthalers

1. Feit
2. Fabel

Feit of fabel:
Zonder verschillende allelen was evolutie niet mogelijk

1. Feit
2. Fabel

Feit of fabel:
Er zijn vijf rijken: dieren, planten, schimmels, bacteriën en virussen

1. Feit
2. Fabel

Feit of fabel:
Slangen hadden benen

1. Feit
2. Fabel

Evolutietheorieën

Creationisme:

• de aarde en organismen zijn geschapen
• sommige organen te ingewikkeld om  door evolutie te zijn ontstaan --> intelligente schepper

Lamarck (1744-1829):

• eigenschappen veranderen tijdens leven individu
• veranderde eigenschap wordt doorgegeven
• Milieufactoren kunnen genexpressie beïnvloeden

Darwin (1809-1882):

• On the origin of species (1859) --> evolutietheorie

Gregor mendel (1822-1884)

DNA bevat alle erfelijke eigenschappen

• Voor het eerst ontdekt in 1871
  
• Structuur pas ontdekt in 1953
  

Evolutie

• Verschillen in genotypen door mutaties --> ontstaan allelen --> genetische variatie

•  Natuurlijke selectie = organismen met gunstige eigenschappen overleven en hebben meer kans om zich voort te planten dan organismen met 'ongunstige eigenschappen'

• Survival of the fittest = Organismen die beter kunnen overleven, kunnen zich voortplanten. Hierdoor gaat een soort steeds beter passen in zijn omgeving

• Overerving van de 'goede eigenschappen

Evolutie: verandering van genotypenfrequenties en allelfrequenties in een populatie

Evolutie

Selectiedruk = invloed van milieufactoren op genetische variatie.

• hoger --> minder variatie
• lager --> overleving voor iedereen makkelijker

Fitness = voortplanting geschiktheid doordat het organisme het beste is aangepast.

Fitness is afhankelijk van het milieu.

Adaptatie = aanpassing

Reproductieve isolatie

Ontstaan nieuwe soorten

Het ontstaan van een nieuwe soort komt dus tot stand door:

1 reproductieve isolatie die kan worden veroorzaakt door geografische isolatie

2 genetische variatie die is ontstaan door mutatie en recombinatie

3 natuurlijke selectie, waarbij de best aangepaste organismen overleven

4 voortplanting, waarbij de gunstige eigenschappen aan nakomelingen worden doorgeven

Door evolutie

1. Past een populatie zich op de lange termijn aan op het milieu
2. Kan een individu zich direct aanpassen aan het milieu

Wat heb je niet nodig voor evolutie?

1. verandering van het milieu
2. natuurlijke selectie
3. al deze antwoorden zijn nodig voor evolutie
4. genetische variatie

Waar staat 'fitness' voor bij evolutie?

1. hoe goed je kan overleven
2. hoe fit je bent
3. hoeveel nakomelingen je maakt
4. hoe sterk je bent

Aan de slag!

Wat:	Basisstof 3: maak opdracht 37 t/m 42
Hulp nodig:	BINAS/boek of vraag om hulp
Uitkomst:	we bespreken de (moeilijke) vragen met elkaar
Klaar?	Lees basisstof 4 Basisstof 4: maak opdracht 52 t/m 60

Aan de slag!

Leerdoelen bs 4

4.4.1 Je kunt beschrijven hoe de genetische eigenschappen van een populatie kunnen veranderen.

Constante Allelfrequenties

De verzameling van alle genen in een populatie -> genenpool

Allelfrequentie geeft aan hoevaak een allel voorkomt

geen selectiedruk

Veranderende Allelfrequenties

Seksuele selectie; partnerkeuze op basis van eigenschappen

Aan de slag!

Wat:	Basisstof 3: maak opdracht 37 t/m 42 Basisstof 4: maak opdracht 52 t/m 60
Hulp nodig:	BINAS/boek of vraag om hulp
Uitkomst:	we bespreken de (moeilijke) vragen met elkaar
Klaar?	Lees basisstof 4 Basisstof 4: maak opdracht 52 t/m 60

Aan de slag!