Thema 4 - basisstof 3

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

Doelen van deze les:

• Je kunt de bouw van een gewricht beschrijven. (B+K)
  
• Je kent het verschil tussen een kogelgewricht en een scharniergewricht. (K)
  
• Je kunt vier beenverbindingen beschrijven. (K)

Wat is een gewricht?
Kun je een voorbeeld noemen?

De bouw van een gewricht

De gewrichtskogel heeft een bolle vorm. Op de kop ligt een laagje kraakbeen. Dit is om het tegen elkaar schuren van de botten te voorkomen. 

De gewrichtskom heeft een holle vorm. In de kom ligt een laagje kraakbeen. Dit is om het tegen elkaar schuren van de botten te voorkomen. 

Door het laagje kraakbeen op beide botten, slijten de botten niet zo snel en kunnen ze soepel over elkaar heen bewegen.

Het gewrichtssmeer wordt gemaakt door het gewrichtskapsel en is een stroperige vloeistof. Denk maar aan het smeren van een piepend scharnier: daar doe je olie tussen. 

De kapselbanden zorgen ervoor dat de botten op hun plek blijven zitten. Kapselbanden zitten vaak op grotere gewrichten waar je veel kracht op moet zetten, bijvoorbeeld je heupen en je knieën.

Het gewrichtskapsel zorgt ervoor dat de botten aan elkaar blijven zitten. Daarnaast maakt het gewrichtskapsel ook gewrichtssmeer waardoor het gewricht soepel beweegt.

Welk onderdeel wordt aangegeven bij 1?

1. Kraakbeenlaagje
2. Gewrichtskom
3. Gewrichtskogel
4. Gewrichtskapsel

Met welk nummer wordt het onderdeel aangegeven dat gewrichtssmeer maakt?

1. Nummer 2
2. Nummer 3
3. Nummer 4
4. Nummer 5

Met welk nummer wordt het onderdeel aangegeven dat grote gewrichten bij elkaar houdt?

1. Nummer 2
2. Nummer 3
3. Nummer 4
4. Nummer 5

Split!

Leerdoel: Je kunt de bouw van een gewricht beschrijven. (B+K)

Basis: zelfstandig aan de gang met BVJ online. Kijk in de studieplanner wat je moet maken.

Kader: Verder met de uitleg, jullie hebben extra stof!

Verschillende gewrichten

Je kunt je bovenarm alle kanten op bewegen: van boven naar beneden, je kunt zelfs opzij bewegen en rondjes draaien! Om dit mogelijk te maken, heeft je opperarmbeen een grote kogel aan de bovenkant. Daarom noem je zo'n gewricht ook wel een kogelgewricht.

Bij een gamecontroller heeft het 'pookje' ook een kogel waarmee het in een holte vastzit. Het pookje kun je alle kanten op bewegen!

Dit is een scharniergewricht. Je kunt een scharniergewricht - net zoals bij een deur- maar één kant op bewegen. Voorbeelden hiervan zijn je vingers, elleboog en je knie.

Botten aan elkaar

De manier waarop botten aan elkaar zitten, noemen we beenverbindingen. 

In totaal zijn er 4 beenverbindingen die je moet kennen:

• Gewrichten (te bewegen)
• Met kraakbeen (te bewegen)
• Naadverbindingen  (niet te bewegen)
• Vergroeiing (niet te bewegen)

Naadverbindingen

• Baby's hebben geen vaste schedel
• Fontanel: ruimte tussen de schedelbeenderen
• Schedelbeenderen groeien aan elkaar: naadverbinding
• Fontanellen zijn verdwenen na 1 jaar. 

Baby's worden geboren met losse schedelbeenderen. De ruimte tussen de schedelbeenderen heten fontanellen.

Waarom zou de schedel van een baby fontanellen hebben?

Vergroeiing

• Aan elkaar gegroeide botten
• Geen beweging mogelijk
• Voorbeelden: heiligbeen en staartbeen

Welke beenverbinding kun je NIET bewegen?

1. Gewricht
2. Naadverbinding
3. Kraakbeenverbinding

Afsluiting: doelen van deze les:

• Je kunt de bouw van een gewricht beschrijven. (B+K)
  
• Je kent het verschil tussen een kogelgewricht en een scharniergewricht. (K)
  
• Je kunt vier beenverbindingen beschrijven. (K)

Stel hier nog vragen als je ze hebt of plaats een opmerking wat je van de les vond!