Formuleren H3

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Programma

1) 10 minuten lezen

2) Theorie (foutieve) beknopte bijzinnen

3) Oefenen

4) Huiswerk

Lesdoelen

Je leert wat een beknopte bijzin is en hoe je foutieve beknopte bijzinnen kunt herkennen en verbeteren

Beknopte bijzin

Een beknopte bijzin bevat, anders dan een gewone bijzin geen onderwerp en geen persoonsvorm.

In plaats van de persoonsvorm bevat een beknopte bijzin: 

- een voltooid deelwoord

- een onvoltooid deelwoord

- te + infinitief (het hele werkwoord

Herkennen beknopte bijzin

In plaats van de persoonsvorm kan de beknopte bijzin bevatten:

• een voltooid deelwoord:
  

 Aangekomen op het vakantieadres meldde mijn vader zich aan de balie.

• een onvoltooid deelwoord: 

 Naar huis fietsend bedacht Mark zich, keerde om en reed terug.

•  ‘te + infinitief’: 

 Na zijn kast te hebben leeggehaald vond Tim de shirts die hij zocht.

Loerend op haar prooi sloop de oude leeuwin over de savanne.

1. beknopte bijzin met voltooid deelwoord
2. beknopte bijzin met onvoltooid deelwoord
3. beknopte bijzin met 'te' + infinitief
4. gewone bijzin

Heeft Robin je uitgelegd hoe je snel een fietsband kunt plakken?

1. beknopte bijzin met voltooid deelwoord
2. beknopte bijzin met onvoltooid deelwoord
3. beknopte bijzin met 'te' + infinitief
4. gewone bijzin

Voorwaarde juiste beknopte bijzin

Als een beknopte bijzin een bijwoordelijke bepaling is,  mag deze alleen beknopt zijn als het onderwerp uit de hoofdzin overeenkomt met het onderwerp dat eigenlijk in de beknopte bijzin moet staan. Dit niet genoemde onderwerp noemen we het verzwegen onderwerp.   

Afgeleid door een reclamebord, botste ik tegen een stilstaande auto.

Wie was afgeleid?  Antwoord: 'Ik'. 'Ik' is ook het onderwerp van de hoofdzin. Het verzwegen onderwerp van de beknopte bijzin en het onderwerp van de hoofdzin komen overeen. Hier is dus sprake van een goede beknopte bijzin.

Meer voorbeelden.

• Op zijn rug in de hangmat liggend, las Achmed een tijdschrift. 
  Wie lag in de hangmat? --> Achmed.
  Achmed is ook het onderwerp van de hoofdzin, dus het komt overeen met het verzwegen onderwerp van de beknopte bijzin.

• In de wetenschap toch niets te leren op school, spijbelde Wilco dagelijks.
  Wie leerde niets ?--> Wilco. Wilco is ook het onderwerp van de hoofdzin, dus dat komt overeen met het verzwegen onderwerp van de beknopte bijzin.

Na jaren in een la gelegen te hebben, hing ik de foto aan de muur.
Wat is er in bovenstaande zin aan de hand?

Foutief beknopte bijzin

Bij een foutief beknopte bijzin komen het verzwegen onderwerp van de beknopte bijzin en het onderwerp van de hoofdzin niet overeen. 

Je verbetert een foutief beknopte bijzin door:

1) de bijzin volledig uit te schrijven met een onderwerp en een persoonsvorm OF 

2) door het onderwerp van de hoofdzin te veranderen, zodat dit ow gelijk is aan het verzwegen ow.

Voorbeeld foutief beknopte bijzin

Na een uur in de oven te hebben gestaan, smulden de gasten van de taart. 

Goed is: 

1) Nadat de taart een uur in de oven had gestaan, ...

Let bij het uitschrijven goed op de tijd van de hoofdzin (tt of vt) 

OF

2) Na een uur in de oven te hebben gestaan, werd de taart  door de smullende gasten opgegeten.

Foutieve beknopte bijzin of een goede beknopte bijzin?

Eindelijk thuisgekomen, ging hij meteen naar bed.

1. Foutief
2. Goed

Foutieve beknopte bijzin of een goede beknopte bijzin?
Lopend naar de overkant, reed de auto hem bijna aan.

1. Foutief
2. Goed

Foutieve beknopte bijzin of een goede beknopte bijzin?

Na koffie gedronken te hebben, reed de bus verder.

1. Foutief
2. Goed

Foutieve beknopte bijzin of een goede beknopte bijzin?

Na gegeten te hebben, fietsten we weer verder.

1. Foutief
2. Goed

Schrijf de foutieve beknopte bijzin uit tot een volledige bijzin.

Lopend naar de overkant, reed de auto hem bijna aan.

Verbeter nu de zin door de hoofdzin aan te passen.

Na koffie gedronken te hebben, reed de bus verder.

Meer uitleg/herhaling nodig?

Tip: zoek op Youtube naar de filmpjes van Arnoud Kuijpers met de aanvullende zoekterm (onjuiste) beknopte bijzin.

Wat vond je van deze les?

1. nuttig/leerzaam
2. afwisselend/leuk
3. geen mening
4. saai

Opdracht/huiswerk

Formuleren H3- blz. 98 - 99

Maak opdracht 1 en 3