9.3 Omslagpunten in ecosystemen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

9.3 Omslagpunten in ecosystemen

Plastic vergaat niet.
Plastic wordt steeds
kleiner, het probleem
wordt steeds groter.

Deze les: 

- 9.3 Omslagpunten (20 min)

- Opdrachten (15 min)

- Punten van aandacht PO - Discussie (5min)

Leerdoelen 9.3

• Ik kan de begrippen persistent, accumulatie (4V), microplastics en biologisch afbreekbaar uitleggen
  
• Ik kan uitleggen wat een omslagpunt (van een ecosysteem) is en hierbij het begrip dynamisch evenwicht, abiotisch en biotische factoren gebruiken.
  
• Ik kan uitleggen hoe omslagpunten leiden tot veranderingen tijdens successie (4V) en welke invloed verstoringen hierbij kunnen hebben.
  
• Ik kan uitleggen wat een gradiëntenecosysteem is.
  

https://www.nationalgeographic.com/science/article/microplastic-human-brain-health

Gezondheidsrisico's?

Is nog weinig over bekend

Nanoplastics bij algen: belemmering fotosynthese

Microplastics bij mens en dier: 

- Veroorzaken ontstekingen 

- Schadelijke  stoffen kunnen aan de plastics hechten en beïnvloeden de hormoonhuishouding of zijn kankerverwekkend. 

Plastic

- Plastic is niet biologisch afbreekbaar (persistent), oftewel 

kan niet omgezet in anorganische stoffen. 

- grote stukken vallen uiteen in kleine deeltjes, microplastics

die weer verder uiteenvallen in nanoplastics.

- Nanoplastics worden opgenomen in cellen en 

komen daardoor in organismen en  de voedselketen terecht.

Persistentie en accumulatie

Persistent = "volhardend", niet of slecht biologisch afbreekbaar --> ophoping in het lichaam (bijv. vetweefsel)

Gevolg?

Accumulatie (ophoping) in de voedselketen

Wat betekent het als een stof persistent is en wat kan dat voor gevolg hebben?

Leerdoelen 9.3

• Ik kan de begrippen persistent, accumulatie (4V), microplastics en biologisch afbreekbaar uitleggen
  
• Ik kan uitleggen wat een omslagpunt (van een ecosysteem) is en hierbij het begrip dynamisch evenwicht, abiotisch en biotische factoren gebruiken.
  
• Ik kan uitleggen hoe omslagpunten leiden tot veranderingen tijdens successie (4V) en welke invloed verstoringen hierbij kunnen hebben.
  
• Ik kan uitleggen wat een gradiëntenecosysteem is.
  

Lees blz. 25:

'Omslagpunten in de biosfeer' 

Wat is een omslagpunt in een ecosysteem en waardoor wordt dit veroorzaakt?

Stabiel ecosysteem

Ecosystemen zijn tot een bepaald niveau stabiel: dynamisch evenwicht

=> schommelingen in abiotische of biotische factoren kunnen worden 'hersteld'.

 (bijv. in temperatuur of in aantallen van 

predatoren)

Bijv. zeehondenpopulatie in Waddenzee

herstelt van virusziekte.
 

Omslagpunt

• Veranderingen kunnen zich opstapelen, tot het ecosysteem instabiel wordt. 
• Na het overtreden van het omslagpunt ontstaat een nieuw ecosysteem en  terugkeer naar het oude ecosysteem is dan niet meer zo makkelijk.
• In het nieuwe ecosysteem zie je meestal verlies van biodiversiteit.

Biodiversiteit

Leerdoelen 9.3

• Ik kan de begrippen persistent, accumulatie (4V), microplastics en biologisch afbreekbaar uitleggen
  
• Ik kan uitleggen wat een omslagpunt (van een ecosysteem) is en hierbij het begrip dynamisch evenwicht, abiotisch en biotische factoren gebruiken.
  
• Ik kan uitleggen hoe omslagpunten leiden tot veranderingen tijdens successie (4V) en welke invloed verstoringen hierbij kunnen hebben.
  
• Ik kan uitleggen wat een gradiëntenecosysteem is.
  

Hoe leiden omslagpunten tot veranderingen tijdens successie?

Successie: een merkbare verandering vindt plaats in de soortensamenstelling binnen een habitat.

Sprake van een reeks omslagpunten:

- andere soorten

- andere abiotische factoren

- kan niet zomaar terug

- vaak grotere biodiversiteit

Successie

Climaxstadium

Pionierstadium

Gradiëntecosysteem

Eigenschappen van de stadia van successie

Primaire en secundaire successie

(herhaling H8) Wat is een kenmerk van pioniersoorten?
(meer antwoorden mogelijk)

1. Veel zaden
2. Grote zaden
3. Leven vaak in symbiose
4. Brede tolerantiegrenzen voor abiotische factoren

Aan de slag! (15min)

- Maken 9.3 - opdr. 34 t/m 40

- Maken 9.2 - opdr. 28 'indicatorsoorten'

Straks uitleg PO Ecologie

9.2 - Indicatorsoorten

Kies de juiste term en geef aan welke info deze indicatorsoorten geven: 

1. Watermijten komen voor in zuurstofrijk water. Indicatorsoort  voor voedingsrijk / voedselarm water.

2. Zilverschoon is een plantje dat veel langs de kant van de kant van de weg groeit. Indicatorsoort voor: licht aangedrukte bodem / losse, luchtige bodem