Breinkrachten/Executieve functies

• Mentorles
• Basisschool
• Groep 6-8

Startkracht helpt je goed te starten met je taak, werk of spel. Geen getreuzel, maar klaar voor de start ... af!

Spiegelkracht leert ons goed naar onszelf te kijken. Niet naar hoe we eruitzien, maar naar hoe we dingen doen. 

Doorzetkracht leert ons doorzetten. Niet opgeven als iets moeilijk wordt. Bijvoorbeeld als een puzzel niet lukt, of als het steeds fout gaat bij een knutselwerk. 

Aandachtkracht leert ons er met onze aandacht bij te zijn. We letten op ons eigen werk of taak en niet op anderen of andere dingen. 

Gevoelskracht leert ons om te gaan met ons gevoel. Je kunt je blij, boos, bedroefd (verdrietig) of bang voelen. 

De Plan- & Regelkracht leert ons een plan te maken en al onze spullen van tevoren te regelen zodat we goed kunnen beginnen en dingen af kunnen maken.

De stopkracht helpt ons te stoppen.  De stopkracht leert ons onszelf in te houden zodat we toekomen aan ons werk en kunnen leren.

De Buigkracht helpt ons om buigzaam te zijn. Buigkracht heb je nodig als dingen opeens anders gaan dan je dacht.

De Onthoud- & Doekracht helpt ons bij het tegelijkertijd onthouden en doen en bij het denken. 

De tijdkracht leert ons op de tijd te letten en dingen op tijd af te krijgen. 

Breinkrachten of executieve functies

Welke executieve functies kennen jullie al?

Er zijn 10 breinkrachten/ executieve functies

- Onthoud & Doe kracht/ werkgeheugen

- Stopkracht/ Responsinhibitie-

- Buigkracht/ Flexibiliteit

- Plan &Regelkracht/ organisatie en plannen

- Tijdkracht/ timemanagement

- Startkracht/ taakinitiatie

- Gevoelskracht/ emotieregulatie

- Aandachtkracht/ volgehouden aandacht

- Doorzetkracht/ doorzettingsvermogen

- Spiegelkracht/ Metacognitie

Dia 1; Opening

Je verteld de leerlingen dat we vandaag gaan leren wat breinkrachten zijn. Vandaag starten we met de Onthoud- & doekracht.

Onthoud & doekracht/

werkgeheugen

Op veel momenten zet je je werkgeheugen in. Je gebruikt deze kracht bijvoorbeeld in de les bij het onthouden van instructies en deze bij het zelfstandig werken weer kunnen oproepen en uitvoeren. Maar ook bij het inpakken van je schooltas, bij het onthouden van een liedje en bij het onthouden en nakomen van een afspraak.

Dia 3; Onthoud- & doekracht

Lees de tekst voor.

Ik ga door tot een taak of opdracht af is.

Ik kan me 25 minuten achter elkaar concentreren op 1 taak.

Ik kan iets afmaken zonder afgeleid te worden.

Ik houd geen pauze als dat niet nodig is.

Ik start zelfstandig met mijn huiswerk.

Ik doe dingen op het moment dat ze gedaan moeten worden.

Ik kan leuke dingen uitstellen om eerst aan een taak te

beginnen.

Ik kan na een pauzemoment weer zelf verder gaan met mijn

taak.

Ik weet wat me helpt om me te concentreren.

Ik weet waardoor ik afgeleid word.

1. Ik weet wat ik moet doen als ik aan een taak begin.
2. 
   

Stopkracht/ responsinhibitie

Je gebruikt de stopkracht wanneer je iets ziet of voelt, maar hier niet op reageert. Je houdt jezelf in en kunt je impulsen controleren.

Ik ga door tot een taak of opdracht af is.

Ik kan me 25 minuten achter elkaar concentreren op 1 taak.

Ik kan iets afmaken zonder afgeleid te worden.

Ik houd geen pauze als dat niet nodig is.

Ik start zelfstandig met mijn huiswerk.

Ik doe dingen op het moment dat ze gedaan moeten worden.

Ik kan leuke dingen uitstellen om eerst aan een taak te

beginnen.

Ik kan na een pauzemoment weer zelf verder gaan met mijn

taak.

Ik weet wat me helpt om me te concentreren.

Ik weet waardoor ik afgeleid word.

1. Ik kan emoties onderdrukken om een doel te behalen.
2. Ik denk na voor ik iets zeg.
3. Ik kan op mijn beurt wachten.
4. Ik kan me aan regels houden.
5. Ik kan me aan regels houden wanneer er niemand bij is om dit te controleren.

Buigkracht/ flexibiliteit

Als je moet schakelen gebruik je je buigkracht. Soms loopt de dag niet zoals verwacht. Je moet dan meebuigen met de veranderingen. Dit noemen we buigkracht of flexibiliteit. Ook als er meerdere of juist andere oplossingen voor een probleem nodig zijn, gebruik je je buigkracht.

Ik ga door tot een taak of opdracht af is.

Ik kan me 25 minuten achter elkaar concentreren op 1 taak.

Ik kan iets afmaken zonder afgeleid te worden.

Ik houd geen pauze als dat niet nodig is.

Ik start zelfstandig met mijn huiswerk.

Ik doe dingen op het moment dat ze gedaan moeten worden.

Ik kan leuke dingen uitstellen om eerst aan een taak te

beginnen.

Ik kan na een pauzemoment weer zelf verder gaan met mijn

taak.

Ik weet wat me helpt om me te concentreren.

Ik weet waardoor ik afgeleid word.

1. Ik kan mijn gedrag makkelijk aanpassen als er iets verandert.
2. Ik kan mijn plannen en mijn planning aanpassen als dat nodig is.
3. Ik raak niet snel van slag bij veranderingen, tegenslag of nieuwe situaties.
4. Ik ben flexibel in het denken over een probleem.
5. Ik kan makkelijk veranderen van taak.

Plan- & regelkracht/ planning en organisatie

Om goed aan de slag te kunnen, moet je ervoor zorgen dat je weet wat je moet doen en wat je daarbij nodig hebt. Een plan maken en dat uitwerken, van voor tot achter bedenken wat je nodig hebt en dat vervolgens regelen, daarvoor gebruik je je plan & regelkracht

Ik ga door tot een taak of opdracht af is.

Ik kan me 25 minuten achter elkaar concentreren op 1 taak.

Ik kan iets afmaken zonder afgeleid te worden.

Ik houd geen pauze als dat niet nodig is.

Ik start zelfstandig met mijn huiswerk.

Ik doe dingen op het moment dat ze gedaan moeten worden.

Ik kan leuke dingen uitstellen om eerst aan een taak te

beginnen.

Ik kan na een pauzemoment weer zelf verder gaan met mijn

taak.

Ik weet wat me helpt om me te concentreren.

Ik weet waardoor ik afgeleid word.

1.  Ik kan een opdracht opdelen in stukjes (deeltaken).
2.  Ik kan een weektaakplanning maken.
3.  Ik kan prioriteiten stellen (het belangrijkste eerst enz.).
4.  Ik kan werken en gezellig op elkaar afstemmen.
5.  Ik weet in welke volgorde ik mijn weektaak het best kan maken.

Tijdkracht/ timemanagement

In ons dagelijks leven hebben veel dingen een tijdslimiet, je weektaak, op tijd op school komen of een deadline voor een project zijn hier enkele voorbeelden van. Hiervoor heb je inzicht en overzicht van tijd nodig. Als je je tijdkracht goed inzet, zal het je lukken!

Ik ga door tot een taak of opdracht af is.

Ik kan me 25 minuten achter elkaar concentreren op 1 taak.

Ik kan iets afmaken zonder afgeleid te worden.

Ik houd geen pauze als dat niet nodig is.

Ik start zelfstandig met mijn huiswerk.

Ik doe dingen op het moment dat ze gedaan moeten worden.

Ik kan leuke dingen uitstellen om eerst aan een taak te

beginnen.

Ik kan na een pauzemoment weer zelf verder gaan met mijn

taak.

Ik weet wat me helpt om me te concentreren.

Ik weet waardoor ik afgeleid word.

1. Ik kan op tijd beginnen met mijn weektaak.
2. Ik kan inschatten hoeveel tijd ik voor een taak nodig heb. 
3. Ik lever opdrachten op tijd in.
   
4. Ik houd me aan mijn planning.
   
5. Ik verspil geen tijd.
   

Startkracht/ Taakinitiatie

Het is soms best lastig om met een taak te starten. Als je moeite hebt met startkracht schuif je dingen voor je uit, neem je niet het initiatief maar wacht je tot een ander het doet. Toch is het belangrijk dat je jezelf hiertoe kan zetten.

Ik ga door tot een taak of opdracht af is.

Ik kan me 25 minuten achter elkaar concentreren op 1 taak.

Ik kan iets afmaken zonder afgeleid te worden.

Ik houd geen pauze als dat niet nodig is.

Ik start zelfstandig met mijn huiswerk.

Ik doe dingen op het moment dat ze gedaan moeten worden.

Ik kan leuke dingen uitstellen om eerst aan een taak te

beginnen.

Ik kan na een pauzemoment weer zelf verder gaan met mijn

taak.

Ik weet wat me helpt om me te concentreren.

Ik weet waardoor ik afgeleid word.

1. Ik start zelfstandig met mijn taak
2. 
   
3. 
   

Gevoelskracht/ emotieregulatie

De ene keer voel je je verdrietig, de andere keer blij, dan weer boos. Het is heel normaal om al die emoties te voelen. Het is wel belangrijk om je gevoel aan de kant te zetten, wanneer dit nodig is. Te lang blijven hangen in een emotie werkt belemmerend voor jezelf en je omgeving. 

Ik ga door tot een taak of opdracht af is.

Ik kan me 25 minuten achter elkaar concentreren op 1 taak.

Ik kan iets afmaken zonder afgeleid te worden.

Ik houd geen pauze als dat niet nodig is.

Ik start zelfstandig met mijn huiswerk.

Ik doe dingen op het moment dat ze gedaan moeten worden.

Ik kan leuke dingen uitstellen om eerst aan een taak te

beginnen.

Ik kan na een pauzemoment weer zelf verder gaan met mijn

taak.

Ik weet wat me helpt om me te concentreren.

Ik weet waardoor ik afgeleid word.

1. Ik heb mijn emoties onder controle.
2. Ik ben niet snel van slag.
3. Ik kan mijn zenuwen voor een toets/wedstrijd/presentatie onder controle houden.
4. Ik kan emoties onderdrukken om een doel te behalen.
5. Ik denk na voor ik iets zeg.

Aandachtkracht/ volgehouden aandacht

Hoe moeilijk het soms ook is, je moet je niet laten afleiden. Als je je laat afleiden, krijg je je taken niet af, kun je leerstof moeilijk tot je nemen en kun je je ook niet aan een plan en tijdslimiet houden. De aandachtskracht speelt dus een grote rol ook bij de andere breinkrachten.

Ik ga door tot een taak of opdracht af is.

Ik kan me 25 minuten achter elkaar concentreren op 1 taak.

Ik kan iets afmaken zonder afgeleid te worden.

Ik houd geen pauze als dat niet nodig is.

Ik start zelfstandig met mijn huiswerk.

Ik doe dingen op het moment dat ze gedaan moeten worden.

Ik kan leuke dingen uitstellen om eerst aan een taak te

beginnen.

Ik kan na een pauzemoment weer zelf verder gaan met mijn

taak.

Ik weet wat me helpt om me te concentreren.

Ik weet waardoor ik afgeleid word.

1. Ik ga door tot een taak of opdracht af is.
2. Ik kan me 25 minuten achter elkaar concentreren op 1 taak.
3. Ik kan iets afmaken zonder afgeleid te worden.
4. Ik houd geen pauze als dat niet nodig is.
5. Ik start zelfstandig met mijn weektaak.
6. Ik doe dingen op het moment dat ze gedaan moeten worden.
7. Ik kan leuke dingen uitstellen om eerst aan een taak te beginnen.
8. Ik kan na een pauzemoment weer zelf verder gaan met mijn taak.
9. Ik weet wat me helpt om me te concentreren.
10. Ik weet waardoor ik afgeleid word.

Doorzetkracht/ doorzettingsvermogen

Dingen gaan niet altijd zoals jij wilt. Je komt obstakels tegen, het duurt wat langer dan je had verwacht of het is saai. Toch is het goed om door te zetten in zulke situaties. Zo kun je dingen afmaken, nieuwe dingen leren en vertrouwen in jezelf krijgen. Als het even moeilijk is, moet je dus doorzetkracht gebruiken. 

Ik ga door tot een taak of opdracht af is.

Ik kan me 25 minuten achter elkaar concentreren op 1 taak.

Ik kan iets afmaken zonder afgeleid te worden.

Ik houd geen pauze als dat niet nodig is.

Ik start zelfstandig met mijn huiswerk.

Ik doe dingen op het moment dat ze gedaan moeten worden.

Ik kan leuke dingen uitstellen om eerst aan een taak te

beginnen.

Ik kan na een pauzemoment weer zelf verder gaan met mijn

taak.

Ik weet wat me helpt om me te concentreren.

Ik weet waardoor ik afgeleid word.

1. Ik zet door om mijn doel te bereiken (ook als het een minder leuk doel is).
2. Ik ben gemotiveerd, ook voor minder leuke taken.
3. Ik houd vol ook al heb ik geen zin meer.
4. Ik houd vol ook al word ik afgeleid.
5. Ik kan een doel stellen en stappen bedenken om mijn doel te behalen.

Spiegelkracht/ metacognitie

Het gaat hierbij om het reflecteren op je eigen werk. Het is belangrijk om in de spiegel te kijken en met jezelf de volgende vragen te beantwoorden:

• Ben ik tevreden met mijn werk/gedrag/dag?
• Zo ja, wat heeft ervoor gezorgd dat het is gelukt?
• Zo nee, wat kan ik anders doen?

Ik ga door tot een taak of opdracht af is.

Ik kan me 25 minuten achter elkaar concentreren op 1 taak.

Ik kan iets afmaken zonder afgeleid te worden.

Ik houd geen pauze als dat niet nodig is.

Ik start zelfstandig met mijn huiswerk.

Ik doe dingen op het moment dat ze gedaan moeten worden.

Ik kan leuke dingen uitstellen om eerst aan een taak te

beginnen.

Ik kan na een pauzemoment weer zelf verder gaan met mijn

taak.

Ik weet wat me helpt om me te concentreren.

Ik weet waardoor ik afgeleid word.

1. Ik weet wanneer ik de lesstof niet begrijp.
2. Ik vraag om hulp als dat nodig is.
3. Ik kan zelf oplossingen zoeken voor problemen.
4. Ik kan mijn eigen prestaties evalueren (bedenken hoe het gegaan is en waardoor het komt dat het wel/niet goed ging).
5. Ik kan werk controleren en verbeteren bij fouten.

Kun je executieve
functies trainen?

1. JA
2. NEE
3. Een paar
4. 1 soort!

Breinkrachten

Vandaag gaan we ons focussen op:

Onthoud & Doekracht/ Werkheheugen

Dia 1; Opening

Je verteld de leerlingen dat we vandaag gaan leren wat breinkrachten zijn. Vandaag starten we met de Onthoud- & doekracht.

Bekijk goed!

Onthoud & doekracht/

werkgeheugen

Je gebruikt deze kracht bij het onthouden van instructies, bij het inpakken van je schooltas en bij het onthouden van een liedje.

Om je onthoud- & doekracht te trainen, kun je spelletjes als 'Memory' of 'Ik ga op reis en ik neem mee' spelen.

Dia 3; Onthoud- & doekracht

Lees de tekst voor.

Oefenen

Jullie gaan dit met je tafelgroepje oefenen. Jullie krijgen allemaal een nummer. Nummer 1 begint, dan nummer 2, enzovoorts.

Ik ga naar mars, ik ga naar mars en ik neem mee...

Mijn tandenborstel

Dia 4; Oefenen

Laat de leerlingen in groepjes het spel 'Ik ga op reis en ik neem mee...' spelen. 

Geef elke leerling een kaartje met daarop een getal (1, 2, 3 of 4).

Leg de regels uit:

- Je herhaalt het vorige woord, dus als ik ben begonnen met: 'Ik ga op reis en ik neem mee mijn tandenborstel', dan zegt de volgende speler: 'Ik ga op reis en ik neem mee mijn tandenborstel en mijn ...' De volgende speler kiest zelf een nieuw voorwerp.

- Je mag niets opschrijven. Je moet het onthouden.

- Je wacht netjes op je beurt en zegt niet voor.

Oefenen maar!

Dia 5; Oefenen maar

Start de tijd en laat de leerlingen het spel spelen.

Ik ga op reis, ik ga op reis...

Hoe ging het? 

Hoeveel woorden heb je onthouden? 

Was het moeilijk?

Dia 5; Ik ga op reis, ik ga op reis...

Bespreek de beschreven vragen:

Hoe ging het?

Hoeveel woorden heb je onthouden?

Was het moeilijk?

Aan het begin van de les, zag je 14 plaatjes met woorden daarbij. Weet jij nog welke plaatjes/woorden?

Dia 7; Open vraag

Vraag de leerlingen hoeveel woorden/plaatjes ze onthouden hebben van dia 2.

De controle vindt plaats in dia 9.

Oké, top, maar weet je ook nog welke kleur de auto had?

Dia 8; Open vraag

Gemeen, maar weten jullie de kleur van het Among Us poppetje nog?

Ook deze controle zie je in dia 9.

Dit waren ze!

Waar zijn executieve
functies belangrijk voor?

Plannen

Werkgeheugen

Timemanagement

Organisatie

Taakinitiatie

Emotieregulatie

Responsinhibitie

Volgehouden aandacht

Metacognitie

Doelgericht gedrag

Flexibiliteit