5.2 De overheid en de economie

• Economie
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1

H5 Hoe werkt de overheid?

Paragraaf 5.2 De overheid en de economie

Wat weten we nog/al?

Waarom moeten voorzieningen voor iedereen betaalbaar zijn?

1. Om de overheidsuitgaven te verlagen.
2. Om gelijke toegang tot essentiële diensten te garanderen.
3. Om winst te maken.
4. Om de vraag te stimuleren.

Wat is het doel van bedrijven in de particuliere sector?

1. Winst maken.
2. Samenwerken met de overheid.
3. Hulp bieden aan de overheid.
4. Geen winst maken.

Wat is privatisering?

1. Het verhogen van de belastingen op goederen en diensten
2. Het bevorderen van samenwerking tussen bedrijven
3. Het overdragen van taken aan particuliere bedrijven
4. Het behouden van taken in handen van de overheid

Hoe probeert de overheid gedrag van burgers te beïnvloeden?

1. Door verboden op te leggen
2. Door alleen subsidies te gebruiken
3. Door subsidies en accijns te gebruiken
4. Door alleen accijns te gebruiken

Begrippen paragraaf 5.1 

• Collectieve sector
• Marktwerking
• Particuliere sector
• Privatisering

Leerdoelen 5.2

• Je kunt het verschil uitleggen tussen een planeconomie en vrijmarkteconomie.
• Je kunt uitleggen wat een sociale markteconomie is.
• Je kunt instellingen noemen die de overheid adviseren.
• Je kunt uitleggen welke gevolgen economische groei heeft voor de overheid, de bedrijven en de burgers.
• Je kunt uitleggen wat een recessie en economische crisis is en je kunt vier maatregelen noemen waarmee de overheid de economie stimuleert.

Verschillende Economieën 

• Wanneer de overheid bepaalt hoeveel er wordt geproduceerd en tegen welke prijs, noemen we dat een planeconomie.
• In een vrijemarkteconomie bepalen vraag en aanbod de prijzen. De overheid grijpt hier niet in.
• Een compleet vrijemarkteconomie komt nergens voor, De overheid heeft invloed door het heffen van btw of accijns.

Sociale markteconomie

In Nederland bepalen bedrijven zelf wat ze verkopen en bepaalt vraag en aanbod de prijs.

De overheid grijpt alleen in als het nodig is. Bijvoorbeeld met regels voor een veilige werkomgeving of om basisbehoeften betaalbaar te houden, dit noemen we een sociale markteconomie. Voorbeelden hiervan zijn:

• Het minimumloon
• Arbeidsomstandigheden
• Uitkeringen bij ziekte, ouderdom, invaliditeit en werkloosheid.

Wat is een sociale markteconomie?

1. Een economie waarin vraag en aanbod de prijzen bepalen en de overheid niet ingrijpt.
2. Een economie waarin bedrijven zelf bepalen wat ze verkopen en vraag en aanbod de prijs bepalen, maar de overheid grijpt in wanneer nodig.
3. Een economie waarin bedrijven geen invloed hebben op wat ze verkopen.
4. Een economie waarin de overheid bepaalt hoeveel er wordt geproduceerd en tegen welke prijs.

Wat is een vrijemarkteconomie?

1. Een economie waarin vraag en aanbod de prijzen bepalen en de overheid niet ingrijpt.
2. Een economie waarin de overheid bepaalt hoeveel er wordt geproduceerd en tegen welke prijs.
3. Een economie waarin de overheid geen invloed heeft.
4. Een economie waarin bedrijven zelf bepalen wat ze verkopen.

Wat is een planeconomie?

1. Een economie waarin bedrijven zelf bepalen wat ze verkopen.
2. Een economie waarin de overheid bepaalt hoeveel er wordt geproduceerd en tegen welke prijs.
3. Een economie waarin de overheid geen invloed heeft.
4. Een economie waarin vraag en aanbod de prijzen bepalen.

Advies

De overheid wint economisch advies in bij volgende instanties:

• Het CBS, zij verzamelen informatie over bijvoorbeeld economische veranderingen of bevolkingssamenstellingen.
• Het CPB onderzoekt de mogelijke gevolgen van economische maatregelen van de overheid.
• De SER adviseert de regering over sociaal-economische onderwerpen zoals werkgelegenheid.

Welke instantie onderzoekt de mogelijke gevolgen van economische maatregelen van de overheid?

1. Geen van bovenstaande
2. CBS
3. CPB
4. SER

BBP

• Om te kijken hoe het met de economie gaat, kijken we naar het bbp (bruto binnenlands product).
• Het bbp is de totale waarde van de productie in een land.
• Wanneer het bbp stijgt spreek je van economische groei.
• Als de winsten van bedrijven en de inkomens van werknemers toenemen, stijgt het nationaal inkomen.

Wat is het bbp?

1. de totale waarde van de overheidsuitgaven
2. de totale waarde van de productie in een land
3. de totale waarde van de investeringen
4. de totale waarde van de import en export

Economische crisis

• Als de economie 2 kwartalen niet groeit, dan is er sprake van recessie. Uiteindelijk kan het bbp zelfs krimpen.
• Als een recessie langere tijd duurt of als het bbp krimpt, dan spreek je van een economische crisis.
• Bedrijven maken dan minder winst en daardoor daalt de werkgelegenheid en geven consumenten minder uit.
• Hierdoor daalt het nationaal inkomen.

Wat is een recessie?

1. Een krimpend bbp
2. Een langdurige economische crisis
3. Bedrijven maken minder winst
4. Twee kwartalen geen economische groei

Je kunt nu

• Je kunt het verschil uitleggen tussen een planeconomie en vrijmarkteconomie.
• Je kunt uitleggen wat een sociale markteconomie is.
• Je kunt instellingen noemen die de overheid adviseren.
• Je kunt uitleggen welke gevolgen economische groei heeft voor de overheid, de bedrijven en de burgers.
• Je kunt uitleggen wat een recessie en economische crisis is en je kunt vier maatregelen noemen waarmee de overheid de economie stimuleert.

Begrippen paragraaf 5.2

• Bbp
• Cpb
• Economische crisis
• Economische groei
• Plan economie

• Recessie
• SER
• Sociale markteconomie
• Vrijemarkteconomie

Aan het werk!

Maken opdrachten 5.2: 2, 4, 6, 7 en 9 

Maken Rekenopdrachten: 3

Klaar?

Laten checken bij docent, bij goedkeuring nakijken.

Klaar?  Werk laten zien aan docent.

Veel fout? -> Maken herhalingsopdrachten 5.2

Veel goed? -> Maken plusopdrachten 5.2