beeldspraak

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Stillezen

Onderwerp in deze les

Beeldspraak!

Wat wordt daarmee bedoeld? 

Na deze les

- begrijp je wat met beeldspraak bedoeld wordt 

- weet je waarom beeldspraak gebruikt wordt

- kan je het object en het beeld herkennen in een vergelijking

- weet je het verschil tussen vergelijking en metafoor

Beeldspraak

Je omschrijft met beeldspraak het object mooier, beeldend. Je gebruikt 'als', 'dan' of een koppelwerkwoord in de omschrijving. 

Doel: de ontvanger ziet het beeld voor zich. Je maakt je verhaal mooier. 

Het zijn vaak uitdrukkingen, spreekwoorden en/of gezegden. 

- In boeken zie je veel vergelijkingen, metaforen en personificaties.  

Waarom is dat denk je? 

Beeldspraak is figuurlijk

Beeldspraak is figuurlijk taalgebruik. Je bedoelt niet letterlijk wat je zegt. 

In deze les komen drie vormen van beeldspraak voorbij: 

1.   de vergelijking 

2.  de metafoor  

3.  de personificatie.

1.   De vergelijking

Bij een vergelijking gebruik je een beeld om eigenschappen van iets of iemand (het object) te benadrukken. 

Voorbeeld: hoe groot een hond (object) is, kun je aangeven door hem te vergelijken met een kalf (beeld).

1a. Vergelijking met 'als'

Bij de vergelijking met 'als' geef je met dat woord aan welk beeld er bij het object hoort:

Ik ben zo mager      als      een lat.

                  (object)                 (beeld)

1b. Vergelijking met 'van'

Bij een vergelijking met 'van' wordt dit woord gebruikt om het beeld met het object te verbinden:

Wat een kast    van    een huis!

               (beeld)                  (object)

1c. Vergelijking met een kww

Bij deze soort vergelijking wordt het object door middel van een koppelwerkwoord (kww) aan het beeld verbonden:

Jouw kamer         is            een zwijnenstal!

          (object)     (kww)                  (beeld)

Een koppelwerkwoord verbindt/koppelt een eigenschap aan het onderwerp (zijn, worden, schijnen, lijken, blijken, blijven, heten, dunken en voorkomen).

Beeldspraak: de vergelijking

- met 'als'

- met 'van'

- met een koppelwerkwoord

- het object wordt duidelijker, mooier gemaakt

- je ziet het voor je 

[volgende twee slides: quizvragen]

'Het ter begroeting 'neuzen' door Eskimo's is al zo oud als de weg naar Rome'

Wat is hier het beeld?

1. het 'neuzen' van eskimo's
2. de weg naar Rome

"De jongen die een tien had gehaald was zo trots als een pauw."

Wat is hier het object?

1. de jongen
2. een pauw

2. De metafoor: alleen het beeld

De metafoor is ook een vorm van beeldspraak. Het lijkt een beetje op de vergelijking, maar het object ontbreekt: alleen het beeld wordt genoemd. 

Spreekwoorden en (veel) vaste uitdrukkingen zijn metaforen. 

Met de hele zin wordt een beeld neergezet, aan jou om te 

begrijpen wat er bedoeld wordt. 

Welke spreekwoorden kennen jullie zoal?

[volgende slides: quizvragen]

Welke zin bevat een metafoor?

1. Jouw ogen zijn als sterren.
2. Wat een boom van een kerel.
3. Als het kalf verdronken is, dempt men de put.
4. Dat meisje lijkt wel een prinses, zo elegant!

'Wie de schoen past, trekke hem aan.'

Is dit een metafoor of een vergelijking?

1. metafoor
2. vergelijking

'Dat oude dametje is zo wijs als een uil.'

Is dit een metafoor of een vergelijking?

1. metafoor
2. vergelijking

3. Personificatie (als een mens)

De personificatie is de derde vorm van beeldspraak. Hierbij doen we net alsof levenloze dingen iets kunnen wat mensen kunnen. Denk bijvoorbeeld aan tijd die voorbij kruipt, of aan wind die huilt.  Kruipen en huilen zijn dingen die mensen wél kunnen, maar dingen niet.

[volgende slides: quizvragen & open vraag]

'Wolken en zon spelen haasje over.'

Is dit een personificatie?

1. ja
2. nee

'Het papier is geduldig.'

Is dit een personificatie?

1. ja
2. nee

'De leerlingen gebruiken bij tekenen altijd sprekende kleuren'
Waarom is dit een personificatie?

Opdracht metafoor

Overleg met je duopartner. 

→ Welk spreekwoord of gezegde ken jij wel en je duopartner niet? 

Leg de betekenis uit aan de ander. 

1. Kies het belangrijkste zelfstandige naamwoord + het belangrijkste werkwoord uit het spreekwoord of gezegde dat jouw duopartner niet kende 

2. Zet dat in LessonUp. De appel valt niet ver van de boom wordt: appel, boom. 

Na 10 minuten gaan we kijken welke spreekwoorden en gezegden lastig te raden zijn!

 

spreekwoorden en gezegden

EVALUATIE 1/3
Ik weet wat er bedoeld wordt met beeldspraak

ja

nee

EVALUATIE 2/3
Ik kan het object en het beeld herkennen in een vergelijking

ja

nee

EVALUATIE 3/3
Ik kan het verschil tussen een vergelijking en een metafoor benoemen

ja

nee

huiswerk

- Lees de theorie op pagina 50 'figuurlijk taalgebruik'

- Maak opdracht 1 en 2 (op p. 50 en p. 51)