FORMATIEF HANDELEN - BIJEENKOMST 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo lwoo
• Leerjaar 1

 Formatief handelen basistraject

Bijeenkomst 1

5 november: Wat is formatief handelen?

Johan de Witt, groep 11  

Kavita Mangal  

groep 2  

 Toetsrevolutie

https://toetsrevolutie.nl/

Blogs

Boeken 

Podcasts LLEARN 

- basistraject

- vervolgtraject

- instructional coaching

Doelen van dit traject

Deelnemers:

• bouwen ervaringsexpertise op met formatief handelen in de klas
• verstevigen hun theoretische kennis over formatief handelen
• zijn in staat om eenvoudige formatieve trajecten te ontwikkelen
• ontwikkelen een visie op goed onderwijs, waarin formatief handelen een bijdrage levert

 

Leerdoelgericht werken: 

Voor iedere leerling is duidelijk waar er aan gewerkt gaat worden. Docenten geven vanuit deze leerdoelen vorm aan

de inhoud van hun lessen. Om dit voor leerlingen behapbaar te houden wordt alleen het hoognodige aangeboden. Iedere les worden de beoogde leerdoelen kenbaar gemaakt en

worden onderwijsactiviteiten ingezet die moeten leiden tot het beoogde leerdoel. Hierbij wordt gericht ingezet op succeservaringen. Leerdoelen worden vanuit hoge positieve verwachtingen van alle leerlingen geformuleerd en zetten in op succeservaringen. 

Traject

Groep 2

• aanwezigheid
• verwerking
• actieve deelname
• certificaat

Afronding

Verwerkingsopdrachten

Feedback op opdrachten:

• Niet altijd individueel.
• De feedbackvorm is afhankelijk van de ingeleverde verwerkingsopdrachten.
  
• Als je nog ergens mee zit, mag je er altijd nog om vragen.

Ervaringen van andere cursisten

Ik bleek al die jaren veel stof te 'behandelen' die leerlingen allang wisten!! Heb veel meer ruimte gekregen in mijn curriculum nu ik dat weet.

Het grootste succes is de glimlach van een leerling wanneer hij of zij iets snapt. Leerlingen glunderen van oor tot oor als ze daadwerkelijk iets snappen en tot op de dag van vandaag nog steeds weten. Ik kan bijvoorbeeld een willekeurige leerling uit leerjaar 1 vragen hoe de jager-verzamelaars leefden en ze kunnen allemaal een gedetailleerd antwoord geven. En de blije koppies erbij zijn het grootste succes.

Sinds ik formatief handelen toepas in mijn lessen, zijn de leerlingen actiever betrokken en levert dit mij minder nakijkwerk en administratie op. 

Eerst was ik druk met het nakijken van alle opdrachten. Door klassikaal kwaliteitsbesef aan te brengen kunnen leerlingen nu beter omgaan met het maken van fouten. Het lijkt alsof ze minder afhankelijk van mij als docent worden. 

Ik denk veel bewuster na over de manier waarop ik controleer of mijn lesdoelen behaald zijn. Eerst vroeg ik aan het einde van de les een (in mijn beleving) willekeurige leerling wat de les voor hem/haar opgeleverd heeft en af en toe stelde ik daar een controlevraag bij. Nu ben ik me ervan bewust dat ik daarmee veel leerlingen 'niet heb gezien' en ben ik een stuk bewuster bezig met het leerrendement.

Tips

Durf meer tijd te nemen voor de leerstof ondanks alle deadlines van het PTA. Het gaat om kwaliteit, niet om kwantiteit. Dit heeft voor rust bij zowel mij- als de leerlingen gezorgd. En het heeft me nog beter naar de leerstof laten kijken. Wat moeten leerlingen nu ECHT per se weten?

Doordat ik een bijeenkomst heb gemist vanwege een werkbezoek aan een andere school, heb ik gemerkt dat ik achter de feiten aanliep. Iemand die dus met deze training zou willen beginnen, zou ik als tip mee willen geven om geen bijeenkomsten te missen.

Begin klein. Dat kost weinig voorbereiding en zorgt voor zowel afwisseling in de les als voor succeservaringen voor leerlingen.

Zorg dat je je huiswerk op tijd maakt. En ruim vooral voor de laatste twee opdrachten voldoende tijd in. Die kosten veel tijd, ook in de uitvoering. Wees daarop voorbereid.

Doelen vandaag

Aan het einde van deze bijeenkomst ...

• ken je het model van formatief handelen.
• kun je een kort proces van formatief handelen ontwerpen en uitvoeren om daar vervolgens op te reflecteren.

Leerdoelgericht werken: 

Voor iedere leerling is duidelijk waar er aan gewerkt gaat worden. Docenten geven vanuit deze leerdoelen vorm aan

de inhoud van hun lessen. Om dit voor leerlingen behapbaar te houden wordt alleen het hoognodige aangeboden. Iedere les worden de beoogde leerdoelen kenbaar gemaakt en

worden onderwijsactiviteiten ingezet die moeten leiden tot het beoogde leerdoel. Hierbij wordt gericht ingezet op succeservaringen. Leerdoelen worden vanuit hoge positieve verwachtingen van alle leerlingen geformuleerd en zetten in op succeservaringen. 

Bijeenkomst 1: formatief handelen

Programma

• Wat is formatief handelen?
• Opdracht 1 en 2

Pauze

• Werkende principes achter formatief handelen.
• Opdracht 3 en 4
• Het model voor formatief handelen

Pauze

• Praktische voorbeelden
• Opdracht 5 + verwerkingsopdracht 

16:30 - 17:00

• Einde. Mogelijkheid om vragen te stellen.

Opdracht 1

Scan de QR-code om in Padlet te komen.

Noteer je naam in de titel, en beantwoord
onderstaande vragen.

1. Wat is formatief handelen volgens jou?
2. Wat hoop je dat dit traject jou oplevert?
3. Wat hoop je dat dit traject jouw leerlingen oplevert?
4. Eventuele vragen die je nu hebt.

Opdracht 2

Lees voor jezelf de tekst bij Bouwsteen 7 'Formatief handelen door'.

Bespreek in groepjes:

• Hoe geef je hier invulling aan tijdens je lessen?
• Welke vragen heb je nog als je dit leest?

Bijsturen

Traject

Bijeenkomsten:

1. Wat is formatief handelen?
2. Kwaliteitsbesef bijbrengen
3. Transformatieve feedback
4. Verdiepen en herhalen
5. Achterwaarts ontwerpen
6. Kenniskaart, globale planning en formatief handelen voorbereiden
7. Feedbackproces ontwerpen
8. Afsluitende bijeenkomst

Traject

Bijeenkomsten:

1. Wat is formatief handelen?
2. Kwaliteitsbesef bijbrengen
3. Transformatieve feedback
4. Verdiepen en herhalen
5. Achterwaarts ontwerpen
6. Kenniskaart, globale planning en formatief handelen voorbereiden
7. Feedbackproces ontwerpen
8. Afsluitende bijeenkomst

Stelling: waar of niet waar?

1. Formatief handelen focust zich op het verminderen van toetsdruk.
2. Bij formatief handelen houd je administratie bij van tussentijdse (formatieve) meetmomenten.
3. Formatief handelen heeft meer met didactiek te maken dan met toetsing.
4. Bij formatief handelen geef je feedback in plaats van cijfers.
5. Formatief handelen is het inzetten van diagnostische toetsen die niet meetellen. 

Wat is formatief handelen?

Formatief 'toetsen'

» Formatief handelen

Summatief 'toetsen'

Stelling: waar of niet waar?

1. Formatief handelen focust zich op het verminderen van toetsdruk.
2. Bij formatief handelen houd je administratie bij van tussentijdse (formatieve) meetmomenten.
3. Formatief handelen heeft meer met didactiek te maken dan met toetsing.
4. Bij formatief handelen geef je feedback in plaats van cijfers.
5. Formatief handelen is het inzetten van diagnostische toetsen die niet meetellen. 

Didactisch pakket formatief handelen

Tip

Plan een s.o.'tje eens aan het begin van de periode i.p.v. na 4 weken. Op die manier kun je meteen iets doen met de informatie die je ophaalt en heb je hier ook nog genoeg tijd voor.

Factfulness - Hans Rosling

Grow

Show

 pauze

Deel 2

Wat zijn de werkende principes achter formatief handelen?

vraag

Waardoor onthouden leerlingen de inhoud langer?

1. 4x zeven minuten de tekst bestuderen (lezen), met tussenpozen
2. Eerst 3x zeven minuten de tekst bestuderen, 1x braindump (alles opschrijven wat je nog weet)
3. 1x zeven minuten de tekst bestuderen, 3x braindump (steeds op een nieuw blaadje)

vraag

Waardoor onthouden leerlingen de inhoud langer?

1. 4x zeven minuten de tekst bestuderen (lezen), met tussenpozen
   (14,2 keer gelezen)
2. Eerst 3x zeven minuten de tekst bestuderen, 1x braindump (alles opschrijven wat je nog weet)
   (10,3 keer gelezen)
3. 1x zeven minuten de tekst bestuderen, 3x braindump (steeds op een nieuw blaadje) (3,4 keer gelezen)

Na 5 minuten

Groep A kent na 5 minuten de meeste ideeën en zij zijn het meest enthousiast.

Groep C is het minst enthousiast en kent ook de minste ideeën.

Na een week

Groep A is het meeste vergeten.

Groep C is het minst vergeten.

Het actief terughalen van iets wat je eerder hebt geleerd, zorgt ervoor dat je dingen langer onthoudt.

Kracht van herhalen

Vergeetcurve van Ebbinghaus:

Je werkgeheugen vergeet nieuwe informatie snel. 

Door het te herhalen, vergeet je het minder snel.

Opdracht 3

Schrijf voor jezelf de vijf stappen op van een proces van formatief handelen.

Opdracht 4

Schrijf voor jezelf de vijf stappen op van een proces van formatief handelen.

Deel 3

Het model voor formatief handelen

Mentale stap:

• Waar bevind ik mij
  in het instructieproces?
• Welke vraag/activiteit?
• Welke problemen verwacht ik?

De leerling denkt na:

• Het nadenken moet zichtbaar worden.
  Welke tool gebruik je?
• De actie moet observeerbaar zijn.
• De leerling wordt hier niet op afgerekend!
  » Zie opdracht

Naar aanleiding van stap 2:

• Verzamel de informatie.
• Interpreteer wat je ziet.
  
• Wat is een verstandige, volgende stap?
  » Doe dit voorlopig eerst zelf, in de toekomst kun je leerlingen hierbij betrekken.

• Zorg ervoor dat de vervolgstap goed aansluit op de geïnterpreteerde informatie van stap 3.
• Hier differentieer je!

Belangrijke stap:

• Leerlingen én docenten beleven hier een succeservaring.
• Goed voor de zelfregulatie: ik heb iets gedaan en dat heeft gewerkt.
• Deze stap levert jou als docent veel op: heeft de vervolgactie geholpen? Zo niet: wat ga ik de volgende keer doen?

vraag

Waardoor onthouden leerlingen de inhoud langer?

1. 4x zeven minuten de tekst bestuderen (lezen),
   met tussenpozen
2. Eerst 3x zeven minuten de tekst bestuderen,
   1x braindump (alles opschrijven wat je nog weet)
3. 1x zeven minuten de tekst bestuderen,
   3x braindump (steeds op een nieuw blaadje)

Hoe heb ik dit gesprek geleid?

Wat viel op?

Interesse in het denkproces.

Mentale stap:

• Waar bevind ik mij
  in het instructieproces?
• Welke vraag/activiteit?
• Welke problemen verwacht ik?

De leerling denkt na:

• Het nadenken moet zichtbaar worden.
  Welke tool gebruik je?
• De actie moet observeerbaar zijn.
• De leerling wordt hier niet op afgerekend!
  » Zie opdracht

Naar aanleiding van stap 2:

• Verzamel de informatie.
• Interpreteer wat je ziet.
  
• Wat is een verstandige, volgende stap?
  » Doe dit voorlopig eerst zelf, in de toekomst kun je leerlingen hierbij betrekken.

• Zorg ervoor dat de vervolgstap goed aansluit op de geïnterpreteerde informatie van stap 3.
• Hier differentieer je!

Belangrijke stap:

• Leerlingen én docenten beleven hier een succeservaring.
• Goed voor de zelfregulatie: ik heb iets gedaan en dat heeft gewerkt.
• Deze stap levert jou als docent veel op: heeft de vervolgactie geholpen? Zo niet: wat ga ik de volgende keer doen?

Tips en tools m.b.t. de uitvoering

Zo klein mogelijk in de praktijk

Vingers opsteken

Wisbordjes

Video-opname

Online?

Tools die je kunt inzetten:

• lessonUp
• socrative.com
  
• kahoot.com
• quizlet.com
• quizizz.com
• padlet.com
• mentimeter.com
• whiteboard.fi

Gouden regels bij formatief handelen

• Wat kan iemand al zelfstandig? (confronteren)
  
  
• Zorg dat je snel kunt interpreteren.
  
  
• Doe meteen iets met de informatie die je verkrijgt.

 pauze

Voorbeeld dienstverlening & zorg

• Ghaitrie
• Hayet
• Amna
• Onszelf 

Voorbeeld Engels

• Ghaitrie
• Hayet
• Amna
• Onszelf 

Voorbeeld horeca

• Ghaitrie
• Hayet
• Amna
• Onszelf 

Opdracht 5

Stap 1 en 2 uitwerken

1. Noteer de eerste twee stappen van een proces van formatief handelen dat je binnenkort wilt uitvoeren.
2. Gebruik hierbij de richtvragen.

verwerkingsopdracht

1. Ontwerp zelfstandig een proces van formatief handelen.
2. Voer dit proces uit.
   
3. Reflecteer op de uitvoer en het ontwerp.
4. Lever in via email.
5. Focus op stap 2 en stap 4 (informatie ophalen en er iets mee doen)

Volgende bijeenkomst

De volgende bijeenkomst is op 19 november.

Je kunt de verwerkingsopdracht tot maandag 18 november inleveren via email.

Succes!