Herhalen 5.1, 5.2 , 5.3 en 5.4

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

5.1 Reacties en reactieproducten

5.2 Reactievergelijkingen opstellen

5.3 Rekenen aan reacties

5.4 Versterkt broeikaseffect

Opbouw van de les

• Invullen vragenlijst VIL
• Maken weektaak 5.4
• Zelfstandig herhalen 5.1, 5.2 en 5.3 in Lessonup
• 5 min pauze
• Zelfstandig herhalen 5.1, 5.2 en 5.3 in Lessonup
• Practicum

Invullen vragenlijst over mij als docent

• doel: zodat ik ervan kan leren
• online invullen
• anoniem
• vul het voor jezelf in
• wees eerlijk 
  
• invullen duurt ongeveer 5 minuten
• klaar? maak weektaak 5.4

Keuze: wat wil je herhalen?

In Lessonup staan 3 lessen (code WIUIK)

Nog meer oefenen? Vraag een werkblad.

Leerdoelen 5.1

5.1.1 Je kunt aan de hand van de molecuulformule van een brandstof voorspellen welke verbrandingsproducten ontstaan.

5.1.2 Je kunt zuurstof en waterstof aantonen met aantoningsreacties.

5.1.3 Je kunt de reactieproducten koolstofdioxide en water aantonen met reagentia.

Verbrandingsproducten

Element	Naam van oxide	Formule
Koolstof (C)	Koolstofdioxide
Waterstof (H)	Water
Zwavel (S)	Zwaveldioxide

CO​2​​

H​2​​O

SO​2​​

brandstof + zuurstof ---> oxide

Aantoningsreacties

• Waterstof: als je er een vlam bij houdt hoor je een 'plop'-geluid
• Zuurstof: als je er een gloeiende satéprikker bijhoudt gaat deze feller gloeien

Toestel van Hofman

3 soorten reagens

Wit

Blauw

Wit

Geel

Helder

Wit

Water

Water

CO​2​​

Wit kopersulfaat

Custardpoeder

Helder kalkwater

Welke stof toon je aan door er een gloeiende satépikker bij te houden?

1. Waterstof
2. Koolstofdioxide
3. Zuurstof
4. Zwavel

Welke kleur wordt wit kopersulfaat als je er water bij doet?

1. Oranje
2. Groen
3. Paars
4. Blauw

Van welke stof is CO2 het verbrandingsproduct?

1. Waterstof
2. Zwavel
3. Magnesium
4. Koolstof

Welke verbrandingsproducten ontstaan er bij de verbranding van C4H10

1. SO​2​​,H​2​​O
2. CO​2​​,H​2​​O
3. H​2​​O
4. CO​2​​,SO​2​​

Welke verbrandingsproducten ontstaan er bij de verbranding van CS2?

1. SO​2​​,H​2​​O
2. CO​2​​,H​2​​O
3. H​2​​O
4. CO​2​​,SO​2​​

Leerdoelen 5.2

5.2.1 Je kunt de systematische naamgeving gebruiken om een naam of molecuulformule van een stof te noteren.

5.2.2 Je kunt de reactievergelijking van een verbrandingsreactie opstellen.

5.2.3 Je kunt een reactievergelijking opstellen op basis van een omschrijving.

Telwoorden

rij mono

dilemma

triathlon

tetris

pentagram

1 = mono

2 = di

3 = tri

4 = tetra

5 = penta

Uitgang van de stofnaam

laatste element	uitgang
O	oxide
Cl	chloride
S	sulfide
F	fluoride
I	jodide
P	fosfide

In tandpasta zit fluoride

Stappenplan: van molecuulformule naar systematische naam

1.) Noteer de cijfers uit de formule en geef het bijbehorende telwoord.

2.) Noteer de symbolen uit de formule en geef de bijbehorende stofnaam.

3.) Zet de telwoorden en namen in de juiste volgorde achter elkaar.

Voorbeeld:

1.) Noteer de cijfers uit de formule en geef het bijbehorende telwoord. 

 1 = mono -> hoort bij het eerste element, dus die kan je weglaten

 3 = trio

2.) Noteer de symbolen uit de formule en geef de bijbehorende stofnaam. 

 S = zwavel

 O = zuurstof -> dit staat aan het eind dus het wordt: oxide

3.) Zet de telwoorden en namen in de juiste volgorde achter elkaar.

 Zwaveltrioxide

SO​3​​

Wat is de molecuulformule van koolstofdisulfide?

Stappenplan: van systematische naam naar molecuulformule

a.) Noteer de naam van de elementen met het symbool erachter.

b. Zet het bijbehorende cijfer achter het telwoord.

c. Zet de symbolen met hun index op de juiste volgorde bij elkaar.

Voorbeeld koolstofdioxide

a.) Noteer de naam van de elementen met het symbool erachter.

 koolstof = C

 oxide = zuurstof = O

b. Zet het bijbehorende cijfer achter het telwoord.

 di = 2

c. Zet de symbolen met hun index op de juiste volgorde bij elkaar.

 

CO​2​​

Wat is de systematische naam van

P​2​​O​5​​

Het opstellen van een reactievergelijking

Drie soorten reacties:

1. Verbrandingsreactie: brandstof + zuurstof -> één of meer oxide
2. Ontledingsreactie: één beginstof -> meerdere reactieproducten
3. Vormingsreactie: twee beginstoffen -> één of meer reactieproducten 

Het opstellen van een reactievergelijking

Stappenplan:

1. Bekijk wat voor soort reactie het is

2. Onderstreep stofnamen en molecuulformules

3. Noteer beginstoffen en reactieproducten

4. Zet de beginstoffen en reactieproducten in een reactieschema

5. Vervang stofnamen door molecuulformules

6. Maak de reactievergelijking kloppend

Voorbeeld

De verbranding van methaan  (               )

CH​4​​

Voorbeeld: verbranding methaan

1. wat voor soort reactie? verbranding

2. onderstreep stofnamen en molecuulformules

3. beginstoffen: methaan en zuurstof

     eindstoffen: koolstofdioxide en water

4. reactieschema: methaan + zuurstof --> koolstofdioxide + water

5. reactievergelijking: 

6. kloppende reactievergelijking

CH​4​​

CH​4​​+O​2​​→CO​2​​+H​2​​O

CH​4​​+2O​2​​→CO​2​​+2H​2​​O

Leerdoelen 5.3

5.3.1 Je kunt met de wet van massabehoud uitleggen dat stoffen in vaste verhoudingen met elkaar reageren.

5.3.2 Je kunt berekeningen uitvoeren aan de hand van massaverhoudingen.

Wet van behoud van massa

Massa beginstoffen =

massa reactieproducten

Massaverhouding

Sla          + dressing             Salade

250 gram  

50 gram  

300 gram  

Massaverhouding

sla	250
dressing	50	1	25
salade	300

Massaverhouding

sla	250	5	125
dressing	50	1	25
salade	300	6	150

Stappenplan: rekenen met massaverhoudingen

1. Maak een verhoudingstabel

2. Noteer de stofnamen in de eerste kolom.

3. Noteer de massaverhouding in de tweede kolom.

4. Vul de gevraagde massa in.

5. Vul de verhoudingstabel verder in.

Voorbeeld

Bij de ontleding van waterstofperoxide ontstaan water en zuurstof in de verhouding 36:32. Hoeveel gram waterstofperoxide moet je ontleden om 100 gram water te maken?

waterstofperoxide	68	1,888	189
water	36	1	100
zuurstof	32

klik hier

Dit weet je omdat de wet van behoud van massa geldt. Je kan de massa van water en zuurstof bij elkaar optellen

Aluminiumoxide wordt ontleed in aluminium en zuurstof in de verhouding 108 : 96. Hoeveel gram aluminiumoxide heb je nodig om 500 gram aluminium te krijgen?

Aan de slag!

Maak de opgaven op het werkblad

Verbranden van magnesium

Practicum

Doel

Je verbrandt magnesium en gaat na welke stof daarbij ontstaat.

Veiligheid

Trek een labjas aan en zet een veiligheidsbril op

Benodigdheden

Brander aansteken

Proef 1

• Doe een stukje magnesiumlint in een reageerbuis.

• Steek de brander aan en maak een ruisende blauwe vlam.

• Klem de reageerbuis in de reageerbuisknijper.

• Verhit de reageerbuis een paar tellen in de blauwe vlam.

Haal de reageerbuis uit de vlam en zet deze op de pauzevlam

Is er een chemische reactie opgetreden?

1. Ja
2. Nee

Proef 2

• Pak het stukje magnesiumlint met een kroezentang vast.

• Houd het stukje magnesiumlint in een ruisende vlam.

• Als er iets gebeurt, haal je het stukje magnesium met de kroezentang uit de vlam (afbeelding 1).

• Houd het brandende magnesium boven het tegeltje.

• Kijk niet rechtstreeks in de vlam van het brandende magnesium.

Is er een chemische reactie opgetreden?

1. Ja
2. Nee

Is er een verbranding opgetreden?

1. Ja
2. Nee

Noteer het reactieschema in woorden

Stel de reactievergelijking op. De formule van magnesiumoxide is MgO(s). Noteer ook de faseaanduidingen.

Geef de reactievergelijking van de verbranding van

CH​4​​