Spreekwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 2

www.spreekwoord.nl

Spreekwoorden

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Ken je de betekenis van enkele spreekwoorden.
  
• Weet je wat letterlijk en figuurlijk taalgebruik is.
• Heb je samengewerkt tijdens meerdere spelvormen.

Wat zijn spreekwoorden precies?

''De hond in de pot vinden''.

''In de aap gelogeerd zijn''.

''Water naar de zee dragen''.

Deze spreekwoorden bestaan soms al eeuwenlang, maar we gebruiken ze nog dagelijks.

Spreekwoorden zijn korte uitspraken die een wijsheid of levensles bevatten. Vaak proberen spreekwoorden je aan te moedigen tot goed gedrag en keuren ze ongewenste gedrag af. Dit heet figuurlijk taalgebruik.

Het is belangrijk dat je weet dat je spreekwoorden niet letterlijk moet opvatten

Letterlijk / Figuurlijk taalgebruik

Maar... wat is letterlijk taalgebruik?

En wat is figuurlijk taalgebruik?

Letterlijk / Figuurlijk 

taalgebruik 

Letterlijk taalgebruik is bedoelen wat je zegt:
Ik ben nu op school.

Ik vind Nederlands leuk!

Figuurlijk taalgebruik betekent niet precies wat je zegt:
Ik schrok me dood!
Meneer Eggink struikelde over zijn woorden.

• Maak groepjes van 2 of 3 leerlingen.
• Je krijgt een stapeltje. Er is steeds 1 leerling aan de beurt.
• Deze leerling moet raden welk spreekwoord er getekend is. TIP: Vaak is het erg letterlijk getekend. De betekenis is niet letterlijk.
• Voor elk goed spreekwoord krijg je een punt.
• Weet je de betekenis ook? Krijg je een punt extra.
• Degene met de meeste punten na 7 minuten wint!

Opdracht spel

Hoe ging het samenwerken?

Wat ging goed?

Wat kan beter?

• Alle leerlingen krijgen een kaartje. 
• Op elk kaartje staat een spreekwoord of een betekenis. 
• Er hoort steeds een spreekwoord bij een betekenis. Zoek je koppeltje.
• Je krijgt twee minuten om je koppeltje te vinden. Is dit niet gelukt? Dan gaan we samen kijken welke kaarten bij elkaar horen. 
• Dit doen we twee keer. 

Opdracht memory

Welk spreekwoord/betekenis hoort hierbij?

Antwoord:

Aan de bel trekken. 

Duidelijk maken dat er iets niet klopt.

Welk spreekwoord/betekenis hoort hierbij?

Antwoord:

Aan de lopende band.

Aan één stuk door.

Welk spreekwoord/betekenis hoort hierbij?

Antwoord:

Een bezige bij.

Iemand die altijd met van alles bezig is.

Welk spreekwoord/betekenis hoort hierbij?

Antwoord:

De bui zien hangen.

Van te voren weten dat er problemen gaan komen.

Welk spreekwoord/betekenis hoort hierbij?

Antwoord:

Een en al oor zijn.

Heel aandachtig luisteren.

Welk spreekwoord/betekenis hoort hierbij?

Antwoord:

Voor joker staan.

Voor gek staan.

Welk spreekwoord/betekenis hoort hierbij?

Antwoord:

Het voortouw nemen.

Het initiatief nemen; ervoor zorgen dat er iets gedaan wordt.

Doelencheck:

Ga achter je stoel staan als: Je het doel gehaald hebt

Ga voor je stoel staan als: Je het doel niet gehaald hebt

Ga zitten: Als je het deels kunt.

Ik kan een spreekwoord + de betekenis opnoemen.

Ga achter je stoel staan als: Je dit kunt.

Ga voor je stoel staan als: Je dit nog niet kunt.

Ga zitten: Als je het deels kunt.

Welk nieuwe spreekwoord heb je vandaag geleerd?

Ik weet wat letterlijk taalgebruik is.

Ga achter je stoel staan als: Je dit weet.

  

Ga voor je stoel staan als: Je dit nog niet weet.

Ik weet wat figuurlijk taalgebruik is.

Ga achter je stoel staan als: Je dit kunt.

Ga voor je stoel staan als: Je dit nog niet kunt.

spreekwoord 

Ik kon tijdens deze les goed samenwerken.

Ga achter je stoel staan als: Dit goed ging.

Ga voor je stoel staan als: Dit tijdens de les niet zo goed ging.

Ga zitten: Wanneer het soms wel goed ging en soms niet.