2.1 - De eerste mensen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

2.1 De eerste mensen, geschiedenis of mysterie?

Planning

• Ötzi
• Boerendorp
• Een prehistorisch mysterie
• Zelfstandig werken 
• Afsluiting

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe Ötzi aan zijn naam gekomen is. 
  
  
• Je kunt bewijzen dat Ötzi als jager-verzamelaar in een agrarische samenleving leefde. 
  
  
• Je kunt bronnen indelen in schriftelijke en niet-schriftelijke bronnen.

Ötzi de jager (1)

• In de Ötztaler Alpen wordt een ijsmummie gevonden. 
• De ijsmummie is 5.200 jaar oud. 
• Alle kleding en spullen die hij bij zich had zijn goed bewaard gebleven doordat het is bevroren.  
• Van deze voorwerpen kunnen onderzoekers (historici) veel leren. 

Ötzi de jager (2)

• Waarschijnlijk... was Ötzi een herder want hij droeg kleding van dierenhuid (geitenleer).
  
  
• Ötzi droeg een bijl en pijl en boog. 
  
  
• In zijn maag vond men resten van steenbokvlees en plantaardig voedsel. 

Ötzi de jager (2)

• Zijn neus en ribben hadden oude breuken, zijn knieën en onderrug waren versleten. 
  
  
• Zijn lichaam was versierden met meerdere tatoeages van streepjes en kruisjes.
  
  
• Een pijlpunt zat nog in zijn lichaam en bloedsporen van vijf andere mensen.
  - Er was dus geweld tussen mensen onderling. 

Een boerendorp...

• Ötzi droeg spullen die passen bij jagers-verzamelaars, maar...
• Zijn leren kleding geeft aan dat men deed aan veeteelt en waarschijnlijk ook akkerbouw.  
• De bijl die hij droeg laat zien dat men kennis had van materialen (jagers-verzamelaars hadden geen tijd om die kennis te ontwikkelen). 
• Ötzi leefde dus in een agrarische samenleving, die de jacht óók als middel van bestaan hadden. 

Een prehistorisch mysterie

• Hoe Ötzi is gestorven blijft onduidelijk, want er is nog geen schrift. De tijd zonder schrift noem je de prehistorie (letterlijk: voorgeschiedenis).  
• Er zijn alleen niet-schriftelijke bronnen zoals resten van botten, wapens en scherven. 
• De prehistorie eindigt wanneer het schrift wordt uitgevonden.
• Dan komen er schriftelijke bronnen zoals: wetboeken.  

Opdracht

• Maak vraag 1 tot en met vraag 4. 
  
  
• Gebruik daarbij pagina 7 van je handboek. 
  
  
• We gaan de antwoorden bespreken.
  
  
• Je werkt zelfstandig. 
  
  
• Als je klaar bent ga je paragraaf 2.2 doorlezen.  

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe Ötzi aan zijn naam gekomen is. 
  
  
• Je kunt bewijzen dat Ötzi als jager-verzamelaar in een agrarische samenleving leefde. 
  
  
• Je kunt bronnen indelen in schriftelijke en niet-schriftelijke bronnen.