9.3 Omslagpunten in ecosystemen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

9.3 Omslagpunten in ecosystemen

Plastic vergaat niet.
Plastic wordt steeds
kleiner, het probleem
wordt steeds groter.

Deze les: 

- Afronden 9.2 + oefentoets stikstofkringloop

- 9.3 Omslagpunten

- Opdrachten

- Uitleg PO Ecologie

EUTROFIERING

-> Algenbloei = geen zonlicht meer bij waterplanten

-> Dode algen en dode planten zakken naar de bodem en worden afgebroken door reducenten (aeroob) 

-> Zuurstoftekort in het water = Hypoxie: zuurstofarme waterlagen

Wat is verzuring en vermesting?

Vervluchting van stikstofgassen (ammoniak en NOx) uit landbouw en industrie slaan droog neer of reageren in de lucht met water en vormen zure regen. Deze neerslag leidt tot vermesting van de bodem. 

Vergrassing 

Snelgroeiende planten zoals brandnetels, bramen en grassen kunnen door vermesting andere planten verdringen 

= afname biodiversiteit

biologiepagina.nl

Leerdoelen 9.3

7. Je beschrijft de gevolgen van het gebruik van plastics voor systeem Aarde. 

8. Je beschrijft het gevaar van omslagpunten in ecosystemen ten gevolge van het menselijk handelen. 

Plastic

- Plastic is niet biologisch afbreekbaar (persistent), oftewel 

kan niet omgezet in anorganische stoffen. 

- grote stukken vallen uiteen in kleine deeltjes, microplastics

die weer verder uiteenvallen in nanoplastics.

- Nanoplastics worden opgenomen in cellen en 

komen daardoor in organismen en  de voedselketen terecht.

Gezondheidsrisico's?

Is nog weinig over bekend

Nanoplastics bij algen: belemmering fotosynthese

Microplastics bij mens en dier: 

- Veroorzaken ontstekingen, 

- Schadelijke  stoffen kunnen aan de plastics hechten (bijv. PCB) en beïnvloeden de hormoonhuishouding of zijn kankerverwekkend. 

Wat betekent het als een stof persistent is en wat kan dat voor gevolg hebben?

Persistentie en Accumulatie

Persistent = "volhardend", niet of slecht biologisch afbreekbaar --> ophoping in het lichaam (bijv. vetweefsel)

Gevolg?

Accumulatie (ophoping) in de voedselketen

Leerdoelen 9.3

7. Je beschrijft de gevolgen van het gebruik van plastics voor systeem Aarde. 

8. Je beschrijft het gevaar van omslagpunten in ecosystemen ten gevolge van het menselijk handelen. 

Lees blz. 25:

'Omslagpunten in de biosfeer' 

Wat is een omslagpunt in een ecosysteem en waardoor wordt dit veroorzaakt?

Stabiel ecosysteem

Ecosystemen zijn tot een bepaald niveau (dynamisch) stabiel: kleine veranderingen in abiotische of biotische factoren kunnen worden 'hersteld'.

Schommelingen in bijvoorbeeld temperatuur en hoeveelheid zonlicht of in aantallen van producenten of predatoren zijn normaal.

Bijv. zeehondenpopulatie in Waddenzee
herstelt van virusziekte.
 

Omslagpunt

Veranderingen kunnen zich opstapelen, tot het ecosysteem instabiel wordt. 

Na het overtreden van het omslagpunt ontstaat een nieuw ecosysteem en  terugkeer naar het oude ecosysteem is dan niet meer zo makkelijk.

In het nieuwe ecosysteem zie je meestal verlies van biodiversiteit.

Biodiversiteit

Voorbeeld: Successie

Bij successie is er sprake van een reeks omslagpunten:

- andere soorten

- andere abiotische factoren

- kan niet zomaar terug

- vaak grotere biodiversiteit

Successie

Climaxstadium

Pionierstadium

Gradiëntecosysteem

Eigenschappen van de stadia van successie

Primaire en secundaire successie

(herhaling H8) Wat is een kenmerk van pioniersoorten?
(meer antwoorden mogelijk)

1. Veel zaden
2. Grote zaden
3. Leven vaak in symbiose
4. Brede tolerantiegrenzen voor abiotische factoren

Aan de slag!

- Maken 9.3 opdrachten bij leerdoelen 7 en 8.

- Vragen huiswerk?

Straks uitleg PO Ecologie

Practicum Ecologie: 

Zuurstof en stikstof in oppervlaktewater

Hoe? in 4 groepen van 4 leerlingen

Wat? Bepalingen O2, NH4+, NO2-, NO3- en pH in slootwater over 3 weken in 16 bekerglazen met verschillende omstandigheden (vers of oud water, belucht, nitrificerende bact., waterplanten). Resultaten verklaren m.b.v. stikstofkringloop.

Toetsing? Theorie, onderzoeksopzet en vragen achteraf inleveren in 5v= deel 1 pt. 

Begin 6 vwo dataset verder analyseren en eindverslag schrijven = deel 2 pt.

PO Groepsindeling

Groep	Namen
A	Veerle, Beatriz, Genevieve en Jasmijn
B	Ehlimana, Linda, Amelia en Annika
C	Benjamin, Abe, Stan en Marijn
D	Alex, Anne, Kristina en Pilar