Ontspannings- en vrijetijdsactiviteiten organiseren

• Gedragswetenschappen
• Secundair onderwijs

Ontspannings- en vrijetijdsactiviteiten organiseren

6 Gezondheidszorg - Gedragswetenschappen

Mevrouw van Loon

Lesdoelen

De leerling:

- Bereidt een ontspannings- of vrijetijdsactiviteit voor volgens de verschillende onderdelen.

- Organiseert een ontspannings- of vrijetijdsactiviteit.

Overzicht

Deze week: theorie

Volgende week: toepassing

Uit welke onderdelen bestaat een goede voorbereiding van een activiteit?

'Wandeling' langs posters

Je krijgt 5min per poster om de vragen te 

beantwoorden en/of aan te vullen

Schuif de poster door 

Fasen van activiteit

Instap:

- Hoe en waar ga je de zorgvragers verzamelen?

- Hoe ga je de zorgvragers motiveren voor je activiteit?

Zorg voor een geanimeerde grondhouding:

- Zorgvrager met haar/zijn levensgeschiedenis en sociaal netwerk

- Vanuit gelijkwaardigheid en respect 

- Levenskwaliteit en zinvolle tijdsinvulling staan centraal

De instap vormt de introductie van de activiteit. Hierin:

- Motiveer je de zorgvrager: Betrek de zorgvrager door te vragen of ze interesse hebben in de activiteit. Zorg voor een positieve en uitnodigende sfeer.

- Houd rekening met de voorkeuren: Stem de activiteit af op de behoeften en wensen van de zorgvrager.

- Bereid alles voor: Stel vooraf duidelijk waar, wanneer, en hoe de activiteit plaatsvindt.

Voorbeeld: Je vraagt ‘s ochtends aan een zorgvrager of ze later die dag zin heeft in een creatieve activiteit, zoals bloemschikken. Je stemt af of de zorgvrager graag aan tafel zit of liever ergens anders.

In een professionele setting wordt hierbij rekening gehouden met de noden en verwachtingen van de zorgvrager. De animatieve grondhouding is hierbij cruciaal: een respectvolle, positieve benadering die aansluit bij de levensgeschiedenis en het sociaal netwerk van de zorgvrager.

In het voorbereidingsformulier dat je zult gebruik voor de stageopdrachten, noteer je hier de instap.

Fasen van activiteit

Verloop: 

Beschrijf het gestructureerd verloop van je activiteit. Noteer daarbij:

- De uitleg die je gaat geven

- De vragen die je zal stellen.

- Waarop je zal letten bij de uitvoering van je activiteit.

- Hoe je eventueel sfeer gaat scheppen tijdens je activiteit (decoratie, muziek, enz.)

Het verloop is de kern van de activiteit. Hierin:

- Zorg voor structuur: Beschrijf stap voor stap wat de zorgvrager moet doen en geef duidelijke instructies. Het is mogelijk dat jouw zorgvrager

- Creëer een aangename sfeer: Denk aan muziek, decoratie of andere elementen die het welbevinden bevorderen.

- Stimuleer interactie: Stel vragen en toon interesse in de zorgvrager om sociale interactie te bevorderen.

- Let op non-verbale signalen: Observeer de zorgvrager en pas de activiteit aan indien nodig.

Voorbeeld: Tijdens een manicureactiviteit vraag je aan de zorgvrager of ze een bepaalde nagellakkleur verkiest. Je maakt ondertussen een praatje over haar favoriete activiteiten uit het verleden.

In het voorbereidingsformulier dat je zult gebruik voor de stageopdrachten, noteer je hier het verloop.

Fasen van activiteit

Afsluiter:

- Hoe ga je je activiteit afsluiten? Wat zeg je? Wat doe/ demonstreer je?

- Het opruimen van het materiaal, aandachtspunten orde en netheid van de ruimte.

- Moet je de zorgvragers verplaatsen naar een andere ruimte bij het afsluiten ( bvb naar hun kamer brengen) of blijven ze in de ruimte waar de activiteit heeft plaatsgevonden? Bevraag dit aan hen en ondersteun waar nodig.

De afsluiter rondt de activiteit af en biedt ruimte voor reflectie. Hierin:

- Evalueer de ervaring: Vraag aan de zorgvrager wat ze van de activiteit vond.

- Sluit positief af: Geef een compliment of benadruk iets leuks van de activiteit.

- Ruim alles netjes op: Zorg dat de ruimte en het materiaal weer klaar zijn voor toekomstig gebruik.

Voorbeeld: Na het bloemschikken vraag je of de zorgvrager de bloemstukjes op haar kamer wil zetten. Je complimenteert haar creativiteit en helpt haar indien nodig terug naar haar kamer.

In het voorbereidingsformulier dat je zult gebruik voor de stageopdrachten, noteer je hier de afsluiter.

Rekening houden met de doelgroep en context

- Leeftijd zorgvrager(s)

- Algemene beschrijving zorgvrager(s) in functie van je activiteit:

             - fysieke voorkomen

             - zintuiglijk functioneren 

             - cognitief functioneren

             - sociaal functioneren

- Bijzondere noden: zijn er bijzondere aandachtspunten bij 1 of meerdere bewoners?

Elke doelgroep heeft specifieke behoeften en voorkeuren. Bij het voorbereiden van een activiteit hou je rekening met:

- Fysieke mogelijkheden: Is de zorgvrager mobiel of heeft hij/zij hulpmiddelen nodig?

- Cognitieve capaciteiten: Is de activiteit eenvoudig genoeg om te begrijpen? Zijn er aanpassingen nodig?

- Sociale voorkeuren: Werkt de zorgvrager liever alleen of in een groep?

- Persoonlijke interesses: Wat sluit aan bij de hobby’s, herinneringen of levensstijl van de zorgvrager?

Voorbeeld: Een zorgvrager in een woonzorgcentrum geniet van rustige activiteiten, zoals foto’s bekijken. Een zorgvrager in een revalidatiecentrum kan meer gebaat zijn bij een dynamische activiteit zoals een eenvoudige bewegingssessie.

In het voorbereidingsformulier dat je zult gebruik voor de stageopdrachten, noteer je hier de beginsituatie.

Materiaal 

(praktische organisatie)

Goede voorbereiding!

Materiaal - Ruimte - Veiligheid

Voorbeeld: Voor een knutselactiviteit zorg je voor scharen, lijm en papier, maar ook voor schorten om kleding te beschermen en een opgeruimde werkplek.

Een goede voorbereiding is essentieel voor een succesvolle activiteit. Denk aan:

- Materiaal: Zorg dat alle benodigdheden aanwezig en in goede staat zijn.

- Ruimte: Controleer of de ruimte geschikt is voor de activiteit en richt deze passend in.

- Veiligheid: Let op mogelijke risico’s en neem voorzorgsmaatregelen.

Voorbeeld: Voor een knutselactiviteit zorg je voor scharen, lijm en papier, maar ook voor schorten om kleding te beschermen en een opgeruimde werkplek.

Reflectie en evaluatie

Na de activiteit reflecteer je op wat goed ging en wat beter kan. 

Stel jezelf vragen zoals:

- Wat vond de zorgvrager leuk aan de activiteit?

- Welke uitdagingen kwamen naar voren?

- Hoe zou je de activiteit verbeteren?

Na de activiteit reflecteer je op wat goed ging en wat beter kan. Stel jezelf vragen zoals:

- Wat vond de zorgvrager leuk aan de activiteit?

- Welke uitdagingen kwamen naar voren?

- Hoe zou je de activiteit verbeteren?

Voorbeeld: Na een groepsactiviteit merk je dat sommige deelnemers minder betrokken waren. Je besluit bij de volgende activiteit kleinere groepjes te maken.

Brainstorm mogelijke activiteiten

Volgende week

Toepassing aan de hand van opdracht

Mevrouw Van Aken – woonzorgcentrum

• Leeftijd: 89 jaar

• Situatie: Mevrouw Van Aken is een voormalige kleuterleidster. Ze is vriendelijk, maar raakt snel vermoeid. Ze zit vaak in haar rolstoel. Haar zicht is sterk verminderd door maculadegeneratie, waardoor ze weinig fijne details ziet.

Tom – voorziening voor personen met een beperking

• Leeftijd: 27 jaar

• Situatie: Tom heeft een matige verstandelijke beperking en woont in een begeleid wonen-project. Hij is mobiel en sportief, maar heeft moeite met concentratie en kan snel gefrustreerd raken als iets niet lukt. Hij houdt vooral niet van ingewikkelde regels.

Mevrouw Özdemir – thuiszorg

• Leeftijd: 72 jaar

• Situatie: Mevrouw Özdemir woont alleen en krijgt wekelijks thuiszorg. Ze mist haar familie in Turkije en voelt zich geregeld eenzaam. Ze spreekt goed Nederlands, maar bij vermoeidheid schakelt ze over naar haar moedertaal.

Sarah – dagcentrum voor jongvolwassenen met ASS

• Leeftijd: 21 jaar

• Situatie: Sarah heeft een autismespectrumstoornis. Ze houdt niet van onverwachte situaties en raakt snel overprikkeld in een drukke omgeving. Ze is heel creatief en kan zich verdiepen in knutselwerk, maar houdt vast aan vaste routines.

Groep bewoners – woonzorgcentrum

• Leeftijd: tussen 75 en 92 jaar

• Situatie: Een kleine groep van 6 bewoners die elkaar goed kennen. Sommigen zijn mobiel, anderen gebruiken een rollator of rolstoel. Eén bewoner heeft lichte dementie en kan soms afgeleid raken. Ze genieten van nostalgische onderwerpen, samen herinneringen ophalen en rustige activiteiten.

Groep cliënten – voorziening voor personen met een verstandelijke beperking

• Leeftijd: 20 – 35 jaar

• Situatie: Een groep van 7 cliënten met een lichte tot matige verstandelijke beperking. Ze zijn mobiel en enthousiast, maar kunnen zich moeilijk lang concentreren. Er is veel verschil in taalvaardigheid: sommigen praten vlot, anderen bijna niet. Ze houden van beweging, muziek en activiteiten waarbij ze zichtbaar resultaat zien (bv. knutselwerk, dans).