3.2 Chili beeft

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

3.2 Chili beeft

Lesdoelen

Aan het einde van de les kan je:

• beschrijven en verklaren waarom Chili vaak wordt getroffen door zware aardbevingen
• beschrijven en verklaren wat er gebeurt bij subductie van een oceanische plaat
• beschrijven en verklaren hoe het Andesgebergte is gevormd

Herhalingsvragen

1. Ga naar magister. Kijk bij het huiswerk van vandaag. Klik op de link en beantwoord de vragen.

Klaar? Noteer in je schrift het antwoord op de volgende vragen:

1.  Wat zijn convectiestromen?
2. Welke drie plaatbewegingen zijn er?
3. Wat is een epicentrum en een hypocentrum?
4. Wat is subductie?

Herhaling convectiestromen B100

Herhaling plaatbewegingen B101

Divergent: uit elkaar
Convergent: naar elkaar 

1. Oceanisch + continentaal -> subductie
2. Oceanisch + Oceanisch -> subductie
3. Continentaal + continentaal -> gebergte

Transform: langs elkaar

Wat is het verschil tussen een continentale en een oceanische plaat?

Continentale plaat is dik maar licht. Oceanische plaat is dun maar zwaar.

Herhaling aardbevingen B106

Hypocentrum: Plaats diep in de aardkorst waar de aardbeving begint.

Epicentrum: Het punt waar de aardbeving aan de oppervlakte komt, direct boven het hypocentrum.

Zwaarste aardbevingen bij convergentie.

Zware bevingen

Zwaarste aardbeving ooit gemeten was in Chili (1960):

• 9.5 op de schaal van Richter
• hypocentrum op 60 m onder de bodem van de Grote Oceaan
• 3.000 – 10.000 slachtoffers, vooral door de tsunami

Zware bevingen

Veel meer zware aardbevingen sinds 1960.

Aardbevingen hebben altijd een serie naschokken door ontladen spanning:

• Op andere plekken langs de breuk
• In nabijgelegen breuken

Waarom zijn er zoveel aardbevingen in Chili?

De aarde beweegt

Wegduiken

In Chili ontstaan de zware aardbevingen door  de botsing (convergentie) van de Nazcaplaat met de Zuid-Amerikaanse plaat.

Subductie: 

1. de zware oceanische plaat duikt weg onder de lichte continentale plaat 
2. De continentale plaat wordt een stukje meegetrokken
3. Wrijving tussen bewegende platen leidt tot oplopende spanning
4. Losschieten van de platen leidt tot aardbevingen

Het Andesgebergte = de langste subductiezone van de wereld 

earthquake.usgs.gov

Aan de slag:

Wat?	§3.2 Opdrachten: 1, 2 en 3a + oefenvragen 3.1
Waar?	Learnbeat (via magister -> leermiddelen)
Hulp?	- Theorie ( = bovenin links) - Atlas - Docent
Klaar?	Herhaling
Niet af?	Huiswerk voor volgende les

Oefenen met de leerstof

Wegduiken

Schrijf voor jezelf op aan de hand van het kopje wegduiken (3) in Learnbeat bij par. 3.2 hoe subductie plaatsvindt bij Chili. 

Benoem in je antwoord in ieder geval:

De twee platen, soort steen van de platen, trog, aardbeving.

Wegduiken

In Chili ontstaan de zware aardbevingen door  de botsing (convergentie) van de Nazcaplaat met de Zuid-Amerikaanse plaat.

Subductie: 

1. de zware oceanische plaat (basalt) duikt weg onder de lichte continentale plaat  (graniet)
2. De continentale plaat wordt een stukje meegetrokken - trog
3. Wrijving tussen bewegende platen leidt tot oplopende spanning
4. Losschieten van de platen leidt tot aardbevingen

Hoe dieper de trog, hoe groter het wrijvingsvlak, hoe verder de plaat op zware aardbevingen voorkomen

Het Andesgebergte = de langste subductiezone van de wereld 

Het Andesgebergte

 Ontstaan Atacamatrog langs westkust door wegduiken Nazcaplaat.

 8.066 m op het diepste punt!

Seismisch gat

Na een beving bouwt de spanning weer langzaam op.

Seismisch gat = een gebied waar al lang geen zware aardbeving is voorgekomen in vergelijking met omringende gebieden.

Hier vinden de zwaarste aardbevingen van Chili plaats

In het noorden ligt ook een seismisch gat:zware aardbeving in de toekomst?

B112 Plooiingsgebergten

Gebergten:

• Worden gevormd door endogene krachten
• Lliggen altijd aan de rand van huidige of vroegere platen

Plooiingsgebergten zijn door plooiing van stukken aardkorst ontstaan.

Het Andesgebergte

Heel diep onder de Zuid-Amerikaanse plaat smelt de Nazcaplaat.

1. Opstijgend magma zorgt voor vulkanisme
2. Druk van het opstijgend magma zorgt voor omhoog drukken aardkorst waardoor een plooiingsgebergte is ontstaan

Het Andesgebergte

In gebied met veel breuken ontstaan breukgebergten.

Vaak rij afschuivingsbreuken naast elkaar: stelsel van horsten en slenken

Door verticaal langs elkaar schuivende stukken aardkorst op een breuklijn ontstaan:

Horsten = omhooggeduwde stukken

Slenken = lager gelegen stukken

B110 Reliëf - Herhaling

Hoogteverschillen in het landschap = reliëf

Er zijn vier verschillende reliëfvormen:

• hooggebergte: de meeste toppen zijn hoger dan 1.500 m.
  
• middelgebergte: de meeste toppen zijn tussen de 500 en 1.500 m hoog.
  
• heuvelland: de meeste toppen zijn tussen  de 200 en 500 m.
  
• laagland: het is vrijwel overal lager dan  200 meter.
  

Een gebied met weinig of geen reliëf is een vlakte. Als zo’n vlak gebied lager ligt dan 500 m, is het een laagvlakte. Boven de 500 m heet het een hoogvlakte of plateau

Aan de slag:

Wat?	§3.2 Opdrachten: 4, 5a, 6, 8 Herhaling opdracht 3
Waar?	Learnbeat (via magister -> leermiddelen)
Hulp?	- Theorie ( = bovenin links) - Atlas - Docent
Klaar?	Herhaling
Niet af?	Huiswerk voor volgende les

Oefenen met de leerstof

Aan de slag:

Wat?	§3.2 Opdrachten 1, 2, 3a, 5, 6
Waar?	Learnbeat (via magister -> leermiddelen)
Hulp?	- Theorie ( = bovenin links) - Atlas - Docent
Klaar?	Herhaling
Niet af?	Huiswerk voor volgende les

Oefenen met de leerstof

• 
  
• Convectiestromen
  
• Plaatbewegingen
  
• Divergent
  
• Convergent
  
• Tranform
  
• Aarbeving
  
• Hypocentrum
  
• Epicentrum
  
• Naschokken
  
• Subductie
  
• Seismisch gat
  
• Magma
  
• Plooiingsgebergte
  

• Breukgebergte
• Horsten
• Slenken
• Trog
• Reliëf
• Hooggebergte
• Middelgebergte
• Heuvelland
• Laagland
• Laagvlakte
• Hoogvlakte
• Plateau

Begrippenlijst

00:48

Waait de wind in de normale situatie zonder El Nino naar Chili toe of van Chili af?

1. Naar Chili toe
2. Van Chili af

01:39

Ontstaat er een lage- of hogedrukgebied in de kust voor Azië? Waarom? Geef een kenmerk!

03:35

Noem een gevolg van El Nino