Literatuuronderwijs hoofdstuk 4

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Programma

1) Lezen verhaal 'Homo' van Kees van Kooten

 (directe/indirecte persoonsbeschrijving)

2) Theorie H4: Vertelwijze

3) Behandelen tekst van Belcampo

De ik-figuur beschrijft zichzelf als een mannetjesdier, maar ook als modern en progressief. Hij vindt ook dat hij er best goed uit ziet. Hoe noem je deze manier van persoonbeschrijving?

1. direct
2. indirect

De verteller noemt zichzelf modern en progressief. Is dat ook zo? Waaruit blijkt of dat wel of niet zo is?

Door wat de ik-figuur vertelt over zijn omgang met Bert leer je veel over hoe hij werkelijk in elkaar zit. Dit noem je een:

1. directe persoonsbeschrijving
2. indirecte persoonbeschrijving

H4 Vertelwijze

De verteller is degene die het verhaal presenteert. Met de verteller wordt niet de auteur van het verhaal bedoeld! Denk maar aan het vorige verhaal. Kees van Kooten is niet de verteller van dat verhaal.

Er zijn verschillende vertelwijzen of vertelperspectieven mogelijk:

1) ik-verhaal

2) personaal verhaal

3) auctoriaal verhaal

ik-verhaal

Het ik-verhaal is in de ik-vorm geschreven. Je beleeft het verhaal mee door de ogen van de ik-figuur die zelf een rol speelt in het verhaal of je leest mee met de ik-figuur.

Het ik-verhaal is subjectief , want je ziet de gebeurtenissen door de ogen van de ik-figuur. Het kan zijn dat de ik-figuur de situatie niet ziet zoals die werkelijk is. Er kan dus sprake zijn van een onbetrouwbaar perspectief.

Een voorbeelden van zo'n onbetrouwbaar perspectief is 'Het diner' van Herman Koch.

Het verhaal van Kees van Kooten is geschreven in het ik-perspectief. Dit perspectief is:

1. betrouwbaar
2. onbetrouwbaar

personaal verhaal

Dit verhaal is in de hij- of zijvorm geschreven waardoor je als lezer de romanwereld leert kennen vanuit een of meerdere personages.  De personages kunnen subjectief (je weet wat ze denken of voelen) of objectief (het personage wordt van buitenaf, dus neutraal, beschreven) worden beschreven.

Voorbeeld van een onbetrouw personaal perspectief: 'De donkere kamer van Damokles' van Willem Frederik Hermans.

auctoriaal verhaal

Dit verhaal wordt verteld door de een alwetende verteller. Deze verteller weet meer dan de personages en kan vooruit verwijzen naar zaken die komen gaan. De lezer heeft het idee dat hij kan doordringen in het bewustzijn van de personages.

Soms is de alwetende verteller een ik-figuur die buiten het verhaal staat. Deze ik-persoon heeft overzicht en kan commentaar geven op de gebeurtenissen. Deze ik-figuur vertelt over de personages in de derde persoon (hij/zij) en kan de gedachten van deze personages weergeven.

Voorbeeld van zo'n verteller vind je in 'De boekendief' van Markus Zusak waarin de dood vertelt over hoe hij over het leven van de mensen beschikt.

We lezen het verhaal 'Bladzijde uit het dagboek van een arts' (in teksten uit H4).
Beschrijf het perspectief in het verhaal zo nauwkeurig mogelijk.

We lezen de twee teksten op blz. 50 genaamd 'Dolly'. Beschrijf het perspectief van beide teksten en geef aan of het om subjectieve of objectieve perspectieven gaat.