Herhaling thema 6

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Herhaling thema 6

bs 6.1 en 6.2 bloemen en bestuiving

Leerdoel:
6.1.1 Je kunt de delen van een bloem benoemen met hun kenmerken en functies.

6.2.2 Je kunt beschrijven wat bestuiving is.

6.2.3 Je kunt het verschil benoemen tussen kruisbestuiving en zelfbestuiving.

6.2.4 Je kunt de kenmerken noemen van insectenbloemen en van windbloemen.

§2. Bestuiving

6.3: Bevruchting

• je kunt beschrijven hoe bevruchting bij zaadplanten verloopt.
• je kunt de veranderingen in het zaadbeginsel na bevruchting beschrijven.
  

de belangrijke onderdelen voor nu

Stuifmeelbuis

• Als het stuifmeel op de stempel van dezelfde soort valt groeit hieruit een buis dit noem je de stuifmeelbuis. 

• De stuifmeelbuis groeit door de stijl en vruchtbeginsel naar het zaadbeginsel. 

• De stuifmeelkorrels hebben een celkern (met DNA). Deze celkern zit aan het topje van de stuifmeelbuis. 

- vruchtbeginsel

Bevruchting

• Stuifmeelbuis barst open en celkern van de stuifmeelkorrel en de eicel versmelten. 

• De bevruchte eicel heet nu een kiem ('nieuwe baby plant') 

• Het zaadbeginsel wordt uiteindelijk een zaad, met daarin dus de kiem

Elk zaad bevat een kiem. 

 Als het zaad kiemt, groeit uit de kiem een kiemplantje.

    

Vruchten en zaden

• Na bevruchting ontstaan in het vruchtbeginsel zaden.
• Vruchtbeginsel groeit uit tot een vrucht. 
• De zaden bevinden zich in de vrucht.

Verschillende vruchten

Vruchtbeginsel wordt 

vruchtvlees

Vruchtvlees = het zachte

soms eetbare gedeelte

van een vrucht

Bloem > vrucht

1 de bloem voor de bevruchting

2 Na de bevruchting beginnen het vruchtbeginsel en de zaadbeginsels te groeien.

3 De kroonbladeren en de meeldraden vallen af, het vruchtbeginsel wordt steeds langer.

4 De bloemkelk verschrompelt, er blijft alleen een restant over. Ook van de stijl blijft alleen een restant over, de zaadbeginsels worden groter.

5 Als de boon rijp is, wordt de zaadhuid donkerder. Uiteindelijk breekt de vrucht open en komen de zaden vrij.

Verschillende vruchten 

Veel bloemen = veel vruchten

Steenvruchten

Verzamelvruchten

Je kunt uitleggen dat bij ongeslachtelijke voortplanting de nakomelingen dezelfde erfelijke eigenschappen hebben als de ouder. 

Je kunt voorbeelden geven van ongeslachtelijke voortplanting.

BS 5: Ongeslachtelijke voortplanting

Ongeslachtelijke voortplanting

Geslachtelijke voortplanting

Geslachelijk/ ongeslachtelijk

Geslachtelijke voortplanting:

voortplanting met bevruchting, dus de samensmelting van geslachtscellen (zaadcellen/ eicellen). 

Ongeslachtelijke voortplanting:

Er vindt geen bevruchting plaats. Een deel van de plant groeit uit tot een nieuwe plant.

Knollen

Ondergronds, verdikt deel van de stengel met veel reservevoedsel. Aan die knol komen knoppen (ogen). Elke knop kan uitgroeien tot een nieuwe plant.

Bollen

Bollen zitten ook onder de grond en bestaan uit een bolschijf (de wortels) en rokken (verdikte bladeren). Tussen de rokken zitten knoppen waarvan er één uitgroeit tot nieuwe plant en de anderen tot nieuwe bollen.

Uitlopers en wortelstokken

Sommige planten vormen uitlopers (lange bovengrondse stengels met aan het uiteinde een nieuwe plant), andere planten doen dit met wortelstokken (onder de grond dus).

Planten kweken

Plantenkwekers willen graag nakomelingen van 'goede' planten, dit kan met stekken en weefselkweek.

Ook andere organismen

Bacteriën, schimmels en andere eencelligen maar ook sommige dieren (kwallen) planten zich ook voort met behulp van ongeslachtelijke voortplanting.

§ 6.6 Geslachtelijke voortplanting

Leerdoelen

• je kunt uitleggen dat bij geslachtelijke voortplanting elk van de ouders 50% van het DNA levert
• je kunt voorbeelden geven van geslachtelijke voortplanting

Ongeslachtelijke voortplanting

• geen bevruchting
• 1 ouder
• dochter hetzelfde als moeder: dezelfde erfelijke eigenschappen, weinig variatie
• dochtercellen ontstaan door mitose

Geslachtelijke voortplanting

• bevruchting=versmelting van kernen van voortplantingscellen
• twee ouders
• dochter anders dan moeder: andere erfelijke eigenschappen, variatie
• dochtercellen ontstaan door meiose

Bevruchting

De kern van een mannelijke geslachtscel versmelt met de kern van een vrouwelijke geslachtscel

Bevruchting zaadplant

Mitose

Meiose

Bevruchting

• Bevruchting kan inwendig of uitwendig plaatsvinden
• Geslachtscellen:

Mannelijk: Zaadcel
Vrouwelijk: Eicel

Uitwendige bevruchting

• Bij dieren die in het water leven
• Afzet van zaadcellen en eicellen in het water
• Bevruchting in het water
  
• Eitjes drijven erna in water of worden afgedekt of uitgebroed in buidel of in de bek...
  

Inwendige bevruchting

• Bevruchting in het lichaam van het vrouwtje 
• Bij insecten, vogels, zoogdieren
• Bij libelle: na bevruchting afzet van eitjes, ontwikeling larven
• Bij vogels: na bevruchting, vorming eischaal, leggen van eieren, uitbroeden van eieren 

6.7 en 6.8 

Je kunt uit afbeeldingen van planten afleiden hoe de vruchten en zaden worden verspreid

Je kunt zien of een plant eenhuizig of tweehuizig is en of de plant eenslachtig of tweeslachtig is. 

Verspreiding van zaden

Uit bloemen ontstaan vruchten met zaden. Elk zaad bevat een kiem, waaruit een nieuwe plant kan ontstaan. Het zaad wordt op verschillende manieren verspreid

Verspreiding zaden:

• Door de plant zelf

• Door de wind
• Door dieren

In de video zie je planten die hun zaden kunnen wegschieten

De vruchten 'ontploffen' en de

zaden worden weggeslingerd!

Verspreiding door de plant zelf

Verspreiding door dieren (1)

Het vruchtvlees wordt door dieren opgegeten en de zaden worden op een andere plek uitgepoept

--> zaden kunnen ontkiemen

Verspreiding door dieren (2)

Sommige vruchten blijven plakken aan de vacht of huid van dieren

De vruchten vallen ergens anders neer

--> zaden kunnen ontkiemen

Verspreiding door dieren (3)

Verzamelaars brengen zaden naar andere plekken

Niet alles wordt opgegeten of ze worden vergeten

--> zaden kunnen ontkiemen

Verspreiding door wind

De wind neemt de zaden mee. Dit kan alleen als de zaden licht zijn. 

Eenslachtig man

Eenslachtig vrouw

Tweeslachtig

Eenhuizig

Tweehuizig

Eenhuizig: 1 plant nodig voor voortplanting.

Tweehuizig: 2 planten nodig voor voorplanting.

Voortplanting orgaan: Cloaca

Cloaca

Hemipenis

• Reptielen mannetjes 
  
• Vrouwtjes hebben Cloaca
• Vanwege lange staart
• Bij paring gaat 1 van de 2 penissen de Cloaca binnen