H2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Sociale zekerheid en de verzorgingsstaat

2. Crisis, ellende en vernedering

Planning

herhalen H1

Uitleg H2 deel 1

Opdrachten/samenvatting maken

Uitleg H2 deel 2

Samenvatting H1 of opdrachten H2 maken

Herhaling H1

Hoe werden armen rond 1850 geholpen?

Industrialisatie?

Hoe kunnen arbeiders hun omstandigheden verbeteren?

Sociale kwestie?

Liberalen, confessionelen en sociaaldemocraten

Eerste sociale wetten

• Ongevallenwet (1901)
• Woningwet (1901)
• Leerplichtwet (1901)
• Invaliditeitswet, Ouderdomswet, Ziektewet (1913)
• Werkloosheidsbesluit (1917)

Deelvraag

Welke gevolgen had de crisis van de jaren 30 voor de armenzorg in Nederland?

Crisis in de Verenigde Staten

1929

Beurskrach

• Overproductie van fabrieken
• Kopen op afbetaling
• Teveel vertrouwen in aandelenhandel

Crisis in Nederland

• Nederland wordt zwaar door de crisis geraakt: de handel met de VS en Duitsland komt vrijwel stil te staan.
• Bedrijven en fabrieken moeten de deuren sluiten.
• Tussen 1929 en 1935 stijgt de werkloosheid van 22.000 naar 500.000

Een werkloze bakker uit het Gelderse Twello 'verkoopt' zichzelf op een marktplein in Deventer (Overijssel).

Stempelen voor 'de Steun'

• Sommige arbeiders hebben een werkloosheidsverzekering: 60 dagen een uitkering, waarna ze alsnog moeten aankloppen bij de overheid
  
• Vanuit de overheid is er nauwelijks steun: alleen werklozen tussen 21 en 60 jaar krijgen de steunuitkering.
• Hiervoor moeten ze 2 keer per dag in de rij staan om te stempelen. 
• Dit is vooral bedoeld om zwartwerken en fraude te voorkomen.
  

Werkverschaffingsprojecten

• Net als in andere landen probeert de overheid werklozen aan werk te helpen met werkverschaffingsprojecten.
• Grote projecten zoals het Amsterdams Bos en de Afsluitdijk helpen mannen aan werk en een beetje inkomen.

Vernedering

• De steun is vaak te laag, daarom moeten mensen ook andere hulp krijgen.

• Zo krijg je bijvoorbeeld kleding, maar daar staat wél een stempel in: iedereen kan dat zien.

• Je hoeft geen rijwielbelasting te betalen, maar ook dát kan iedereen zien: er is een gat geboord in het belastingplaatje.

Een belastingplaatje van iemand die geen belasting kon betalen: er is een gat in geboord.

Aan de slag!

Wat: Maak de opdrachten van H1 af en de opdrachten van H2

                                                          H1 :1 t/m 5,8,10,11 en 13 t/m 16 en 19

                                                          H2 :1,4,5,6 en 9 t/m 11, 13 en 14

            Of maak een samenvatting

Hoe: Fluisterend

           Muziek luisteren mag, maar één keer een playlist aanzetten

Hulp: Buurman/buurvrouw, boek, docent

                      

Aanpassingspolitiek

1934

• De Nederlandse regering van minister-president Colijn besluit dat er minder uitgaven moeten zijn, omdat er minder inkomsten zijn: Nederland moet zich aanpassen. 
• Lonen van ambtenaren en bij de werkverschaffing gaan omlaag, net als de steunuitkering. Het maakt de problemen alleen maar groter...

Doel van de aanpassingspolitiek

• Door lagere lonen worden producten goedkoper: de export neemt toe
  
• Als de inkomsten en uitgaven gelijk zijn, dan heeft regering geen schulden
• ‘Uitzieken van de crisis’, aldus de regering
• De aanpassingspolitiek mislukt: Nederland blijft een duur land

Minister-president Colijn houdt een toespraak in de Tweede Kamer in 1935. (Colijn links op foto, staand met zijn handen steunend op de tafel.)

Zo ziet Colijn zich graag: de leider die Nederland door de storm (crisis) heen stuurt...

...en zo zien sommige Nederlanders hem: als iemand die helemaal niet helpt, maar mensen laat verzuipen!

'Colijn is een zwijn!', zeggen sommige mensen.

Toch is er berusting bij de meeste Nederlanders. Hoewel niet altijd...

Jordaanoproer

1934

• De verlaging van de steun én de verhoging van de huur zorgen voor rellen in de Amsterdamse wijk De Jordaan. Vijf mensen komen om het leven. 
• De verlaging blijft. Er verandert maar één ding: de straten krijgen asfalt, zodat er niet meer met stenen kan worden gegooid. 

Plan van de Arbeid 

1935

• De SDAP vond dat de overheid niet moest bezuinigen, maar juist geld uitgeven om de werkloosheid en de crisis op te lossen. 
• Meer werkverschaffingsprojecten en hogere lonen zouden de arbeiders meer geld te besteden hebben.
• Omdat de SDAP niet in de regering zat, kwam er weinig van terecht.

Andere oplossingen?

• Ook in Nederland zijn er anti-democratische groepen die vinden dat de oplossing voor de crisis buiten de democratie moet worden gevonden.
  
• De Nationaal-Socialistische Beweging van Anton Mussert is een partij die geïnspireerd is door de NSDAP van Hitler.

Aan de slag!

Wat: Maak de opdrachten van H1 af en de opdrachten van H2

                                                          H1 :1 t/m 5,8,10,11 en 13 t/m 16 en 19

                                                          H2 :1,4,5,6 en 9 t/m 11, 13 en 14

            Of een samenvattig

Hoe: In stilte

           Muziek luisteren mag, maar één keer een playlist aanzetten

Hulp: Buurman/buurvrouw, boek, docent