Karel ende Elegast

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 4

Wat gaan we vandaag doen?

Gisteren hebben dit gezien:

Maar er is meer....

Karel ende Elegast

Het beroemde verhaal over Karel de Grote

"Vraye historie ende al waer mach ic u tellen; hoorter naer!" zijn de eerste regels van het beroemde middeleeuws verhaal: Karel ende Elegast.

De schrijver belooft dat hij een echt gebeurd verhaal vertelt. Maar of dat waar is? 

Karel de Grote 756-814

De hofdag

Verhalen in de middeleeuwen

• Rijm
• Luisteren
  
• Middelnederlands
• Andere woorden
• Andere Klanken

Het doel van ridderverhalen

1. Ontspanning: in de middeleeuwse kastelen genoot je 

's avonds van lange en spannende verhalen over moed, trouw en liefde.

2. Voorbeeldfunctie: de ridders uit de verhalen waren een voorbeeld voor de edelen die naar zulke verhalen luisterden.

Zo wisten ze hoe ze zich moesten gedragen.

Karel ende Elegast

- Schrijver? 

- Stamt waarschijnlijk uit ongeveer 1250

- Populair verhaal

https://vogala.org/tekst/karel-ende-elegast 

https:

Het was nacht en koning Karel de Grote lag te slapen. Opeens schoot hij wakker. Voor de derde keer was in zijn dromen een engel verschenen die tegen hem had gezegd: ‘Ga vannacht uit stelen.’ Drie keer dezelfde droom, dacht Karel. Nu moet ik wel gehoorzamen. Maar wat is de reden dat ik moet stelen? Ik ben rijk en weet niets van stelen. Maar hij verborg zijn gezicht achter een vizier en reed op zijn paard de donkere nacht in…

In het bos reed een zwarte ridder hem tegemoet. Een roofridder, dacht Karel. Hij daagde de ridder uit tot een tweegevecht. Dat liep bijna verkeerd af, want de ridder was sterk en listig. Toch wist Karel te winnen en hij vroeg de ridder naar zijn naam.

‘Mijn naam is Elegast,’ antwoordde de ridder. Die naam gaf Karel een schok. Ooit was Elegast een van zijn ridders geweest. Maar hij had slechte dingen gedaan en Karel had hem verbannen van het hof. ‘Ik was ridder van de koning, maar ben verraden,’ vertelde Elegast. ‘Mijn koning weet dat niet. Nu ben ik gedwongen ’s nachts te leven en te roven.’

Karel besloot zijn gezicht verborgen te houden. ‘Laten we samen gaan en uit wraak de koning bestelen,’ stelde hij voor. Maar Elegast werd woedend. ‘Nooit zal ik mijn koning kwaad doen!’ riep hij. Toen Karel dat hoorde glimlachte hij. ‘Goed, goed,’ zei hij. ‘Dan nemen we iemand anders. De buit verdelen we. Ik zal delen, dan mag jij kiezen…

Elegast vertelde dat hij van plan was naar het kasteel van Eggeric van Eggermonde te gaan. ‘Hij is degene die mij verraden heeft. Hij heeft mijn plaats bij de koning ingenomen.’

Bij de muur van het kasteel stond Karel te stuntelen en Elegast zei: ‘Laat mij alleen gaan.’ Hij klom over de muur en sloop naar het slaapvertrek van Eggeric. Tot zijn schrik merkte hij dat Eggeric wakker was. ‘Morgen ben ik de machtigste man van het rijk,’ hoorde Elegast hem tegen zijn vrouw zeggen. ‘Morgen als Karel hof houdt, ga ik hem vermoorden.’ Eggerics vrouw, Karels zus, protesteerde heftig, maar Eggeric sloeg haar in het gezicht. Bloed druppelde neer op een handschoen die daar lag.

Elegast hield zich stil. Toen Eggeric en zijn vrouw sliepen, stal hij diens zwaard en zadel, nam de handschoen mee en keerde terug naar Karel. Hij vertelde wat hij gehoord had en liet hem de bebloede handschoen zien. Toen wist Karel waarom god hem die nacht uit stelen had gestuurd. ‘Ik moet mijn koning waarschuwen,’ zei Elegast. ‘Maar hij zal niet naar mij willen luisteren.’ ‘Laat mij gaan,’ stelde Karel voor. En zo gingen zij uit elkaar. Karel ging terug naar zijn kasteel Ingelheim en kroop weer in zijn bed.

De volgende dag kwamen de ridders naar het hof en Eggeric was er ook bij. Karel liet hem gevangennemen. ‘Ik weet dat je van plan was mij te doden,’ zei hij. Toen gaf hij opdracht om Elegast te zoeken en hem naar het hof te brengen. ‘Ik veroordeel jullie tot een tweegevecht op leven en dood,’ besliste Karel. ‘Dan zullen wij weten wie gelijk had.’

En zo gebeurde het. Het werd een fel gevecht en Elegast won. Koning Karel nam hem terug als ridder. Hij gaf hem Eggerics kasteel, land en diens vrouw.

Zo keerde god alles ten goede.

Middeleeuwse literatuur is bedoeld om .....

1. te lezen
2. te luisteren

Hoe vaak verschijnt de engel aan Karel voordat hij uit stelen gaat?

1. 1
2. 3
3. 2
4. 4

Waarom moest de engel zijn boodschap aan Karel drie keer herhalen?

1. Karel was doof.
2. Karel sliep heel vast.
3. Drie was het getal van de duivel.
4. Drie was het getal van God.

In het begin het verhaal komen een leenheer en een leenman voor. Wie is de leenheer en wie is de leenman?

Trouw was in het leenstelsel belangrijk.
Hoe zie je dat in het verhaal?

Een leenman kon tegelijkertijd ook leenheer zijn.
Leg uit hoe dit mogelijk was.

Hoe zou het met Karel zijn afgelopen als hij geen gehoor had gegeven aan de opdracht van de engel?

Het geloof was in deze tijd heel belangrijk. Noem 2 voorbeelden uit het verhaal.

In de tijd van Karel de Grote was hij de hoogste leenheer. Hij was de keizer. Toch geloofden de mensen dat er eigenlijk een nog hogere leenheer bestond. Deze stond boven Karel. Karel was trouw aan deze leenheer, je ziet dat ook in het verhaal. 

Wie zou die leenheer kunnen zijn?

Wat zou dat te maken hebben met het feit dat de Paus zo graag Karel de Grote tot keizer wilde kronen?

Hoe keek men in dit verhaal tegen vrouwen aan? Geef een voorbeeld uit het verhaal.

Welke kleur brengt Karel in verband met ongeluk?

1. Rood
2. Oranje
3. Zwart
4. Geel

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Het leenstelsel en de trouw waren zo belangrijk dat het zelf in heel veel verhalen een grote rol speelt

Huiswerk

Middeleeuwse boeken waren vaak heel mooi versierd. 

Maak een tekening in de stijl van de middeleeuwse boeken. 

De composite van Karel ende Elegast valt uiteen in vier episodes. Sleep de episodes in de juist volgorde.

Tweegevecht tussen Karel en Elegast

God gebiedt Karel om uit stelen te gaan

Tweegevecht Elegast en Eggerik

De ontdekking van de samenzwering

Hoe reageert Karel op de Engels oproepen om uit stelen te gaan? 

Karel slaat er geen acht op

Karel besluit te gehoorzamen

Karel is verbluft