Wilhelmus en stromingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Welkom dv5!

Terugblik

Het Wilhelmus

16e eeuw en 17e eeuw

Opdracht

Tip: https://www.literatuurgeschiedenis.org/ 

Terugblik

• Rederijkerij
• Blik vanuit burgers uit steden en dorpen naar de samenleving
• Literatuur en poëzie in wedstrijdvorm
• Goddelijke harmonie in de inhoud en vorm
• Experimenteren met literaire technieken: herhaling en volgorde versregels en rijmklanken 

Refrein

Gedicht van meerdere strofen waarbij aan het slot van iedere strofe dezelfde regel (de ‘stokregel’) herhaald wordt

De stok geeft ook de kern van het gedicht weer

De laatste strofe van refrein traditioneel gericht aan de ‘Prins’: 

voorzitter van rederijkerskamer (princestrofe)

Rijm en acrostichon

allerlei soorten rijm, geen metrum (ritmisch patroon)

acrostichon: iedere versregel of iedere strofe begint met de letter van iemands naam

voorbeeld Wilhelmus: de beginletters van de vijftien strofen vormen ‘Willem van Nassau’

Wilhelmus

Wat weet je al?

Wilhelmus (ca. 1570, Petrus Datheen)

literatuur als propagandamiddel voor de Nederlandse opstand;

strijd tegen het rooms-katholieke Spanje om het recht op vrijheid in politieke én godsdienstige zaken (God  boven de koning)

geuzenlied als volkslied

video: de geschiedenis van het volkslied Wilhelmus

verschillende doelen -> opdracht Wilhelmus (zie Classroom)

16e eeuw en 17e eeuw

ontwikkeling van steden als sterke burgerij

bloeiperiode handel, wetenschap en kunsten

revolutie in der Nederlanden én in de Nederlandse literatuur

Klein onderzoek

Groep 1: humanisme

Groep 2: protestantisme

Groep 3: renaissance

Opdracht: Wat is de kern? Koppeling aan literatuurgeschiedenis?

Tip: puntsgewijs en beknopt -> bevindingen mee naar college

Eerder klaar? Werk aan je weektaak: opdracht Wilhelmus

Welkom dv5!

Deze les:

Terugblik

Stromingen 16e en 17e eeuw

Aan de slag

Denk aan: Themaverslag!!! (zie Classroom)

Tip: weekplanner en leerdoelen PTA te vinden op Classroom

Terugblik

Log in met je eigen naam.

Welke literaire technieken
passen bij rederijkersliteratuur?

Welke functie had literatuur voor de Nederlandse Opstand, zoals het Wilhelmus?

Welke doelen had het Wilhelmus?

16e en 17e eeuw

oorlogshandelingen en vervolging bezongen in strijdliederen (politiek en literatuur)

stedenontwikkeling als sterke burgerij

 bloeiperiode handel, wetenschap, kunsten

revolutie in der Nederlanden én in de Nederlandse literatuur

3 stromingen

Groep 1: humanisme

Wat is de kern? Koppeling aan literatuurgeschiedenis?

Humanisme

• Godgericht wereldbeeld verandert in antropocentrisch (op de mens gericht)
• Menselijke waarde en pleiten voor kritisch denken en (eigen) bewijs
• Onafhankelijk t.o.v. de kerkleer (misstanden in de kerk oplossen)
• Goed of kwaad handelen
• Bekende humanist Erasmus

Groep 2: protestantisme

Wat is de kern? Koppeling aan literatuurgeschiedenis?

Protestantisme

• Stroming in christendom ontstaan tijdens Reformatie (conflict met de rooms-katholieke kerk over christelijke leer en kerkelijke praktijk)

• Kerk zuiveren van on-Bijbelse invloeden en terug naar Bijbelse oorsprong
• Kenmerkend reformatoren (Wyclif, Hus, later Luther): morele verdediging van vorst en adel tegenover paus en geestelijkheid 
• Individuele geloofsvrijheid 

Groep 3: Renaissance

Wat is de kern? Koppeling aan literatuurgeschiedenis?

Renaissance (wedergeboorte)

• Verhouding Opstand: schrijvers voeren vernieuwingen door in de Nederlandse literatuur en steunen de vrijheidsstrijd
• Klassieke oudheid in cultuur, kunst en literatuur herleven en navolgen
• Allerlei poëzievormen, het sonnet
• P.C. Hooft 
• Verhalen over klassieke Romeinse godenwereld en mythologie 
• Ook klassieke vormen in architectuur en schilderkunsten (lineair perspectief en portretkunst)

Overeenkomst

De mens staat centraal

Het denken van de mens

Nadruk op individu

Vrije wil van de mens

Aan de slag

Maak de Wilhelmusopdracht (zie Classroom) 

ter voorbereiding op het PTA

Deadline maandag 13 mrt 23.59

Eerder klaar? Ga lezen voor het Themaverslag.