5.1 Handel en de opkomst van steden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 5

5.1: Handel en de opkomst van steden

Welkom!

Huiswerk

Maken 5.1 opdracht 4, 5, 6 en 7

Aan het einde van de les....

• Kun je de oorzaken noemen van de opkomst van steden in de late middeleeuwen.
  
• Kun je uitleggen dat er weer een geldeconomie ontstond.

Planning

• Wat weet je al? (+- 5 min)
• Uitleg (+- 25 min) 
• Huiswerk maken (+- 15 min)

Middeleeuwse
stad

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

In het wit zie je een stadspoort. Ging je in de Middeleeuwen een stad binnen, dan moest je door de stadspoort. In veel steden werd een hoge en prachtig versierde kerk gebouwd. Op de achtergrond zie je de binnenkant van zo’n kerk.

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Verbeteringen in de landbouw

Rond het jaar 1000

• Drieslagstelsel
  
• Ontginnen van nieuwe landbouwgronden
• IJzeren ploeg
• Arabische Halsjuk

Ontginnen betekent dat boeren moerassen, heidegronden en bossen geschikt maakten voor de landbouw.  Denk hierbij aan het kappen of verbranden van bossen en heidestruiken.

IJzeren ploeg= IJzeren werktuig dat bij het ploegen vruchtbare grond naar boven haalt

Arabische Halsjuk= Landbouwwerktuig waarbij een os een ploeg met zijn schouders trekt

Braak

🐄

Zomergraan

🏖

Hoe werkt het drieslagstelsel?

Jaar 1 

Jaar 2 

Jaar 3 

Wintergraan

☃️

Zomergraan

🏖

Braak

🐄

Wintergraan

☃️

Braak

🐄

Wintergraan

☃️

Zomergraan

🏖

Teken mee!

Voordelen?

• De IJzeren Ploeg kon de diepere lagen grond bereiken. Een houten kon dat niet!
• De Arabische Halsjuk zorgde ervoor dat de os harder kon trekken en dat hem de adem niet werd benomen. 

Late Middeleeuwen

• Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

• Het is 'veiliger' en 'rustiger'
• Er komt meer handel
• Geld komt weer terug
• Bevolking groeit

• Er ontstaan steden

Dit is een plattegrond van Zwolle in de Middeleeuwen

agrarisch-stedelijke samenleving: een samenleving waarin de meeste mensen nog op het platteland wonen en in de landbouw werken, maar waarin er ook steden met handelaren en ambachtslieden zijn.

Steeds meer handel

• Verbeteringen in de landbouw leveren meer oogst op
  
• Overschotten worden verkocht of geruild op markten 
• Geld wordt steeds meer gebruikt als (handig) ruilmiddel
• Einde aan de aanvallen van Vikingen in West-Europa: meer veiligheid
• Handelaren komen daardoor in verschillende landen en nemen andere producten (wijn of zijde) mee.

Geld alleen maar positief?

• Koninkrijken en steden hadden bijna allemaal hun eigen munt. Je moest dus steeds wisselen om te handelen. 
• Een voordeel was dat handel en nijverheid steeds meer toenam.

Noem twee oorzaken voor de opkomst van steden.

Huiswerk

Maken 5.1 opdracht 4, 5, 6 en 7

Hoofdstuk 5

5.1: Handel en de opkomst van steden

Welkom!

Aan het einde van de les....

• Kun je de oorzaken noemen van de opkomst van steden in de late middeleeuwen.
  
• Kun je uitleggen dat er weer een geldeconomie ontstond.

Planning

• Wat weet je al? (+- 5 min)
• Uitleg (+- 20 min)
• Video (+- 15 min)
• Bespreken (+- 5 min)

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

In het wit zie je een stadspoort. Ging je in de Middeleeuwen een stad binnen, dan moest je door de stadspoort. In veel steden werd een hoge en prachtig versierde kerk gebouwd. Op de achtergrond zie je de binnenkant van zo’n kerk.

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Handelssteden

• In deze periode groeide ook de handel over lange afstanden, dat wil zeggen: tussen verschillende gebieden in Europa en zelfs daarbuiten. 

• Steden die hun geld vooral met dit soort handel verdienden, worden handelssteden genoemd

De Hanze

• De meeste steden hadden een plein, waarop markten werden gehouden.
• De belangrijkste markt was de jaarmarkt, die een paar weken duurde.
• Veel handelaren reisden van jaarmarkt naar jaarmarkt.

• Een groep steden in Europa werkte samen om meer handel te krijgen. 
• Ze noemden hun vereniging de Hanze.

Dit is een plattegrond van Deventer, een van de Hanze-steden.

Een handelsverbond van steden langs de Noordzee en de Oostzee, dat rond 1350 op zijn machtigst was.

Kaart waarop alle Hanze-steden te zien zijn. De steden van de Hanze lagen vooral in Duitsland. Hier in Nederland waren onder andere de IJsselsteden Kampen en Deventer lid van de Hanze. 

Handelaren van Hanzesteden hadden allerlei voordeeltjes als ze handelden in elkaars steden. Ze betaalden bijvoorbeeld minder tol en belasting. 

Voordelen van de Hanze

• Varen in groepjes voor bescherming.
• Samenwerkende handelaren uit Hanzesteden konden eisen dat ze minder tol hoefden te betalen.
• Harde afspraken met leveranciers: die mochten niet werken met concurrerende handelaren die geen lid waren van de Hanze.

Video

We gaan een video bekijken over de Hanze. Schrijf minstens 8 belangrijke punten op over de Hanze.

schooltv.nl

Bespreken