6.6 Sociaal gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Sociaal gedrag

Leervragen

1. Wat is sociaal gedrag?

2. Welke vormen van sociaal gedrag zijn er?

3. Wat is het verband tussen sociaal gedrag en overlevingskansen?

Wat is sociaal gedrag?

Sociaal gedrag

• = gedrag van soortgenoten ten opzichte van elkaar.
  
  
• Handelingen van individu = signalen voor anderen.
• Het is eigenlijk gewoon communiceren

• filmpje kauwen
• filmpje tuimerlaar

Samenlevingsvorm

- solitair 

- paren (vissen, vogels, zoogdieren)

- groepen (insecten, vissen, vogels, zoogdieren)

waarbinnen valt de mens biologisch gezien? 

Vormen van sociaal gedrag

• samenlevingsvorm
• Voortplantingsgedrag (balts/bronst)
• Territoriumgedrag
• Conflictgedrag (3 vormen) 
• Rangorde
• Staten

Balts en bronst

- opvallend en trekt daardoor partners aan

- vergroot de bereidheid tot paren

- minder agressie

- paarband versterken

- handelingen overdreven --> Geritualiseerd gedrag

- soortspecifiek 

* Territoriumgedrag en conflictgedrag.

• Territorium --> voedsel en ruimte om nakomelingen groot te
    brengen. --> Dreiggedrag

• Conflictgedrag
• --> Oversprong gedrag
• --> Omgericht gedrag
• --> Ambivalent gedrag

Rangorde 

• Conflicten voorkomen 
• --> Dreig- en imponeergedrag (giraffe)
• --> Verzoeningsgedrag (baviaan)
  
  
• filmpje

Statenvormende insecten

Staten --> taakverdeling (koningin, werkbijen, darren)

communicatie voedsel bijen

Huiswerk

Wat? Maken opdracht 51 t/m 57

Hoe? in tweetallen

Tijd? +- 20 min

Vragen? Steek je vinger op

Klaar? Leren voor proefwerk

Uitkomst? Huiswerk

Dit is een voorbeeld van..

1. dreiggedrag
2. overspronggedrag
3. baltsgedrag
4. omgericht gedrag

Territorium - Territoriumgedrag
Wat is NIET waar?

1. Een territorium is een eigen leefgebied
2. De grenzen van een territorium worden afgebakend
3. Vooral vrouwtjes bewaken het territorium
4. Het territorium wordt verdedigd door te dreigen en evt. te vechten is territoriumgedrag

Twee katers die hevig naar elkaar dreigen, gaan plotseling beide hun vacht schoonlikken.

Hoe heet het gedrag dat de katten dan vertonen?

1. imponeergedrag
2. overspronggedrag
3. omgericht gedrag
4. ambivalent gedrag

Bij veel dieren die in groepen leven is er sprake van een rangorde. Wat is een rangorde?

1. De volgorde van dieren van oud naar jong
2. De volgorde waarin dieren mogen eten
3. Het oudste dier is de baas
4. Ieder dier kent zijn plaats

Hoe heet het gedrag wat je vertoont (naar een organisme in een hogere orde) om een conflict te vermijden

1. overgeefgedrag
2. imponeergesdrag
3. statengedrag
4. verzoeningsgedrag

Bas heeft zijn 4 kippen geobserveerd om te kijken wie elkaar pikt. Zijn resultaten:
*kip 1 pikt kip 4
*kip 2 pikt kippen 1, 3 en 4
*kip 3 pikt kip 1 en 4
Wat is de rangorde in de ze groep?

1. kip 2 staat boven aan de rangorde, kip 4 onderaan
2. kip 4 staat boven aan de rangorde, kip 2 onderaan
3. de volgorde in rangorde is kip 3, 4, 2 en als laatste 1
4. de volgorde in rangorde is kip 2, 4,3 en als laatste 1