Les 5 ordening

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

H25 ordening

Doelstellingen 25.1 t/m 25.4

• Je kunt op basis van biologische argumenten beredeneren of twee organismen tot dezelfde soort behoren.
• Je kunt de mate van verwantschap tussen soorten afleiden uit  de soortsaanduiding, geslachtsnaam, familie, orde en klasse.
  
• Je kunt op basis van verschillende kenmerken in een cladogram de verwantschap binnen een groep soorten weergeven én uit een cladogram deze verwantschappen afleiden.
• Je kunt op basis van celkenmerken organismen uit verschillende rijken onderscheiden.

Een plant heeft de volgende naam:
Buddleja davidii 'White Profusion'.
Waarvoor staat 'davidii'?

1. Nederlandse naam
2. geslachtsnaam
3. soortnaam
4. cultivar

"De ijsbeer (Ursus maritimus) en de bruine beer (Ursus arctus) kunnen in de dierentuin vruchtbare nakomelingen krijgen."

Wat is vreemd aan deze stelling?

De ijsbeer (Ursus maritimus) en bruine beer (Ursus arctus) kunnen vruchtbare nakomelingen krijgen. Wat klopt niet volgens de theorie?

Wat betekent het als groepen organismen verwant zijn?

1. Ze hebben hetzelfde leefgebied
2. Ze hebben gemeenschappelijke voorouders
3. Ze lijken uiterlijk op elkaar

Organismen worden in verschillende taxonomische groepen ingedeeld, geef de groepen van groot naar klein, denk aan het ezelsbruggetje Dory kiest SK of GS.

Welke organismen zijn meer verwant?

1. Kip - eend
2. Duif - eend
3. kip - duif
4. pinguïn - kip

Welk(e) rijk(en) hebben een celkern?

1. planten, dieren, schimmels en bacteriën.
2. dieren, schimmels en bacteriën.
3. planten en dieren
4. planten, dieren en schimmels

De ijsbeer (Ursus maritimus) en bruine beer (Ursus arctus) kunnen vruchtbare nakomelingen krijgen. Wat klopt niet volgens de theorie?

keuze

Volg uitleg en maak oefen -en toetsopgaven

Volg uitleg en maak toetsopgaven

maak direct de toetsopgaven

Verwantschap

Bij twee gelijke geslachtsnamen zijn twee organismen verwant. De soortsaanduiding zegt daar niets over.

Soorten en binominale naamgeving 

Soortnaam bestaat uit: 

Geslachtsnaam + soortnaam

Taxonomie

• Indelingsgroepen zijn taxa
• Binominale naamgeving is geslachtsnaam en soortaanduiding

"DoRy kiest SK OF GS"

- Geslachtsnaam

- soortaanduiding

- (afkorting ontdekker)

Panthera tigris L.

Panthera leo L.

Binaire

naamgeving

Kies zelf een dier en ga deze ordenen. Gebruik: Domein/Rijk/ Stam /klasse/ orde/ familie/ geslacht/ soort

Wat is de definitie van een soort?

Organismen van dezelfde soort kunnen samen voortplanten en vruchtbare nakomelingen voortbrengen. 

Stel je weet niet of organismen samenvruchtbare nakomelingen kunnen krijgen. Op basis van welke kenmerken deel je ze dan in?

Homologe en analoge kenmerken

homologie

• zelfde ontstaansgeschiedenis
• zelfde bouwplan
• verschillende functies

verwantschap

analogie

• verschillende ontstaansgeschiedenis
• verschillend bouwplan
• zelfde functies

geen verwantschap

nieuw uniek homoloog kenmerk na splitsing

Mitochondriaal DNA

Maarrrr

https://www.newscientist.nl/nieuws/mitochondrien-kunnen-ook-door-vaders-worden-doorgegeven/

mutatiesnelheid

-Selectiedruk

-reparatiemechanismen

-omgevingsfactoren (UV, carcinogene stoffen, radicalen)

mitochondriën vaak gebruikt voor verwantschaps-analyse

Geef van de volgende typen erfelijk materiaal aan hoe sterk de selectiedruk volgens jou is: Coderend DNA op een chromosoom, niet-coderend DNA, mitochondriaal DNA

soorten evolutie 

divergente: 2 eigenschappen veranderen van elkaar

-> hagedis en hazelworm -> verlies van pootjes

convergente: 2 eigenschappen ontstaan los van elkaar

-> hagedis en slang  -> verlies van pootjes

--> divergente evolutie

--> convergente evolutie

Leg uit hoe volgens de evolutietheorie uit een organisme zonder vinnen een organisme met vinnen kan ontstaan. (3p)

De 4 rijken (BINAS 78 en 92A)

celkenmerken van de 4 rijken

Domeinen

Door voortschrijdend inzicht nieuwe indeling.

Domeinen: Bacterien, Archea, Eukarya met daarbinnen supergroepen

Huiswerk

opgaven bij 25.1 t/m 25.4