4.4 Een langdurige strijd

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 1

4.4 De Opstand in de Nederlanden

In deze les

• Korte terugblik
• Samen lezen
• Instructie deel 2 paragraaf 4
• Stellingen
• Aan de slag 

Lesdoel (havo en mavo): Je kunt uitleggen dat het ontstaan van de Republiek een gevolg was van de Opstand.

Let op: toets op vrijdag ipv woensdag

De Nederlandse Opstand

1. 1566 - 1621
2. 1584 - 1648
3. 1598 - 1621
4. 1568 - 1648

Waarom duurde de strijd zo lang? Noem één reden

4.4

We lezen samen de alinea 'De Republiek'

De Republiek

• Een belangrijk gevolg van de Nederlandse Opstand was het ontstaan van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (land zonder koning)
• Bijzonder: hiervoor werden we bestuurd door o.a. koningen, keizers.

• Dat kwam door twee langzame veranderingen:
• De eerste verandering was het ontstaan van een scheiding tussen de noordelijke en de zuidelijke gewesten
• Noordelijke gewesten nog in opstand, Zuidelijke gewesten heroverd door Spanje.

De Republiek

De Republiek

De tweede verandering was dat de opstandige steden en gewesten steeds meer gingen samenwerken.

Unie van Utrecht: een verbond uit 1579 waarin de noordelijke gewesten afspraken elkaar te steunen tegen de Spaanse koning.

Herdenkingsmunt

Waarom zouden we deze gebeurtenis herdenken?

De Republiek

Uiteindelijk: De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden: 

• De naam van de zeven noordelijke Nederlandse gewesten vanaf 1588. 
• Deze gewesten hadden zich losgemaakt van Spanje en hadden geen koning meer.

De Republiek

Bestuur Nederlanden vanaf 1588

• Republiek, dus geen koning
• Rijke burgers bestuurden de steden en gewesten
• Zeven gewesten namen samen beslissingen over buitenlandse zaken en oorlog
• Holland, Zeeland, Utrecht, Gelderland, Overijssel, Groningen, Friesland
• Geen centraal bestuur
• Godsdienstvrijheid

De Republiek

• Vrede van Münster: vrede in 1648 waarmee de Opstand eindigde. 
• De Zuidelijke Nederlanden bleven bij Spanje
• De Noordelijke Nederlanden werden door Spanje erkend als onafhankelijke staat.

Lesdoel

• Je kunt uitleggen dat het ontstaan van de Republiek een gevolg was van de Opstand.

• Schrijf het antwoord op in je schrift of document.

Hulp nodig? Vraag je buurman/buurvrouw, lees de paragraaf nog eens door, vraag het mij.

Stellingen over H4

• Bespreek samen met je buurman/buurvrouw de stellingen op de volgende dia
• Wat vinden jullie? Waarom zijn jullie het er wel of niet mee eens? 

Stellingen

• De ontdekkingsreizen zijn alleen maar goed geweest.
• Het vervolgen van ketters is logisch.
• Een centraal bestuur is de beste bestuursvorm.

Afsluiting

• Aan de slag
• Maken: paragraaf 4
• Let op: havo maakt vraag 12, mavo mag deze overslaan.
• Klaar? Je kan je voorbereiden op de toets 

npo.nl

Lesdoelen 

• Je kunt uitleggen waarom Willem van Oranje in het begin van de opstand tegen Spanje zo belangrijk was
• Je kunt met vier redenen noemen waarom de opstandelingen de Opstand zo lang konden volhouden

Eerste jaren van de opstand

• Na beeldenstorm 1566 --> Filips stuurt Alva naar NL --> protestanten streng vervolgd
• Willem van Oranje was al gevlucht. Hij vond dat je mensen niet mocht vervolgen voor hun geloof
• Willem van Oranje verzamelt leger in Duitsland --> aanval 1568 tegen Spanjaarden mislukt. 
• Aanval 1572 --> Den Briel ingenomen door Willem van Oranje

Willem van Oranje

Willem van Oranje

Willem van Oranje

-Hij was stadhouder in dienst van Filips II.

-Hij was, net als veel andere edelen, tegen centralisatie, want dan raakte hij veel macht kwijt.

-Hij gehoorzaamde Filips niet en vervolgde geen protestanten

Eerste jaren van de Opstand

• In 1572 --> Willem v. Oranje aangewezen als legerleider van de opstandelingen. Hij werd de leider van de Nederlandse Opstand 
• Willem van Oranje maakte het einde van de Opstand niet mee --> hij werd vermoord in 1584 door Balthasar Gerards

Langdurige strijd

• Kort na 1572 --> Spanjaarden veroveren veel terug --> Gewesten Holland en Zeeland blijven over. Oorlog zou bijna 80 jaar duren -->
• 1.  Vooral gevochten in oosten en zuiden --> moeilijke steden om in te nemen + kostte veel geld
• 2. Spanje voerde meerdere oorlogen --> niet constant tijd + geld voor de oorlog in de Nederlanden: rust voor de opstandelingen
• 3. Nederland was rijk --> kon daardoor een lange oorlog volhouden, wel was het onmogelijk om het machtige Spanje helemaal te verslaan 

Waarom 80 jaar?

1. De Spanjaarden hadden soms te weinig geld. Dan was er een pauze in de oorlog, fijn voor de opstandelingen.

2. De opstandelingen kregen hulp van Frankrijk en Engeland, vijanden van Spanje

3. In Holland en Zeeland was er steeds meer geld, zo konden ze de oorlog blijven betalen

4. Vanaf 1588 werd Maurits legerleider. Dat deed hij goed!

Hoe zat het ook alweer?

• Waarom was Willem van Oranje gevlucht? 
• Waarom was Willem van Oranje zo belangrijk voor de Opstand?
• Wat gebeurde er in 1572? 
• Waarom duurde de opstand zo lang? Noem 4 redenen. 

Welk woord weg?

• Voorbeeld:
• Appel, manderijn, appeltaart

• Nu echt:
• Willem van Oranje, Filips II, Luther
• Willem van Oranje, Filips II, Karel V

Lesdoelen "De Republiek ontstaat"

• Je kunt in vier stappen omschrijven hoe de opstandelingen een zelfstandige republiek stichtten (blz 47)
• Je kunt uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd
• Je kunt een omschrijving geven van de volgende begrippen:
• Unie van Utrecht, Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, Vrede van Munster 

• Filips II treed nog harder  op tegen protestanten dan zijn vader Karel V
• Wil centralisatie (macht op één plek)
  
• Iedereen moet katholiek zijn

Centralisatie (wat Karel V+Filips II willen) vs. (wat NL wil)

De Republiek

• Waarom waren de Nederlanden in opstand gekomen tegen de Spaanse koning? Gebruik de woorden centralisatie en geloof in je antwoord. 

• Hadden niet de bedoeling zelfstandig te worden
• Gebeurde in kleine stapjes

De Republiek

• Oorlog ging door 
• Niemand kon winnen
• 1648 Vrede van Munster -->
• Noordelijke Nederlanden werden door Spanje erkend als onafhankelijke staat
• Einde Opstand

De Republiek

• 1. In opstandige gewesten: protestanten nemen macht over
• 2. Aantal gewesten samenwerken --> 1579 Unie van Utrecht
• 3. De Nederlanden verklaren zichzelf onafhankelijk in 1588: Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden --> Los van Spanje, geen koning meer
• Waarom? Filips staat protestantisme niet toe + gewesten willen macht niet afstaan

Bestuur Republiek

• Vanaf 1588:
• Land zonder koning aan het hoofd -->republiek
• Rijke burgers bestuurden het land
• De gewesten namen samen besluiten over oorlog + buitenlandse zaken
• Verder elk gewest eigen wetten en rechtspraak
•  Niemand mocht vervolgd worden voor zijn geloof