3hv Lezen - vaste tekststructuren 1-2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Tekststructuren

Leerdoel: je kunt verschillende tekststructuren herkennen

1. probleem/oplossingstructuur

De probleem/oplossingstructuur biedt een oplossing voor een probleem

Voorbeeld: Stikstof verminderen in Nederland

Voor

inleiding	probleem
middenstuk	gevolgen/oorzaken/oplossingen
slot	de beste oplossing

2. verklaringsstructuur

De verklaringsstructuur verklaart een bepaald verschijnsel

Voorbeeld: Waarom draait de aarde om de zon?

Voor

inleiding	bepaald verschijnsel
middenstuk	kenmerken/voorbeelden
slot	samenvatting

3. verleden/heden/toekomststructuur

De verleden/heden/toekomststructuur geeft een vergelijking tussen vroeger en nu 

Voorbeeld: Geschiedenis van Nederland 1921-2021

Voor

inleiding	onderwerp
middenstuk	situatie vroeger - situatie nu
slot	conclusie of situatie in de toekomst

meer tekststructuren

4. argumentatiestructuur

De argumentatiestructuur beantwoordt een vraagstuk in de tekst

Voorbeeld: betoog, debat

Voor

inleiding	standpunt
middenstuk	argumenten voor en tegen
slot	herhaling stelling

5. aspectenstructuur

De aspectenstructuur geeft verschillende kenmerken van het onderwerp 

Voorbeeld: recensie

Voor

inleiding	onderwerp
middenstuk	diverse aspecten van het onderwerp
slot	samenvatting

6. voor- en nadelenstructuur

De voor- en nadelenstructuur geeft verschillende kanten van een onderwerp 

Voorbeeld: Wel of geen kortere zomervakantie?

Voor

inleiding	onderwerp, vraag of stelling
middenstuk	voor- en nadelen
slot	afweging

7. vraag/antwoordstructuur

De vraag/antwoordstructuur beantwoordt een vraagstuk in de tekst

Voorbeeld: Hoe verzorg je een hond?

Voor

inleiding	vraag
middenstuk	antwoorden
slot	samenvatting

Argumentatie

structuur

Verklarings

structuur

Voor- en nadelen

structuur

Een informerende tekst over het smelten van de ijskappen

Een overtuigende tekst over het invoeren van een verbod op alcohol

Een opiniërende tekst over het al dan niet gebruiken van iPads in de les

Aspecten

structuur

Argumentatie

structuur

Probleem-oplossing

structuur

• inleiding: probleem
• middenstuk: gevolgen // oorzaken // oplossingen
• slot: samenvatting / aanbeveling

• inleiding: onderwerp.
• 
  middenstuk: verschillende kanten v/h onderwerp.
• 
  slot: samenvatting.

• inleiding: stelling / standpunt
• middenstuk: argumenten
• slot: herhaling stelling 

Sleep de juiste kern naar de juiste tekststructuur

verleden-heden-toekomststructuur

probleem-oplossings-structuur

verklaringsstructuur

argumentatiestructuur

situatie vroeger

situatie nu

kenmerken/voorbeelden

redenen/

oorzaken

argumenten voor en tegen

weerleggingen

verdere beschrijving van het probleem/oorzaken/

gevolgen/ oplossingen

argumentatiestructuur

aspectenstructuur

verklaringsstructuur

voor- en nadelenstructuur

Het artikel gaat over Messi: over zijn familie, ontdekking, prestaties, clubs enz.

De schrijver wil weten wat beter is: een gewone of elektrische fiets.

In het artikel wil de schrijver jou ervan overtuigen dat het klimaatprobleem een acuut gevaar is.

De schrijver legt uit hoe het komt dat jongens meer gamen dan meisjes.

Kortom, ook al is alcohol niet gezond, het kan wel voor heel leuke avonden zorgen.

1. verklaringsstructuur
2. argumentatiestructuur
3. vraag/antwoordstructuur
4. voor/nadelenstructuur

In de volgende alinea worden de geschiedenis, de topografie en de cultuur van Spanje besproken.

1. verklaringsstructuur
2. aspectenstructuur
3. verleden/hedenstructuur
4. voor/nadelenstructuur

Het vieren van Sinterklaas is door de jaren heen erg veranderd in de Nederlandse cultuur.

1. verklaringsstructuur
2. aspectenstructuur
3. verleden/hedenstructuur
4. voor/nadelenstructuur

Isaac Newton heeft in verschillende stukken geschreven over het fenomeen zwaartekracht.

1. verklaringsstructuur
2. argumentatiestructuur
3. vraag/antwoordstructuur
4. voor/nadelenstructuur

Nederland moet minder vlees eten, maar de boeren moeten nog wel een inkomen houden, bv. door champignonteelt.

1. verklaringsstructuur
2. argumentatiestructuur
3. probleem/oplossingstructuur
4. voor/nadelenstructuur

Dit document geeft tips over wat je allemaal moet doen om een huis te kunnen kopen.

1. vraag/antwoordstructuur
2. aspectenstructuur
3. verleden/hedenstructuur
4. voor/nadelenstructuur

Zelf aan de slag

Maak van studiemeter starttaal 3F: 

- Opdracht 3 (hoort bij theorie 2 tekstdoelen en tekstsoorten)

- Opdracht  7 (hoort bij een tekststructuur herkennen

- Ga naar starttaal online > 3F > Lezen >  Meters maken