Praat mar Frysk - basis - les 1

• Fries
• Beroepsopleiding

Praat mar Frysk - basis - les 1

Neidat der in soad passive kennis opdien is, is it no tiid om de taal aktyf te brûken.

Tip: yn EduFrysk fynst 'flashcards' foar it útwreidzjen fan dyn wurdskat.

Wurklist

Yn 'e kunde komme.

Praktyske saken:     - Koade Edufrysk www.kursus.edufrysk.nl     

                                        - lesplanning en fakânsjes

                                        - Frjentsjer: kofje / tee (1 euro de jûn, ôfrekkenje lêste les)

Oefenje útspraak fan de drege lûden.

Wurdskat útwreidzje:  - Dialooch oer in nij tema.

                                               - Sjoch flitskaarten EduFrysk.

Húswurk.

Neigesetsje.

yjY6eT

Yn 'e kunde komme.

Sân grammatikale flaters.

Myn namme wie Carla van der Kooi.

Ik bist 55 jier âld.

Ik bin bernest yn Ingelum.

Ik wenjen no yn Frjentsjer.

Ik wurke as dosint Ingelsk.

Ik wurkjest ek as dosint Frysk.

Myn leafhawwerij? 

Ik mei graach lêzen.

Myn namme is Carla van der Kooi.

Ik bin 55 jier âld.

Ik bin berne yn Ingelum.

Ik wenje no yn Frjentsjer.

Ik wurkje as dosint Ingelsk.

Ik wurkje ek as dosint Frysk.

Myn leafhawwerij? 

Ik mei graach lêze.

Opdracht 1 

Yn 'e kunde komme

Stel dysels foar:

Hoe hjitsto?  (myn namme is ...)

Hoe âld bist?            (ik bin ... jier)

Wêr komst wei?    (ik kom fan ...)

Wêr wennest?     (ik wenje yn ...)

Wat is dyn berop?          (ik bin ...)

Wat is dyn leafhawwerij?

Skoft

Mei ik kofje?

Ik wol graach in kopke tee.

Mei molke en sûker.

Wolst ek in koekje / 

in stikje koeke?

Tankjewol.

Graach dien.

Yn it lesboek op side 71

Mei audio yn EduFrysk

Utspraak

It Nederlânks hat ienlûden en twalûden.

It Frysk hat ek noch trijelûden.

Boarne: Letterfretter - Lida Dykstra, 2023.

iepen wurdlid = open lettergreep.

sletten wurdlid = gesloten lettergreep.

Een open lettergreep eindigt op een lange klinker of een tweeklank (ko-pen). Een gesloten lettergreep is een lettergreep die eindigt op een medeklinker (kop-pen).

Opdracht 2 Utspraak fan drege lûden

twalûd	Lang of koart lûd	twalûd	brutsen twalûd	koart lûd	lang lûd
sleat	beet	boat	board	poes	mûs
heak	bleek	boatsje	boartsje	tûk	spûk
reach	dreech	poat	poarte	kût	krûd
wiet	wiid	in hear	ik hear	wer	wêr
sliep	piip	sealtsje	pealtsje	der	dêr
lies	fiis	tearke	fearke	sa'n	sân
stoel	fûl	lietsje	siedsje	folle	fôle
koel	gûl	tientsje	trientsje	bolle	bôle
koe	doe	boerke	kuorke	byt	bliid
doar	do	loere	fuorje	pyk	piip
koar	ko			súd / dún	slúf / drúf

Dit is in list mei lûden dy't in soad opelkoar lykje of bot ôfwike fan it Nederlânsk.

Lês de wurdpearen dúdlik foar.

Let dêrnei de kursisten de wurden lûdop foarlêze.

Diel in kopie fan de taheakke mei útlis oer de lûden en bylûden út.

Opdracht 2 Utspraak fan drege lûden

a/o	o fan hok	ei [ai]	ij	nasale lûden	slot -n, -r, -l
bad	dat	nei	nij	minske	beammen
hat	wat	bei	bij	prins	stiennen
fak	fan	lei	lij	winst	hannen
sokke	sokken	feie	frije	finster	wetter
boltsje	baltsje			aanst	hannel
folle	falle
		aai	ei	iuw / eau	uoi
		klaaie	kleie	ik bliuw - ik bleau	muoike
		waaie	wei	ik skriuw - ik skreau	muoite

Opdracht 3 Bingo

Elkenien krijt in bingovel mei wurden.

Der wurdt in ferhaal foarlêzen dêr't dy wurden yn foarkomme. 

     > it kin ek in diel fan in wurd wêze!

Set in streek troch de wurden dy't foarbykomme yn it ferhaal.

Wa hat as earste bingo? 

     - earst in horzontale rige

     - dan foar de folle kaart

Diel de bingokaarten út (hantlieding side 44).

Lês it bingoferhaal It sil heve foar. 

Opdracht 4 Foarlêze

Ik lês de tekst earst foar.

Wurkje yn twa- of trijetallen.

Lês om bar in stikje foar.

Sels foarlêze of fia EduFrysk.

Opdracht 5 & 6 Dialooch

Ik lês de tekst earst foar.

Wurkje yn trijetallen.

Oefenje it petear.

Wikselje fan rol.

Sels foarlêze of fia EduFrysk.

Opdracht 7 Wurdskat útwreidzje

Goeiemoarn	Oant sjen.	Ik wenje yn ...
Goeiemiddei	Oant moarn.	Wêr komsto wei?
Goejûn	Wat is dyn namme?	Ik kom út ...
Hoe is't mei dy?	Myn namme is ...	Hoe âld bisto?
It giet goed.	Hoe hjitsto?	Ik bin ... jier.
Poerbêst!	Ik hjit ...	Bisto troud?
It koe wol better / minder.	Ik bin ...
Net sa goed.	Wêr wennesto?

Wurkje yn twatallen.

Betink watfoar wurden / sinnen noch mear nedich binne om

yn 'e kunde te kommen.

Foarbylden steane efter yn it kursusboek.

Opdracht 9 Tiidwurden

Opdracht 8 & 9 Tiidwurden

Ik lês de sinnen foar.

Skriuw ien sin oer, mar feroarje de persoan en dus ek de foarm fan it tiidwurd.

Set de sinnen yn de notiid en de doetiid.

Do bist op skoalle.

Jimme binne op skoalle.

Jimme wiene op skoalle.

Wês taret op in foarlêsbeurt.

Húswurk

Lear de wurden en sinnen fan dizze les. 

Mear foarbylden steane efter yn it lesboek. 

Lear de sinnen fan Yn 'e kunde komme 

fan Frysk nei Nederlânsk (side 82).

EduFrysk flitskaart hawwe.

Klik op hint (wy, notiid) = Wy hawwe trije bern.

Neigesetsje

Wat fynsto de moaiste tiid fan it jier en wêrom?

Maitiid - Simmer - Hjerst - Winter.       Wyn - Sinne - Rein - Snie.        Ljocht - Tsjuster.

Kwartet

De letterfretter