Literatuur

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De functie van literatuur

Persoonlijke functies. Wat kan literatuur betekenen voor een lezer?

• Ontspannen of erin wegdromen 
• Troost vinden
  
• Kennis van de wereld en over het leven 
• Kennis maken met misstanden 
  
• Een heel ander leven leren kennen
  
• Antwoord geven op vragen waarmee de lezer worstelt 
• Genieten van de stijl 
  
• Verdiepen in de wereld achter het boek

Sociaal-culturele functie van literatuur

Door te lezen:

• Breid je je woordenschat uit
  
• Leer je beter spellen
  
• Ontwikkel je een gevoel voor taal
  
• Kun je beter schrijven
  
• Ga je beter spreken
• Word je taalvaardig
• Krijg je inzicht in de Nederlandse cultuur

Wat zegt Renate Dorrestein over literatuur?

Literatuur helpt ons, ons met anderen te identificeren en ook onszelf te begrijpen.

Interpreteren

Te koop: babyschoentjes, nooit gedragen.

Lezers kunnen een tekst verschillend interpreteren omdat zij niet dezelfde ervaringen, kennis en vaardigheden hebben. Hierdoor kijken ze met verschillende ‘brillen’ naar een tekst of een kunstwerk. 

Vijf leesmanieren

1. Belevend lezen: je leest ter ontspanning

2. Herkennend lezen: je wilt je identificeren met de personen en gebeurtenissen

3. Reflecterend lezen: je wilt aan het denken worden gezet over psychologische, maatschappelijke en filosofische kwesties

4. Interpreterend lezen: je gaat op zoek naar de diepere betekenislagen van het boek

5. Letterkundig lezen: Je bent geïnteresseerd in de historische context van het boek en je bent benieuwd naar de bedoelingen en literatuuropvattingen van de schrijver

De letterkundige manier van lezen vereist de meeste kennis en vaardigheden.

Waarom is literatuuronderwijs nodig?

Kennis over genres, vertelperspectieven en stijlkenmerken?

Zodat je een aantal schrijvers kunt opdreunen en een aantal klassiekers?

of

Omdat het je leven verrijkt. Omdat het je wereld verruimt. Omdat je zo kun kennismaken met mensen, ideeën en ervaringen die buiten je eigen leefwereld ligt. Het je helpt problemen op te lossen en omgaan met morele dilemma's. Het doet je nadenken over recht en onrecht.

Bron: Kris van den Branden

Van den Branden wijst de kwalificerende functie van literatuur af. 

Van den Branden vindt persoonsvorming heel belangrijk

Fictie en werkelijkheid

Wat is fictie?

Wat is non-fictie?

Waarom is de grens tussen fictie en non-fictie moeilijk te trekken?

Wel of niet echt gebeurd?

Autobiografische roman

Schrijver gebruikt alter-ego. Wat is daar de functie van?

Wat is auto-fictie?

Wat is het verschil tussen een autobiografie en een biografie?

Wat is het verschil tussen een autobiografie en een auto-fictie?

Mag je de schrijver gelijk stellen met zijn personage?

Literaire genres

Website lezen voor de lijst

Genres helpen de lezer. Waarom?

Genres helpen de schrijver. Waarom?

Hoofdgenres

Lyriek = poëzie en liedteksten

Literair proza = verhalende literaire teksten

Dramatiek = toneel en film

Grondelementen

Romans bestaan uit een aantal grondelementen: gebeuren, personage, perspectief, tijd en plaats.

Op grond daarvan heb je: avonturenromans, psychologische romans, tijdromans (tijdsbeeld)

Avonturenromans: boeken waarin heel veel gebeurt

Schelmenroman, reisverhalen, thrillers en detectives

Psychologische roman: gaat om de binnenwereld van een personage

Ontwikkelingsroman of bildungsroman

 

Poëzie

Wat is het grote verschil tussen poëzie en proza? 

Wat is een belangrijk kenmerk van klassieke poëzie?

Klassieke vormen: sonnet, haiku, puntgedicht