H 1.2 + 1.3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

1.2: Jagers worden boeren 

Bekijk de uitlegvideo op de volgende slide. Gebruik oortjes als je dit in de les bekijkt.

web.microsoftstream.com

aan het einde van deze les....

• Kun je uitleggen hoe het leven van de eerste boeren eruit zag.
• Kun je uitleggen welke gevolgen het ontstaan van de landbouw had.
• Kun je uitleggen hoe we het verleden indelen in verschillende perioden.

Leg uit waarom boeren op 1 plek wonen.

Boeren konden meer bezit hebben dan jagers-verzamelaars

1. waar
2. niet waar

Hoe kun je zien dat deze mensen jager-verzamelaars zijn?

Hoe kun je zien dat deze mensen boer zijn?

Landbouwrevolutie

Rond 11.000 v.C ontstond in het midden-oosten voor het eerst landbouw. 

Landbouw= akkerbouw + veeteelt

Akkerbouw:  Het verbouwen van plantaardig voedsel.

Veeteelt: Wilde dieren tam maken en fokken.

Gevolgen van het ontstaan van de landbouw

• blijven wonen op een vaste plek.
• stevige boerderijen ipv eenvoudige hutten.
• andere gebruiksvoorwerpen, zoals ploegen enz.

deze overgang was zo groot dat we spreken van de landbouwrevolutie.

Samenleving van Jager-verzamelaars

Landbouwsamenleving

Christelijke jaartelling

• Begint bij het jaar 1 (let op: het jaar 0 bestaat niet!)

• Geboorte van Christus

• Meest gebruikte jaartelling

• Maar...de geschiedenis begint natuurlijk niet pas bij het jaar 1!

Kijk 1.1 na uit het werkboek.

Kijk na met een rode kleur pen of potlood.

Bij welk van de woorden past deze afbeelding het best?

1. nomade
2. boer
3. landbouwsamenleving

Bij welk van de woorden past deze afbeelding het best?

1. Boer
2. samenleving van de jager-verzamelaars
3. landbouwrevolutie

De overgang van Jager-verzamelaar naar boer was een enorme verandering, we noemen dit daarom ook wel de.....

1. prehistorie
2. landbouwsamenleving
3. landbouwrevolutie

Bij welk begrip past deze afbeelding het best?

1. Jager-verzamelaar
2. landbouwsamenleving
3. historie

Door wie is deze uitspraak gedaan? " Morgen trekken we weer verder, we kunnen hier geen eten meer vinden. De dieren zijn ook al verder getrokken en wij gaan achter ze aan"

1. een Jager-verzamelaar
2. Een Boer

Door wie is deze uitspraak gedaan? " We wonen op een vaste plek in een huis, verder hebben we best veel bezittingen zoals potten en gereedschappen om het land mee te bewerken"

1. Een Jager-verzamelaar
2. Een Boer

Aan de slag!

Lees blz. 10-11 IB en maak  Par. 1.2 opdr. 1,3,5 en 8.

1.3: Denken en doen

In deze paragraaf leer je

• waarom en hoe boeren hun voorouders vereerden.
• waarom boeren goden in de natuur vereerden.
• waardoor verschillen tussen jager-verzamelaars klein waren.
• hoe verschillen tussen boeren groter werden.

Jager- verzamelaar

landbouwrevolutie

Landbouwsamenleving

nomaden

weinig bezittingen

wonen in dorpen

leven als nomade

Jagen, verzamelen, vissen

leven in kleine stammen

landbouw

meer bezittingen en werktuigen

landbouwsamenleving

samenleving van jager-verzamelaars

Hunebedden:

• Hunebedden om mensen in te begraven
• familigraven
• Doden werden hier in gelegd samen met grafgiften bij. sieraden, werktuigen en potten gevuld met eten en drinken

Leven na de dood:

• Waarschijnlijk geloofden mensen dat de doden als geesten voortleefden in een leven na de dood, in dit hiernamaals konden ze de grafgiften goed gebuiken
• door deze hunebedden en grafgiften hebben we kennis gekregen over de cultuur van deze eerste boeren.

Geloof:

• Boeren geloofden dat achter ieder natuurverschijnsel of gebeurtenis een god zat.
• ze vereerden daarom bijvoorbeeld de maan, de bliksem of een grote boom.
• We noemen zo'n geloof een natuurgodsdienst

Geloof:

• De eerste boeren zochten naar verklaringen voor dingen die ze niet begrepen, zoals ziekte of een mislukte oogst.
• ze probeerden daarom hun goden zoveel mogelijk tevreden te stellen door ze iets te geven. 
• ze offerden of dansten dan voor de goden.

Kleine verschillen tussen jager-verzamelaars

• Jager-verzamelaars leefden als nomaden in kleine groepen. Daardoor waren er maar kleine verschillen in:
  

• bezit. Jager-verzamelaars konden weinig bezitten doordat ze weinig konden meenemen.
  

• aanzien: waardering, hoe belangrijk iemand wordt gevonden.
  
• macht: als je anderen kunt laten doen wat je wilt. Jager-verzamelaars namen samen besluiten.
  

Grote verschillen tussen boeren

• In de landbouwsamenleving ontstonden grotere verschillen in bezit, macht en aanzien.
• Boeren konden veel bezitten en sommige boeren werden rijker dan andere. 
• Er kwamen dorpshoofden met meer macht. 
• Mensen met meer bezit of macht kregen meer aanzien. 

Grote verschillen tussen boeren:

• Dit soort verschillen tussen mensen en groepen in een samenleving noemen we sociale verschillen.

• Boeren moesten met meer mensen rekening houden en afspraken maken. Als er conflicten waren, moesten ze die samen oplossen.

Tussen jagers-verzamelaars was er veel verschil in macht.

1. Juist
2. Onjuist

Tussen boeren was er weinig verschil in bezit.

1. Juist
2. Onjuist

Mensen met minder bezit en minder macht kregen meer aanzien.

1. Juist
2. Onjuist

Bekijk de video: Offer aan de goden

Waarom is het meisje van Yde zo goed bewaard gebleven?

Waarom is het meisje van Yde doodgemaakt?

Tegen welke gevaarlijke stam moet de priesteres haar volk beschermen?

1. Egyptenaren
2. Romeinen
3. Germanen
4. Grieken

Aan de slag!

Lees blz. 12 en 13 IB en maak opdr. §1.3 vraag 1,3,5 en 7 WB.