Les 2.3 Infectieziekten

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Infectieziekten: module 2 les 3

Programma

Terugblik vorige les d.m.v. Kahoot!

Lesdoelen

Afweersysteem

Infecties, bacteriën, virussen

Medicatie

Vragen?!

Kahoot!

Lesdoelen

Aan het eind van deze les heb je kennis van:

• Het afweersysteem
• Infecties, bacteriën, virussen
• Medicatie bij infecties

Metabolisme

-stofwisseling

-chemische veranderingen in het menselijk lichaam om deze in stand te houden

-verbranding van afvalstoffen --> brandstof en zuurstof nodig

-er ontstaat warmte en energie maar ook afvalproducten 

stofwisseling beïnvloedt door

• lichaamstemperatuur
• Voeding
• voedselopname
• leeftijd
• lichamelijke gezondheid
• schildklierhormoon
• Testosteron/anabole stoffen --> sporters  

Het afweersysteem

Afweersysteem

• beschermt het lichaam tegen ziekteverwekkers (bacteriën, virussen, schimmels, parasieten)
• Niet specifieke afweer: aangeboren afweer: huid, slijmvliezen en witte bloedcellen  

1e verdedigingslinie

Huid: buitenste laag maar ook niet tastbare barrière als zweet en talgklieren

Spijsverteringskanaal: 

-speeksel --> eiwitten die chemische reactie mogelijk maken

-maag --> zuur milieu voor ziekteverwekkers

-darmen --> darmflora (dikke darm vooral) beschermen tegen schadelijke bacteriën

 

Maar ook

Tranen

Neusharen

Trilharen (keelholte)

Urine

Infectie

Rubor (roodheid)

Calor (warmte)

Tumor (zwelling)

Functio laesa (gestoorde functie)

Febris (koorts)

Systemische reactie

-Ontstaat naast lokale ontstekingsreactie

-Koorts --> beschermt het lichaam, opruimen van ziekteverwekkers gaat sneller

-Lokale ontsteking kan de specifieke afweer activeren in het hele lichaam

Specifieke en niet-specifieke afweer

Niet-specifiek: wanneer het bacteriën lukt toch door de afweer te komen --> witte bloedcellen vermeerderen --> komen in aktie

Specifiek:  herkenning van het lichaam van een bepaald micro-organisme, bijvoorbeeld waterpokken 

Anti-lichamen 

IgM: geproduceerd als eerste reactie na herkenning van een onbekend antigeen -> dit noem je primaire antilichaamrespons

IgG: meest voorkomende antilichaam, wordt na IgM aangemaakt. Bij zwangere vrouwen zorgt IgG via de placenta voor bescherming

IgE: speelt rol bij allergische reacties en parasitaire infecties (wormen)

IgA: vooral in slijmvliezen: neus, longen, ogen en spijsverteringskanaal, bloed en moedermelk

IgD: in kleine hoeveelheden in bloed, functie nog onduidelijk

Infectieziekten

• Door ziekteverwekkers veroorzaakt.
  
• Een ontsteking is een reactie van het lichaam op een willekeurige schadelijke prikkel -> ontsteking kun je ook infectie noemen
  
• Bacteriën
  
• virussen
  
• schimmels/gisten
  
• Wormen
  
• protozoën (amoeben)
  

Bacteriën

• Eencellig plantje dat onder de microscoop te zien is; staaf, rond.
  
• Kunnen zich zelfstandig delen
  
• Kokken zijn ronde bacteriën: diplokokken (2), in rijtjes: streptokokken of in trosjes: stafylokokken
  
• Staafjes liggen altijd los
  
• Bacteriën heb je ook nodig -> dit noem je commensalen om in evenwicht te blijven
  
• Bacteriële infectie: rood, pijn, zwelling, warm, gestoorde functie
  

Hoe werkt dat?!

• Infectie ->lichaam stuurt veel bloed naar de plaats infectie -> de leukocyten gaan de strijd aan met de bacteriën.
  
• Ophoping van leuko’s en bacteriën noem je infiltraat.
  
• Als er veel leuko’s en bact. Sterven, ontstaat er pus -> kan ook abces zijn -> met pus gevulde holte -> soms incisie nodig -> soms ontstaat fistel (lichaam graaft eigen gangetje wat niet vanzelf dichtgaat -> ok)
  
• In bloed toename leukocyten -> leukocytose
  
• Vaak koorts (>38 graden rectaal gemeten)
  
• Kans op sepis/bloedvergiftiging ->bacterie komt in bloedbaan en verspreid zich -> levensgevaar!!
  

• Bij bact. Inf. Reageert lichaam ook met antistoffen -> antilichamen of immunoglobulinen (Ig’s) -> kan levenslang bescherming bieden
• Voorbeelden van infecties:
  
• Cystitis: blaasontsteking -> darmbact kom in blaas -> weinig drinken, seks, uitplassen -> klachten buikpijn, beetjes plassen, branderig gevoel bij plassen -> urine onderzoek ->evt. ab./adviezen
  
• Pyelonefritis: nierbekkenonsteking -> urine stroomt terug van de blaas naar de nieren -> reflux ->afsluiting werkt niet goed -> bij uwi juist vieze urine dus infectie -> klachten als cystitis maar ook koorts en pijn hoog in de zij -> ab.
  

Andere voorbeelden

Pneumonie -> vaak onterecht en is het bronchitis-> hoesten, slijm, kortademig. ->bij pneumonie bact. In de longblaasjes -> weinig weerstand/niet goed weghoesten -> hoesten, kortademig, koorts -> grote doodsoorzaak

Furunkel : steenpuist -> via haarzakje bact. in huid -> abces -> pijn -> vaak nek, billen -> gaat meestal vanzelf over -> soms bij neus of bovenlip -> kan wel sepsis volgen -> dus snel ab

Kinkhoest: maandenlang hoestaanvallen met braken -> gevaarlijk voor baby’s -> vaccinatie 2 mnd + 4 jr. -> alleen ab. bij kwetsbare omgeving omdat dit besmetting wat afneemt maar niet de ziekte!

Vervolg

Erysipelas (wondroos): via wondje bact naar binnen, vaak streptokok ->kan klein wondje zijn -> rode zwelling, vaak onderbeen kan ook in gelaat  pijn en koorts! Snel ab -> grote kans op sepsis -> opname aan infuus

TBC: tuberculose -> maakt hele lichaam ziek -> erg besmettelijk -> mantoux -> GGD

Ziekte van lyme: borrelia burgdorferi -> kan ziekte veroorzaken -> via teken -> erythema migrans en/of griepachtige verschijnselen -> hoeft niet altijd! Opschrijven -> soms ab nodig.

Meningitis: nekkramp -> ineens erg ziek ->puntbloedingen -> start a.b. -> lumbaalpunctie -> restverschijnselen -> overlijden

Tetanus: veroorzaakt door bact. met sporen -> in grond of ontlasting -> pijnlijke spierkrampen, slik en ademhalingsspieren -> ingeënt -> booster bij bijv. hondenbeet/straatvuil

Virussen

• Is erfelijk materiaal met wat eiwit -> bijna niet te zien
  
• Geen eigen stofwisseling -> op grens van leven en dood
  
• Kan alleen wat doen als het in de cel komt, dan kan het delen  de cel zelf wordt vernietigd -> nieuwe cellen worden geïnfecteerd -> uitbreiding infectie
  
• Soort witte bloedcellen die een rol spelen ->lymfocyten -> lymfeklieren worden groter
  
• Lichaam maakt niet alleen ontstekingsverschijnselen maar ook antistoffen -> levenslange immuniteit -> medicatie helpt niet -> wel verlichten

Voorbeelden virusinfectie

Verkoudheid -> vaak onterecht griep -> besmetting via handen of druppels in de lucht -> kno klachten -> meestal geen koorts -> verlichtende middelen

Griep -> influenza -> hoge koorts, hoofdpijn en spierpijn, erg ziek, op bed -> gevolg kan pneumonie zijn -> griepvaccinatie

Acute darminfectie ->gastro-enteritis -> diarree, maag ontstoken -> hygiëne belangrijk ->kans op uitdrogen 

Vervolg virusinfectie

Waterpokken: varicella zoster

Gordelroos: herpes zoster

Koortslip: herpes simplex

Mononucleosis infectosia: ziekte van Pfeiffer

Meningitis: kan ook viraal zijn en helpt geen medicatie -> uitzoeken of echt viraal is -> opname zh

vervolg virusinfectie

AIDS: acquired immunodeficiency syndrome -> verworven aandoening van afweersysteem -> door HIV (human immuundeficiëntie virus) -> via bloed of seks contact -> incubatietijd kan jaren duren -> lichaam maakt wel antistoffen aan, aan te tonen in bloed door aidstest, dat noem je seropositief -> wel besmettelijk maar niet ziek -> als virus lymfocyten aantast, wordt patiënt ziek -> lijkt op griep/Pfeiffer -> verdediging door lichaam wordt verzwakt -> dodelijk -> medicatie kan virus remmen

Schimmels en gisten

• Schimmels Lange draden onder de microscoop.
  

Voorbeeld: candida albicans -> kan ook vaginitis geven  diagnose door KOH preparaat

Voorbeeld: spruw -> let ook op tepel moeder ->  vaak middeltje voor bijv. miconazol-gel of nystatine

• Gisten zijn kleine schimmels
  

Voorbeeld: roos en eczeem -> seborroïsch eczeem -> schilferig eczeem wat je kunt zalven.

Wormen

Aarsmade -> enerobius

Jeuk -> pruritis ani

Plakproef of ontlasting

Medicatie bij infectiezekten

Betekenissen, werking, etc.

• Bactericide -> bacteriedodend
  
• Bacteriostatisch -> bacteriegroeiremmend
  
• Antibacterieel kan breed en smal spectrum zijn 
• Kuur altijd afmaken!
  
• Antimyotica -> fungicide (middelen gebruikt voor de parasitaire bestrijding schimmels) of fungistatische (verdwijnen schimmel- en gistresten uit de huid door het normale afschilferingsproces -> minimaal week doorsmeren) werking  

Infectieziekten

• Bacteriële infecties
  
• Anti bacteriële middelen -> antibiotica
  
• Penicilline: bacteriële werking en smal + breedspectrum nauwelijks bijwerkingen (flucloxacilline, amoxicilline, amox/clav)
  
• Cefalosporinen: breedspectrum met bactericide werking
  
• Tetracyclinen: bacteriostatische antbacterieel, breeds spectrum (doxycycline, tetracycline)
  
• Macroliden: baceriostatisch -> smal spectrum (azitromycine, claritromycine) Bij LWI en geslachtsziekten
  
• Fluorochinolonen: breedspectrum, bactericide werking. Bij UWI, LWI bij COPD (ciprofloxacine en norfloxacine)
  

bacteriële infecties en antibiotica

• Eencellige organismen met een celwand
  
• Altijd aanwezig bijv. mond, darm, vagina, huid
  
• Buitenlichaam niet ziekteverwekkend, binnen lichaam wel (via bloed of door ok)
  
• Bij HA vaak “blind” begonnen, wanneer niet helpt pas kweek (veranderd wel een beetje)
  
• Antibiotica: breed en smalspectrum (veel en weinig soorten bacteriën)
  
• Bijwerking diarree of huiduitslag bijv. soms anafyl.shock
  
• Bij gebruik antibiotica kans op schimmels  concurrentie met bacteriën valt weg.
  
• Resistentie: kuur niet afmaken en te vaak a.b.
  

Indeling antibacteriële middelen

Penicillinen: bactericide werking, breed en smal, vaak huidreactie. Voorbeeld: breed amoxicilline/(clavulaanzuur) smal: flucloxacilline (LWI/huidinf)

Cefalospirinen: breedspectrum bactericide. Achter de hand bijv. cefuroxim of ceftriaxon (SOA, ernstige UWI)

Tetracyclinen: bacteriostatische antibacteriële middelen, breedspectrum bij voorhoofdsholte ontsteking, niet in de zon, diarree, overgeven, tandverkleuring

Macroliden: bacteriostatisch, vergelijkbaar met smalspectrum penicillinen. Bijv bij chlamidia, KNO infectie bijv claritromicyne, ertytromicine, azitromycine (bijv. 3-5 dagen)

Fluorchinolonen:breedspectrum bactericide werking. Bij uwi en copd. Bijvoorbeeld ciprofloxacine en norfloxacine

Antibiotica bij UWI

• Vaak plassen, pijn bij plassen, koorts
  
• Veel drinken, niet te lang uitstellen, blaas goed leeg plassen, na gemeenschap plassen
  
• Gezonde, niet zwangere vrouwen >12 jaar: 5 dagen nitrofurantoine
  
• Patiënten die behoren tot risicogroep (man, zwanger, dm, afw. Nieren/urine wegen, catheter, weerstand 7: 7 dagen nitrofurantoine of amox/clav of trimetoprim
  
• Mannen/vrouwen met koorts, rillingen, ziek: ciprofoxaxine
  
• <12 jaar met/zonder algemene klachten: afhankelijk van klachten: nitrofur. Amox/clav, cotrimoxazol
  

Schimmelinfecties

• Antimyotica: schimmeldodende en schimmelgroeiremmende middelen
• Bijvoorbeeld fluconazol, miconazol, ketoconazol
  
• 1-2 weken doorsmeren nadat over is. (lokaal)
  
• Terbinafine en itraconazol: oraal bij schimmelinfecties van nagels  kan blijvend smaak verlies geven  ha terughoudend met voorschrijven.
  

virusinfecties

Virus -> gastheercel -> vermenigvuldigen -> gastheercel wordt gedood -> gastheercel wordt gedwongen stofwisselingssysteem zo te wijzigen dat nieuwe virusdeeltjes ontstaan -> dringen cellen binnen -> virusinfectie is een feit

antivirale middelen

Bijv. bij HIV -> tenofir/emtricitabine

Herpes: famciclovir/aciclovir

Protozoa en middelen

• Protozoa -> eencellige dierlijke organismen
  
• Bijvoorbeeld trichomonas vaginalis -> ontsteking geslachtsorgaan man en vrouw of Malaria -> tropische ziekte
  
• Middel trichomonas vaginalis: metrodinazol
  
• Middel Malaria: proguanil of proguanil met chloroquine
  

        (bijwerkingen cardiomyopathie, hartritmestoornissen, hypo,      leverfunctiestoornis, oogafwijkingen, tinnitus, allergie huid, etc.) 

Wormen, luizen, mijten

• Worm: parasiet in de darm van de gastheer -> eitje -> larve -> worm -> eitjes -> etc -> middel mebendazol
  
• Daarnaast: korte nagels, hele gezin behandelen, handen wassen, schoon ondergoed
  
• Luizen en mijten: pediculus capitis (pietje) -> luizencontrole op school, 2 wk kammen, behandelen dimethicon en phthirus pubis (schaamluis –platje)—> scheren + verzachtende crème of permetrinecreme (loxazol)
  
• Schurft: scabiës -> jeukende huidaandoening door schurftmijt -> permetrinecreme (loxazol)
  

Preparatenlijst

• Preparatenlijst 13.8 
• Kom je veel tegen in de praktijk --> herkennen!

Huiswerk

• Zie module boek week 3  --> is in week 2
• Vragen mailen voor maandag 8 januari 2024 
• Nieren en urinewegen volgende les