AFP 5 - Les 3

• AFP
• MBO
• Studiejaar 1

AFP 1 - Les 1

Anatomie, Fysiologie, Pathologie 5 - 

Les 3

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
• Doornemen leerdoelen
• Regelsystemen voedselconsumptie
• Aan de slag!
• Homeostatische regelsysteem
• Hedonistische regelsysteem

Weekplanning

Wk 1: Uitval

Wk 2: Vervalt (Hemelvaart)

Wk 3: Anatomie van de hersenen en het zenuwstelsel

Wk 4: Fysiologie van het zenuwstelsel

Wk 5: Zenuwstelsel en voedselinname

Wk 6: Bouw en werking van het ademhalingsstelsel

Leerdoelen 

Jij:

- Kunt de werking van het zenuwstelsel in relatie tot voedselinname uitleggen

- Kunt benoemen welke hormonen betrokken zijn bij het reguleren van de inname van voedsel

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
• Doornemen leerdoelen
• Regelsystemen voedselconsumptie
• Aan de slag!
• Homeostatische regelsysteem
• Hedonistische regelsysteem

• Het zenuwstelsel, met name het autonome (onbewuste) deel, speelt een rol in het reguleren van de voedselinname door signalen van honger en verzadiging te verwerken. Het heeft invloed op:

      -  Spijsvertering

      -  Stofwisseling

Wat is het verschil tussen spijsvertering en stofwisseling?

Twee regelsystemen

In onze hersenen wordt eetgedrag (inname en verzadiging) voornamelijk gereguleerd door twee systemen:

1. Homeostatische regelsysteem: de behoefte vanuit het lichaam om te eten, geregeld door hormonen uit organen en hypothalamus én neurotransmitters uit alleen de hypothalamus.         -> Neurotransmitters zijn onderdeel van het zenuwstelsel                                                                             -> Hormonen zijn onderdeel van het hormoonstelsel
2. Hedonistische regelsysteem: het verlangen om te eten. Het gaat vooral om de voorkeur voor smakelijk voedsel, met veel vet en suiker. Daarbij treedt het ‘beloningssysteem’ in werking.

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
• Doornemen leerdoelen
• Regelsystemen voedselconsumptie
• Aan de slag!
• Homeostatische regelsysteem
• Hedonistische regelsysteem

Zoek uit! 

Zoek uit hoe de twee systemen werken:

1. Homeostatische regelsysteem
2. Hedonistische regelsysteem

Maak een flyer/poster/infographic met informatie over de twee systemen

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
• Doornemen leerdoelen
• Regelsystemen voedselconsumptie
• Aan de slag!
• Homeostatische regelsysteem
• Hedonistische regelsysteem

Homeostatische regelsysteem

• Onbewuste regulering van voedselinname en verzadiging via het autonoom, perifeer zenuwstelsel (afbeelding)
• Via hormonen én neurotransmitters
• Dit regelsysteem is gelegen in de hypothalamus

• 2 systemen:

1. Voedselinname stimuleren
2. Voedselinname remmen (verzadiging stimuleren)

Deze balans ontstaat door een samenspel van hormonen, sensorische prikkels en neurotransmitters

Centrale integratie van honger- en verzadigingshormonen, zoals ghreline, leptine, insuline, amyline, GLP-1, PYY.

Komen vrij uit maag-darmstelsel, alvleesklier vetcellen en hypothalamus

In de hypothalamus hebben neurotransmittersystemen als serotonine, acetylcholine, histamine en dopamine een regulerende rol bij voedselinname en gevoel van verzadiging.

https://www.ggz-nhn.nl/Bestanden/Docs/Wetenschappelijke%20publicaties/2024/De%20invloed%20van%20neurotransmitters%20op%20eetlust,%20voedselkeuze%20en%20verzadiging.pdf

Feedback mechanisme bij voedselconsumptie

• De voedselconsumptie wordt door het lichaam ook zelf geregeld met behulp van fysiologische feedback signalen
• Korte termijn
• Lange termijn

Fysiologische processen

Processen met betrekking tot de natuurlijke verrichtingen van (organen van) levende wezens

Voordat we verder gaan:

Maak voor jezelf een tabel met 2 kolommen:

• Korte termijn regulatie
• Lange termijn regulatie

Let op: Eerst krijgen jullie korte uitleg, daarna verdiepend

Korte termijn regulatie

• Vanuit het spijsverteringskanaal
• Beïnvloeden verzadiging
• Signalen opgevangen door hypothalamus

Hypothalamus

Lange termijn regulatie

• Vanuit vetweefsel
• Weerspiegelen de grootte van de opslag van vetten
• Signalen opgevangen door hypothalamus

Korte termijn regulatie - vervolg

• Maag gaat zich direct uitrekken (gevoel verzadiging)
• Remming productie van hormonen (ghreline en NPY) die zorgen voor honger gevoel
• Stimulatie productie van verzadingshormomen

                     - Cholecystokinine (CCK)

                     - Glucagon-like peptide 1 (GLP-1)

• Opname glucose + aminozuren activeert cellen in hypothalamus

Lange termijn regulatie - vervolg

• Geregeld door productie van het hormoon leptine
• Leptine wordt geproduceerd door vetweefsel
• Productie + hoeveelheid in bloed afhankelijk van hoeveelheid vetmassa
• Leptine geeft een signaal af aan de hersenen --> verzadiging

Genetische afwijking

• Tekort aan leptine door genetische afwijking
• Extreme honger 
• Overvoeding + obesitas als gevolg

Hormonen

Hormoon	Orgaan
Ghreline	Maag
NPY	Hypothalamus

Hormoon	Orgaan
Leptine	Vetweefsel
Insuline	Alvleesklier
CCK	Dunne darm
GLP-1	Dunne darm & hypothalamus

Honger

Verzadiging

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
• Doornemen leerdoelen
• Regelsystemen voedselconsumptie
• Aan de slag!
• Homeostatische regelsysteem
• Hedonistische regelsysteem

Sensorische prikkels

Sensorisch= alles wat te maken heeft met zintuigen, dus hoe het eten:

• smaakt
• ruikt
• eruit ziet
• klinkt (bijvoorbeeld: chips is lekkerder als het krokant is en je het typische geluid hoort als je het doorbijt) 
• voelt (in je handen en in je mond)

Hoe lekkerder het ruikt, smaakt etc., hoe sneller je blijft dooreten en misschien het verzadigingsgevoel door hormonen en neurotransmitters negeert

Neurotransmitters

• Wat waren neurotransmitters ook alweer?
• Serotonine, acetylcholine, histamine en dopamine

• Dopamine behoort niet tot het homeostatisch systeem, maar tot het hedonistisch systeem.

Neurotransmitter	Honger	Verzadiging
Serotonine	X
Acethylcholine	X
Histamine	X

Neurotransmitters= stofjes van de ene naar de andere neuron (=zenuwcel) worden doorgegeven om de impuls voort te zetten. 

Hedonistisch regelsysteem

• Net zoals homeostatisch ook een onbewuste regulering van voedselinname en verzadiging via het autonoom, perifeer zenuwstelsel 
• Via neurotransmitters (dopamine; stimuleert honger)
• Bij dit systeem draait het om het belonende gevoel en de motivatie om te eten, bijvoorbeeld omdat iets lekker ruikt of smaakt wordt je er blij van (motivatie en emotie)
• Als je iets lekker vindt en je daar blij van wordt, creëer je een positieve ervaring met het voedsel. Hierdoor wil je de volgende keer weer: "Vorige keer was het lekker en werd ik blij, dus ik neem het nu weer"
• Het hedonistische systeem kan de overhand nemen t.o.v. het homeostatische systeem; ook al ben je al verzadigd, je blijft dooreten.

Regulatie voedselconsumptie

• Hypothalamus vangt signalen op
• Hypothalamus ontvangt ook signalen uit emotie, nadenken en sensorische voorkeuren
  
• Alles tezamen beïnvloedt eetgedrag van de mens

Leerdoelen 

Jij:

- Kunt de werking van het zenuwstelsel in relatie tot voedselinname uitleggen

- Kunt benoemen welke hormonen betrokken zijn bij het reguleren van de inname van voedsel