7.1 Organismen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

7.1 Organismen

- Wat weet je al?

- Uitleg 7.1 deel 1

- Opdrachten maken

Leerdoelen

7.1.1 Je kunt beschrijven wat een ecosysteem is en wat de kenmerken ervan zijn.

7.1.2 Je kunt biotische en abiotische factoren binnen een ecosysteem benoemen.

7.1.3 Je kunt de invloed van de belangrijkste abiotische factoren op organismen beschrijven.

Sorteer de begrippen van groot naar klein.

Let op: één van deze termen is geen organisatieniveau.

1

2

3

4

5

6

7

ecosysteem

levensgemeenschap

soort

populatie

organisme

systeem

weefsel

cel

Wat is een populatie?

Wat is het verschil tussen biotische en abiotische factoren?

Vergelijk de twee situaties: waarom is er bij de meeuwen hiernaast wel sprake van een populatie en bij de hazen niet?
Let op: bij een vergelijking, zeg je iets over beide kanten!

Wat is het verschil tussen 'dood' en 'levenloos'?

Ecologie

Ecologie = bestuderen van wisselwerking tussen organismen en omgeving.

Biotische factoren = organismen (levende natuur).

Abiotische factoren = invloeden uit de levenloze omgeving.

Wanneer is iets levenloos?

Levensgemeenschap = alle populaties in een gebied.

 Biotoop = abiotische factoren in een gebied.

Ecosysteem = (begrensd) gebied, met wisselwerking tussen biotisch en abiotische factoren. Bijv. een meer, stuk bos of tropisch regenwoud.

Habitat = leefgebied van een organisme. Iedere soort heeft een eigen habitat. 

- voedsel vinden

- bescherming

- soortgenoten vinden

Abiotische factoren bepalen of een gebied geschikt is voor een organisme.

Soortensamenstelling = verschillende soorten die in het gebied voorkomen. Ligt aan de abiotische factoren.

Wat kan er belangrijk zijn qua abiotische factoren voor organismen die op het land leven? 

En voor organismen die in het water leven?

Klimaat = combinatie van abiotische factoren.

7.1 Organismen

Maken opdrachten: 1 en 3.

Klaar?

- Verder met gerbil verslag

- Uitwerken leerdoelen

- ...

Leerdoelen

7.1.1 Je kunt beschrijven wat een ecosysteem is en wat de kenmerken ervan zijn.

7.1.2 Je kunt biotische en abiotische factoren binnen een ecosysteem benoemen.

7.1.3 Je kunt de invloed van de belangrijkste abiotische factoren op organismen beschrijven.

7.1 Organismen

- Wat weet je nog?

- Uitleg 7.1 deel 1

- Opdrachten maken

- Leerdoelencheck 7.1

Leerdoelen

7.1.1 Je kunt beschrijven wat een ecosysteem is en wat de kenmerken ervan zijn.

7.1.2 Je kunt biotische en abiotische factoren binnen een ecosysteem benoemen.

7.1.3 Je kunt de invloed van de belangrijkste abiotische factoren op organismen beschrijven.

Bespreek in tweetallen:

1. Wat zijn biotische en abiotische factoren?

2. Wat is een levensgemeenschap, biotoop en ecosysteem en hoe hangen deze drie samen?

3. Wat is een habitat?

Bodem

Bodemdeeltjes hebben verschillende groottes. 

Wat is het verschil tussen zand en klei?

Humus = mengsel van (an)organische stoffen en micro-organismen. 

Omzetting organisch -> anorganisch.

Organisch/anorganisch

Organische stoffen (zoals C6H12O6):

1. Bevatten sowieso: C en H (en meestal O).
2. Zijn meestal grote, ingewikkelde moleculen.                                  
3. Komen meestal van organismen af.

Anorganische stoffen:

1. Zijn meestal klein en eenvoudig (H2O, CO, CO2, NaCl, O2)
2. Komen zowel voor in levenloze natuur als in organismen 

Bodem

Bodemdeeltjes hebben verschillende groottes. 

Zand

+ wortels makkelijk erin, zuurstof opname makkelijk

- water stroomt snel weg

Klei

+ water en anorganische stoffen goed vasthouden

- minder zuurstof en moeilijker voor wortels

Bodems verschillen in:

• Grootte van de bodemdeeltjes 
• Hoeveelheid water
  
• Hoeveelheid zuurstof
  
• Gehalte aan humus
  
• pH (zuurgraad)

Abiotische factor: Licht

Invloed op:

• Fotosynthese
• Schaduwplanten of zonplanten
• Daglengte
• Verticale migratie bij waterdieren

Abiotische factor: Water

Invloed op:

• Dikte cuticula (vetlaag)
• Hoeveelheid huidmondjes
• Grootte wortelstelsel

• Zuurstofgehalte
• Zoutgehalte

Temperatuur

Tussen 0 en 45 graden is geschikt voor meeste planten.

- Enzymwerking

- Koudbloedige dieren niet actief bij lage temperatuur

Tolerantie = vermogen om schommelingen in een abiotische factor te verdragen.

Hoe smaller het tolerantiegebied --> hoe gevoeliger een soort is voor veranderingen.

Optimum = meest gunstig.

Gevolg van verandering in abiotische factoren:

- Een soort kan ertegen (door breed tolerantiegebied)

- Een soort verdwijnt uit dat gebied.

- Een soort ontwikkelt aanpassingen door natuurlijke

selectie.

- Er komen nieuwe soorten in het gebied.

7.1 Organismen

Maken opdrachten: 4 t/m 7

Klaar?

- Verder met gerbil verslag

- Uitwerken leerdoelen

- ...

Laatste 10 min.: leerdoelencheck!

Leerdoelen 7.1

7.1.1 Je kunt beschrijven wat een ecosysteem is en wat de kenmerken ervan zijn.

7.1.2 Je kunt biotische en abiotische factoren binnen een ecosysteem benoemen.

7.1.3 Je kunt de invloed van de belangrijkste abiotische factoren op organismen beschrijven.

Extra herhalingsles:

- thema 4/5 op do 12 juni 8e uur

- thema 6/7 op do 19 juni 8e uur

- bijles? Di 24 juni hele middag: afspraak maken!

Wat zijn biotische en wat zijn abiotische factoren?

Biotische factoren

Abiotische factoren

Voortplantingspartners

Concurrentie

Ziekteverwekkers

Voedsel

Roofdieren

Licht

Zuurtegraad

Windsnelheid

Temperatuur

Voor de moerasandoorn is water cruciaal. Hij heeft ook zuurstof bij de wortels nodig. Leg uit of hij in zand/klei met/zonder humus groeit.

Minimum

Maximum

Optimum

Welke factor is 's nachts meestal de beperkende factor voor de fotosynthese?

1. water
2. zuurstof
3. koolstof
4. licht

Er is een verband tussen de tolerantie en het areaal van een soort.

Bekijk de afbeelding. Welke soort heeft het grootste tolerantiegebied?

1. soort A
2. soort B
3. soort C
4. soort D

ECOSYSTEEM

LEVENSGEMEENSCHAP

BIOTOOP

Gebied met wisselwerking tussen biotische en abiotische factoren.

De abtiotische factoren van een gebied.

Organismen van dezelfde en van verschillende soorten die in hetzelfde milieu voorkomen en elkaar onderling beïnvloeden

Tolerantie is het vermogen van organismen om ...

1. schommelingen in een biotische factor te verdragen
2. schommelingen in een abiotische factor te verdragen
3. te kunnen overleven in een gebied
4. de wisselwerking tussen org en hun omg te bestuderen

Wat betekent het voor een vis als de temperatuur onder zijn laagste tolerantiegrens komt?

1. Hij gaat meteen dood
2. Hij kan niet meer voortplanten
3. Hij gaat na een tijdje dood
4. Hij bevriest