De koloniale relatie tussen Nederland en Indonesië: machtsuitbreiding en verzet

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 3

De koloniale relatie tussen Nederland en Indonesië

Machtsuitbreiding en verzet (1870-1942)

Machtsuitbreiding en verzet: 1870-1942

Tijd van burgers en stoommachines (1800-1900) 

Tijd van de wereldoorlogen (1900-1950)

Leerdoel

Hoe werd Nederland in heel Indonesië de baas?

Ondernemers in Indië (1)

• Liberalen willen niet dat de overheid zich met de economie bemoeit

• In het cultuurstelsel had de overheid een actieve rol 

• NHM mocht als enige handelen in producten uit Indië

• Dus meer ontevredenheid

Ondernemers naar Indië

• Afschaffing cultuurstelsel.
  

• Steeds meer wetten maken vrij ondernemerschap mogelijk: 

• Mijnwet (1850)
• Agrarische wet (1870)
• Suikerwet (1871)

Ondernemers in Indië

• Steeds meer Europese ondernemers gaan naar Indië

• Ook naar de buitengewesten: gebieden in Nederlands-Indië buiten Java en Sumatra

Werken op de plantages

Plantages hebben arbeiders nodig

• Vaak te weinig arbeiders (gebieden dunbevolkt)

• Arbeiders worden voornamelijk uit China gehaald

• Deze contractarbeiders worden koelies genoemd

Welke mensen gingen nu het grote geld verdienen in Nederlands-Indië?

1. Nederlanders
2. Chinezen
3. Japanners
4. Indonesiërs

Behandeling van de koelies

• Werken keihard voor een laag loon

• Koelies worden zeer slecht behandeld (lijfstraffen)
  
• Voedsel en onderdak slecht
• Medische zorg ontbrak en lijfstraffen waren normaal

• Opstanden worden keihard neergeslagen
  

Wat waren koelies?

1. Contractarbeiders.
2. Gevangenen.
3. Indonesische ondernemers.
4. Slaven.

Vanaf 1870: Nederland breidt zijn macht uit

• Grote vraag naar grondstoffen uit Nederlands-Indië (olie, tin, rubber)

• Bouw Suez-kanaal zorgt voor kortere route naar Nederlands-Indië

• Modern-imperialisme: uitbreiding van het aantal kolonies door Europese landen (stichtten van een wereldrijk)

Modern Imperialisme is

1. Veel industrie willen hebben
2. Veel wapens willen hebben
3. Veel kolonies willen hebben
4. Veel Europese macht willen hebben

Wat was voor Nederland een reden om rond 1870 zijn grondgebied in Indonesië uit te breiden?

1. Nederland wilde de slavenhandel uitbreiden.
2. Nederland wilde er gevangenen naar toe kunnen sturen.
3. Nederland wilde het Cultuurstelsel uitbreiden.
4. Nederland wilde meer macht en aanzien krijgen in de wereld.

Nederlands Imperialisme (1)

• Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) beschermt plantage-eigenaren
  

Nederlands Imperialisme (2)

• Nederlandse versie van het modern imperialisme

• Begint met de harde acties na aanval op KNIL (1894: Lombok)

• Wraak nemen op de opstandelingen 
• Bang om uitgelachen te worden in Europa

Waar staat het KNIL voor?

1. Koninklijk Noord Indisch leger
2. Koninklijk Nederlands Indonesisch leger
3. Koninklijk Noord Iers leger
4. Koninklijk Nederlands Indisch leger

Nederlands Imperialisme (3)

• Conflict met Atjeh (op het eiland Sumatra) wordt erger (1873)
  

• felle guerilla: oorlog waarin verzet gepleegd wordt tegen een partij die een gebied wil overheersen
  

• nationale eer
• in 1910: bijna heel Nederlands-Indië in handen van Nederland

Ethische politiek

• Ontstaat rond 1900 in Nederland

• Nederland wil iets terugdoen voor de Indonesische bevolking, vooral na alle miljoenen die Indië heeft opgeleverd (Ereschuld).

• Doel Ethische Politiek: beschaving en cultuur bij brengen

Wat houdt de ethische politiek in?

1. Nederland ging iets terug doen voor de Indonesiërs
2. Dat je alleen de politiek in mocht als je Nederlands was
3. De afschaffing van het Cultuurstelsel
4. Indonesiërs mochten ook politieke partijen oprichten

De Ethische politiek bestond uit:

• Verbetering onderwijs regentenkinderen

• Infrastructuur

• Aanleggen irrigatielandbouw

• De bevolking verspreiden naar dunbevolkte gebieden. 

• Verbetering gezondheidszorg

Wat is GEEN voorbeeld van ethische politiek?

1. Geld geven aan boeren voor betere gewassen
2. Betere lonen
3. Bouwen van bruggen
4. Stichten van dorpsschooltjes

De gevolgen van beter onderwijs

• Sommige Indonesiërs gingen in Nederland studeren;
  

• ..en leren daar over vrijheid en democratie
  

• Gevolg: ontstaan nationalisme in Nederlands-Indië

In India, een Britse kolonie, leidde Mahatma Gandhi de onafhankelijkheidsstrijd van de nationalisten. 

Voor de nationalisten in Indonesië een groot voorbeeld voor hun strijd.

Hoe gaat Nederland om met het opkomend nationalisme?

• Gematigde nationalisten mogen meepraten in de Volksraad 

• Voorlopig geen onafhankelijkheid (“Duurt nog wel een paar honderd jaar.”)

• Volksraad stelt niet veel voor.