HV4 1 mensheid

Wat is een tijdbalk. / stamboom

Maak een tijdbalk van je eigen leven. 

1

70.000 jaar geleden: pre-historie

De mensen waren onbeduidende dieren. De impact van de mens op de wereld was niet groter dan die van een ander dier. We waren niets meer of minder dan een kwal, een vliegje, een mier of een vogel. 

Nu beheerst de mens de wereld. 

Waarom beheersen wij de wereld?

Zet een chimpansee naast een mens, de mens zal niet kunnen winnen van een chimpansee.

Het verschil tussen een mens en een dier, zit niet op individueel niveau maar op het collectieve niveau.

Mensen zijn de enige zoogdieren die flexibel kunnen samen werken in zeer grote groepen. 

Sociale insecten: de bijen, de mieren kunnen ook in grote groepen samenwerken. Het verschil is, ze zijn daar niet flexibel in. Er is voor hen maar één manier. Een bijenkorf werkt op één manier. Als er gevaar is, kunnen ze geen nieuw systeem verzinnen. sociale dieren als de wolf, olifant, dolfijn en chimpansee, kunnen wel flexibeler werken. Ze kunnen hun systeem wel aanpassen. Maar dan alleen in kleine groepen. 

Chimpansee, de samenwerking is gebaseerd op de intieme kennis van elkaar. Chimpansee 1 moet chimpansee 2 persoonlijk kennen om samen te kunnen werken. Alleen de homo sapiens kan de twee dingen combineren: flexibel zijn en samenwerken in grote groepen.  

100 chimpansees tegen 100 homo sapiens: de homo sapiens winnen, omdat ze kunnen samenwerken, niet omdat ze sterker zijn. 

1000 chimpansees in een stadion, dat zal een chaos zijn; 1000 homo sapiens in een stadion, dat gaat meestal goed, omdat alles strak is georganiseerd. Er is van te voren over nagedacht, er is een plan gemaakt en de mensen die naar het stadion komen kennen het plan en de regels.  Er is een effectieve samenwerking. 

De ontwikkelingen in de wereld zijn ontstaan door samenwerking in groepen: het bouwen van een piramide, naar de maan vliegen.

Zelfs al kennen we elkaar niet, toch kunnen we samenwerken. 

Zonder een overheid zouden er geen scholen zijn, zonder docenten geen school. Zonder bus/fiets/auto zouden jullie niet op school kunnen komen. Zonder uitgevers zouden er geen boeken zijn. Zonder boeren zou er geen tarwe voor het brood, eieren, meld en vlees zijn. Zonder winkels zou je al je producten bij de boer op moeten halen. enz. 

Ook de nare dingen: oorlogen, de macht willen grijpen en zorgen dat je de macht houdt, zijn dingen die mensen doen. Het is mogelijk door samenwerking op grote schaal. 

Slachthuizen, gevangenissen, concentratiekampen, legers; alles is mogelijk door een systeem van samenwerking. Chimpansees hebben dit niet. 

Hoe kunnen we samenwerken? 

Het antwoord ligt in de verbeelding. Wij kunnen flexibel samenwerken met een oneindig aantal vreemdelingen. Dit kan omdat wij fictie kunnen creëren en in die verhalen geloven.

Als iedereen in hetzelfde verhaal gelooft, gehoorzaamt iedereen aan dezelfde regels, dezelfde normen en waarden en volgt ze op. Alle andere dieren gebruiken hun communicatiesysteem alleen om de realiteit te beschrijven. 

Chimpansee: Daar komt een leeuw: We moeten wegrennen. Daar is een bananenboom, laten we bananen gaan eten. Mensen gebruiken taal niet alleen maar om de realiteit te beschrijven maar ook om nieuwe realiteiten te maken, fictieve realiteiten. 

Een mens kan zeggen: Er is een god van de lucht, als je niet doet wat ik zeg, zal de god je straffen en naar de hel sturen.  Als iedereen dit verzonnen verhaal gelooft, dan vormen jullie dezelfde wetten, normen en waarden en kunnen jullie samenwerken. 

Als je een chimpansee een banaan geeft en je zegt; als je dood bent ga je naar de hemel. Als je goed bent geweest op aarde, krijgt je in de hemel heel veel bananen. Een chimpansee zal hier niet intrappen. Die wil de banaan nu. 

Een verhaal ligt ten grondslag van godsdiensten, maar ook ten grondslag van het rechtssysteem. De meeste rechtssystemen zijn gebaseerd op een geloof in mensenrechten. Maar wat zijn mensenrechten? Je kan het niet vastpakken. Als je een mens analyseert, zie je een hart, longen, bloed, spieren, dat kan je zien en vastpakken. Maar mensenrechten kan je niet vastpakken. Mensenrechten hebben we uitgevonden en verspreid over de jongste eeuwen. Verhalen: ze kunnen heel positief zijn, maar ze zijn nog steeds bedacht, het is fantasie. Ook politiek is bedacht. Je kan een land, provincie of stad niet vastpakken. Het zijn geen objectieve realiteiten. 

Een berg kan je zien, voelen, beklimmen en ruiken. Maar een staat, een land,Frankrijk, VS en Luxemburg; we hebben het bedacht. 

Net als geld. Het is maar een stukje papier, maar wij hebben afgesproken dat het iets waard is. Als iedereen gelooft dat je met een biljet van 10 euro 100 bananen kan kopen en iedereen gelooft dat, dan heb je een verhaal. Een afspraak. Als iedereen zich daaraan houdt, dan is krijgt voor iedereen de 10 euro eenzelfde waarde. 

Wij controleren de wereld omdat wij in een duale realiteit leven.

Alle andere dieren leven in een objectieve realiteit. Bomen, rivieren, leeuwen en olifanten.

Wij leven ook in een objectieve realiteit: Ook in onze wereld zijn er bomen, rivieren, leeuwen en olifanten. Maar bovenop deze objectieve realiteit, ligt een tweede laag, de fictieve realiteit. 

Naties, goden, geld, bedrijven. Deze fictieve realiteit werd in de loop van de eeuwen alleen maar belangrijker, machtiger. 

Het overleven van bomen, rivieren, leeuwen en olifanten, hangt af van de beslissingen en wensen van fictieve entiteiten. VS, Google, de Wereldbank. Entiteiten die alleen in onze eigen verbeelding bestaan. 

www.brood.net