Moderne imperialisme

• Geschiedenis
• Hoger onderwijs

Moderne imperialisme

Moderne imerialisme

Dekolonisatie

Kolonisatie na kolonisatie (neo- en postkolonialisme)

Bijzondere aandacht voor Congo

Modern imperialisme

Modern imperialisme

Begrippen 

Kolonialisme -  Kolonie 

Imperialisme

Kolonialisme

 1500 - 1850

Handelsnederzettingen aan de kust

Verhandelen van goederen 

(specerijen, slaven (!), textiel, ...)

vooral in Amerika

Modern imperialisme

 

 1850 - 1950

Grote gebieden, niet enkel kust

Intensieve controle 

(bestuur, grondstoffen, handel, ...)

vooral in Afrika en Azië

let op continuïteit - discontinuïteit! 

Push

- bevolkingsoverschot

- bekeringsijver

- beschavingsijver

- nationalisme

Pull

- grondstoffen 

- afzetmarkten

- arbeidskrachten

Econ. oorzaken	Culturele oorzaken	Politieke oorzaken
I.R. ! nood aan: - grondstoffen -afzetmarkten - wereldwijde steunpunten (vb. Hong Kong) Kapitalisme	1. West vs. Rest (culturele kloof) superioriteitsgevoel: morele plicht om "Rest" te beschaven ( white man's burden ) 2. christelijke bekeringsijver	1. NATIONALISME (groot rijk uit vaderlandsliefde) 2. internationaal aanzien 3. afleiding van binnenlandse problemen 4. gekrenkte nationale trots? Kolonies als oploss.

Twee fasen: 1. Azië

• Engeland breidt bezit in India uit 
• Nederland verovert geheel Ned-Indië in de Atjeh-oorlog (1873-1903)
• Frankrijk veroverde Indochina (Vietnam, Laos en Cambodja)
• Amerika versloeg Spanje (1898, Cuba) en verwerft de Filippijnen (!!)

2e fase: Afrika

• Andere West-Europese staten richtten zich op gebieden in Afrika >
  
• spanningen tussen Eurpese landen >
• Conferentie van Berlijn (1884-85): 
• initiatief Bismarck
• Afrika verdeeld
• Europese oorlog voorkomen tot 1914

White man's burden

Een gedicht van de Engelse dichter en schrijver Rudyard Kipling (1899)

Take up the White Man's burden—

Send forth the best ye breed—

Go bind your sons to exile

To serve your captives' need;

To wait in heavy harness,

On fluttered folk and wild—

Your new-caught, sullen peoples,

Half-devil and half-child.

''White mans burden''

Waardoor konden Westerse landen zo betrekkelijk eenvoudig deze immense rijken innemen?

 

1. De transportrevolutie versterkte de koloniale expansie.
2. De industrialisatie leverde een militair overwicht op.
3. Men maakte handig gebruik van de inheemse bevolking bij het besturen van deze gebieden.  

 Racisme

• 16e, 17e en 18e eeuw --> Transatlantische slavenhandel (Driehoekshandel WIC). 
• Afschaffing slavenhandel: Denemarken 1803, Engeland 1807, VS 1808, Nederland, Frankrijk en Portugal in 1814-1815.
• MAAR: het hebben van slaven was nog geaccepteerd. 

Een plaat uit 1850

Een aantal verschillende 'mensenrassen'. 

De hoogste rassen waren het verst ontwikkeld.

De wilde, onbeschaafde Afrikaan staat helemaal onderaan. 

Mensentuin

Mensentuin

"België geniet de twijfelachtige eer de allerlaatste 'mensentuin', de koloniale variant van de dierentuin, te hebben georganiseerd. Op de Wereldtentoonstelling in 1958 konden bezoekers zich vergapen aan mensen die uit Congo kwamen." 

Brits-India

Nederlands-Indië

Frans-Indochina 

Soekarno

Gandhi

Ho Chi Minh

Congrespartij

Vietminh

PNI

Twee fasen van kolonisatie

Eerste fase:

Veroveringen in Azië door o.a. Engeland (India), Nederland (Indië/Indonesië) & Frankrijk (Indochina/Vietnam).

Deze landen hadden al handelsposten sinds de 17e eeuw. Vanaf 1800 gaan zij zich vestigen in de binnenlanden en zich bemoeien met het bestuur van de inheemse bevolking.

Azië

- Brits-Indië

- Frans Indochina

- Nederlands-Indië

Twee fasen van kolonisatie

Tweede fase:

De Conferentie van Berlijn (1884-1885) (of: de verdeling van Afrika).

Duitsland is het machtigste land in Europa (na Frans-Duitse oorlog) maar had geen koloniën. Door Afrika onderling te verdelen voorkomen de landen oorlog in Europa (tot 1914).

Hier profiteren de 'nieuwe' landen in Europa van: Duitsland, België en Italië.

Leopold I

Leopold II

Leopold III

Albert I

Albert II

Filip I

Boudewijn

Leopold I: Santo Tomas de Castilla

de lange geschiedenis van het Kongo-koninkrijk laat toe om bepaalde stereotypen over de geschiedenis van Afrika en de kolonisatie te ontmantelen:

    Afrikanen leefden vóór de Belgische kolonisatie niet als ‘stammen’, onafhankelijk van elkaar. Er waren machtige politieke en economische structuren in Afrika aanwezig.
    Toen Leopold II militairen naar Congo stuurde, hadden de kustgebieden al een lange gemeenschappelijke geschiedenis met Europa. .
    Net als de Europeanen heeft de bevolking van Centraal-Afrika zich vaak over grote afstanden verplaatst en onderhield ze lange handelsroutes. De Belgische 'pioniers' doorkruisten tijdens hun 'verkenningen' geen ‘oerwouden’. Ze gebruikten die eeuwenoude handelsroutes.
    De bodem en de rijkdommen werden al lang voor de komst van de Europeanen geëxploiteerd

1876: Internationale Vereniging tot Verkenning en Beschaving van Midden-Afrika.

-> wetenschappelijke doeleinden

-> Stanley

Stanley's routes (jaren 1870-1880)

1885: Conferentie van Berlijn

Drie beloftes van Leopold II

1. Beschaving te brengen;
2. De slavenhandel te stoppen;
3. Een vrijhandelszone te installeren: andere landen mochten er vrij komen handelen.
   

==> Congo-Vrijstaat

Verzet:

de Yeke

Controle: huurlingen, missionarissen, industrielen

Afrika-museum

Jubelpark

Koninklijk Paleis

Koninklijke serres, Brussel

Koninklijke serres, Brussel

voedingsbodem dekolonisatie

1. Wereldoorlogen

2. Onafhankelijkheidsbewegingen

3. Koude Oorlog

Wereldoorlogen

• Gekoloniseerde volkeren in verplicht deel te nemen aan de oorlogsvoering
• Europeanen blijken niet zo superieur te zijn
• Moeder-kind beeld verdwijnt
• Europa in puin: herstel
• Vrijheid, democratie, ... ook voor de kolonie
  

Maharadja van Patiala, Bhupinder Singh, luitenant-kolonel aan het front in Pervijze (WOI).

Onafhankelijkheidsbeweging

• Vrijheid, democratie, ... ook voor de kolonie
• leidersfiguren aan Europese universiteiten
• Ho Chi Minh
• Gandhi
• Nkrumah
  

Maharadja van Patiala, Bhupinder Singh, luitenant-kolonel aan het front in Pervijze (WOI).

Oorzaak 2:

Economische problemen: Geldgebrek in moederland

- landen hebben het zwaar gehad tijdens de Tweede Wereldoorlog;

- landen beginnen met de wederopbouw ( het herstel);

- niet genoeg geld voor de koloniën.

Oorzaak 3: 

Het beeld van de Superieure europeanen verdwijnt

- de europeanen zijn verslagen tijdens de Tweede Wereldoorlog;

- het Moeder/kind beeld verdwijnt;

- wat houdt dat beeld eigenlijk in? 

- landen hebben geen voorbeeld meer.

Oorzaak 4: SU en VS beide tegen imperialisme

- de VS en de SU waren de nieuwe grootmachten;

- ze waren beide tegen imperialisme;

- de VS was ertegen, omdat ze zelf een kolonie waren geweest;

- de Su was ertegen, want zij wouden altijd gelijkheid en niet gevangenschap;

- de Europeanen waren niet meer een voorbeeld voor de wereld en de SU en de VS werden daarom steeds belangrijker;

- wat wouden de VS en SU bereiken?

Koude Oorlog

VS: zelf kolonie geweest

SU: gelijkwaardigheid

Nieuwe landen ==> marxistisch ==> voor VS "vijandig"