H 1.5

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

1.5: denken en doen:

in deze paragraaf leer je:

• waarom en hoe boeren hun voorouders vereerden
  
• waarom boeren goden in de natuur vereerden
  
• waardoor verschillen tussen jager-verzamelaars klein waren 
•  hoe verschillen tussen boeren groter werden
  

weinig bezittingen

wonen in dorpen

leven als nomade

Jagen, verzamelen, vissen

leven in kleine stammen

landbouw

meer bezittingen en werktuigen

landbouwsamenleving

samenleving van jager-verzamelaars

Laat deze afbeelding de periode voor of na de landbouwrevolutie zien, leg je antwoord uit. Laat in je antwoord zien dat je het begrip Landbouwrevolutie hebt begrepen.

Laat deze afbeelding de periode voor of na de landbouwrevolutie zien, leg je antwoord uit. Laat in je antwoord zien dat je het begrip Landbouwrevolutie hebt begrepen.

Hunebedden:

• Hunebedden om mensen in te begraven
• familiegraven
• monumenten om voorouders te vereren.
• Doden werden hier begraven met grafgiften bijv. sieraden, werktuigen en potten gevuld met eten en drinken

Leven na de dood:

• Waarschijnlijk geloofden mensen dat de doden als geesten voortleefden in een leven na de dood, in dit hiernamaals konden ze de grafgiften goed gebuiken
• door deze hunebedden en grafgiften hebben we kennis gekregen over de cultuur van deze eerste boeren.

Geloof:

• Boeren geloofden dat achter ieder natuurverschijnsel of gebeurtenis een god zat.
• ze vereerden daarom bijvoorbeeld de maan, de bliksem of een grote boom.
• We noemen zo'n geloof een natuurgodsdienst

Geloof:

• De eerste boeren zochten naar verklaringen voor dingen die ze niet begrepen, zoals ziekte of een mislukte oogst.
• ze probeerden daarom hun goden zoveel mogelijk tevreden te stellen door ze iets te geven. 
• ze offerden of dansten dan voor de goden.
• we noemen dit rituelen, plechtige handelingen om de goden te vereren.

Kleine verschillen tussen jager-verzamelaars

• Jager-verzamelaars leefden als nomaden in kleine groepen. Daardoor waren er maar kleine verschillen in:
  

• bezit. Jager-verzamelaars konden weinig bezitten doordat ze weinig konden meenemen.
  

• aanzien: waardering, hoe belangrijk iemand wordt gevonden.
  
• macht: als je anderen kunt laten doen wat je wilt. Jager-verzamelaars namen samen besluiten.
  

Grote verschillen tussen boeren

• In de landbouwsamenleving ontstonden grotere verschillen in bezit, macht en aanzien.
• Boeren konden veel bezitten en sommige boeren werden rijker dan andere. 
• Er kwamen dorpshoofden met meer macht. 
• Mensen met meer bezit of macht kregen meer aanzien. 

Grote verschillen tussen boeren:

• Dit soort verschillen tussen mensen en groepen in een samenleving noemen we sociale verschillen.

• Boeren moesten met meer mensen rekening houden en afspraken maken. Als er conflicten waren, moesten ze die samen oplossen.

Kijk de opdrachten van Par 1.4 na met een rode kleur pen.

Bekijk de video: Offer aan de goden

Waarom is het meisje van Yde zo goed bewaard gebleven?

Waarom is het meisje van Yde geofferd?

Hoe is het meisje van yde gestorven?

Tegen welke gevaarlijke stam moet de priesteres haar volk beschermen?

1. Egyptenaren
2. Romeinen
3. Germanen
4. Grieken

Aan de slag!

Maak opdr 1 t/m 4 en opdr. 6+7 van paragraaf 1.5