Week 24 les 1: Spelling H4 (met audio)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

- Uitleg Spelling H4: tussenletters, weglatingsstreepje en apostrof

- Huiswerk Spellling H5: 3, 5 en 6

Lesdoelen

Spelling H4: 

Je weet welke tussenletter(s) je gebruikt in een samenstelling.

Je weet hoe je een weglatingsstreepje gebruikt.

Je kunt een apostrof gebruiken.

4.10 tussenletter(s)

Noem drie samenstellingen waarbij je andere tussenletters gebruikt.

Je schrijft de tussenletter -(e)n-:

Als het eerste deel van de samenstelling een znw is dat alleen meervoud op -n of -en heeft.

rozenstruik

eendenkooi

getuigenverklaring

Je schrijft geen tussenletter -n-:

- Als het eerste deel  geen meervoud heeft

rijstepap, ereplek

- Als het eerste deel alleen een meervoud op -s heeft

horlogemaker

- Als het eerste deel een meervoud op -s en -n heeft

secondewijzer

Je schrijft geen tussenletter -n-:

- Als het eerste deel een werkwoord of versterkend woord is

dronkelap, beresterk

- Als het eerste deel een uniek persoon of een unieke zaak is

zonnescherm, Koninginnedag

- Als het woord niet meer herkenbaar is als samenstelling

ellepijp, schattebout

Je schrijft een tussenletter -s-:

Als je die klankt hoort

Hoor je de klank niet, omdat het tweede woorddeel begint met een s-klank?  Verander dan het tweede woorddeel en je hoort de tussenletter duidelijker.

Station+ chef - stationsplein ......... dus stationschef

4.11 samentrekking / weglatingsstreepje

Wat is een samentrekking?

Een samentrekking houdt in dat je een deel van een samenstelling dat twee keer achter elkaar voorkomt, weglaat.

Pak jij de theekopjes en -schoteltjes?

Hij verzamelt zowel oude als nieuwe boeken.

Ik heb appel-, chocolade- en perentaart.

Met weglatingsstreepje

Pak jij de theekopjes en -schoteltjes?

Ik heb appel-, chocolade- en perentaart.

Dit is de meest voorkomende samentrekking. Je zet in plaats van het weggelaten woorddeel een - (weglatingsstreepje).

Zonder weglatingsstreepje

Hij verzamelt zowel oude als nieuwe boeken.

Soms hoef je geen weglatingsstreepje te gebruiken, omdat de samentrekking binnen een woordgroep plaatsvindt (de woorden staan los van elkaar en zijn geen samenstelling).

Maar wat als je een samentrekking hebt op woordniveau en woordgroepniveau?

Europees kampioenschap en wereldkampioenschap?

Basisschool en middelbare school?

Als je een deel van de samenstelling weglaat, dan gebruik je het weglatingsstreepje.

Europees en wereldkampioenschap

Basis- en middelbare school of middelbare en basisschool

4.12 apostrof

Noem één woord met
een apostrof.

Wanneer gebruik je een apostrof?

- Bij meervoudsvormen op een open klinker of -y (met medeklinker ervoor)

accu's, radio's, baby's (cowboys)

- Bij meervoudsvormen van letters en afkortingen

A4'tjes

- Bij verkleinwoorden van letters, afkortingen en woorden die eindigen op een -y (met medeklinker ervoor)

baby'tje, 3'tje, cd'tje (cowboytje)

Wanneer gebruik je een apostrof?

- Bij bezitsvormen van zelfstandig naamwoorden die eindigen op een open klinker , -y of sisklank

Otto's broek, Jamy's telefoon, Max' agenda

- Bij achtervoegsels van afkortingen

vwo'er (maar havoër), sms'en

- Bij woorden waarbij je letters weglaat

jus d'orange, 's ochtends, 't regent

Huiswerk

Spelling H4: 3, 5 en 6 

(blz. 178 - 180)

Bedenk een bezitsvorm waarbij je de apostrof gebruikt

Bedenk een samenstelling waarbij je de tussenletter -e- gebruikt

Noem een woordgroep waarbij je het weglatingsstreepje toepast