Spelling herhaling NN vwo 4

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Nieuw Nederlands

1. Persoonsvorm

Hoe vind je de persoonsvorm?

Zet de zin in een andere tijd.

Wat zijn de regels voor de persoonsvorm TT?

Ik-vorm: stam

Hij-vorm: stam+t

Staat je/jij achter persoonsvorm? stam

Meervoud: infinitief

Wat zijn de regels voor de persoonsvorm VT?

1. Zwakke werkwoorden ('t ex-kofschip)

2. Sterke werkwoorden (verandering van klank)

Voorbeelden

1. De witte was doe ik nooit bij de bonte was, zodat mijn witte kleding goed wit blijft. 

2. Max Verstappen ... (racen) maandelijks een keer op het circuit van Zandvoort. 

3. Meer dan 80.000 mensen ... (vluchten) vorige week voor aardbevingen en overstromingen.

2. Overige werkwoordsvormen

Voltooid en onvoltooid deelwoord als

bijvoeglijk naamwoord?

Infinitief

Het hele werkwoord

Gebiedende wijs

Ga staan! -> Stam van het werkwoord

Onvoltooid deelwoord

Je bent ermee bezig-> Al wandelend bespreken wij de gang van zaken.

Het hele werkwoord +d

Voltooid deelwoord

Zelfde regels als persoonsvorm verleden tijd-> 

laatste letter in 't-exkofschip'? 

3. Lastige gevallen in de werkwoordspelling

Je mag ook het uitgedeelde schema gebruiken

4. Hoofdletters en leestekens

HOOFDLETTER

1

Aan het begin van een zin. Let op zinnen in de directe rede.

2

Bij persoonsnamen; Sytske van der Zweep, mevrouw Van der Zweep.

3

Namen van verenigingen, bedrijven, instellingen en diensten.

4

Afleidingen van aardrijkskundige namen, merken, historische gebeurtenissen, straten, hemellichamen, gebouwen, feestdagen en titels.

4. Hoofdletters en leestekens

HOOFDLETTER - wanneer niet?!

1. Soorten; glaasje bordeaux

2. historische periodes; middeleeuwen

3. afleidingen van feestdagen; kerstvakantie

4. maanden, dagen, seizoenen; mei, zondag, lente

5. windstreken; noorden, zuiden, westen, oosten

6. Religies en afleidingen daarvan; katholiek, islam, jodendom

4. Hoofdletters en leestekens

LEESTEKENS

Punt

Aan het eind van de zin.

Bij afkortingen.

Vraagteken & uitroepteken

Aan het eind van een zin. Let op de directe rede. 

Komma

1. Voor en na een bijstelling.

2. Tussen twee persoonsvormen.

3. Tussen onderdelen van een opsomming.

4. Voor of na een aanspreking. 

5. Voor een voegwoord.

Puntkomma

1. Zinnen die sterk met elkaar samenhangen.

2. Delen van een opsomming (in zinnen).

Dubbele punt

1. Opsomming aankondigen.

2. .Verklaring aankondigen.

3. Om de directe rede aan te kondigen.

Aanhalingstekens

1. Citaat.

2. Directe rede (alleen bij gesproken tekst, geen gedachten).

5. Meervoudsvorming

Meervouden op -s: garages, dvd's, baby's, bureaus, essays.

Meervouden op -en: bomen, laarzen, dieven, takken, perziken, knieën, bacteriën

Meervouden op -eren: eieren, runderen

Vreemde meervoudsvormen: musea, data, crises, politici.

6. Verkleinwoorden

Paraplu, parapluutje, paraplu's

Baby, baby'tje, baby's 

Tosti, tostietje, tosti's

Vlag                         Wat gebeurt er met het woord als je het verkleint?

Ketting

Rund

Blad

Tante, tantetje, tantes

7. Tussenklank in samenstellingen

7. Tussenklank in samenstellingen

7. Tussenklank in samenstellingen

8. Aan elkaar of los?

8. Aan elkaar of los?

8. Aan elkaar of los?

Aan elkaar:

1. Samenstellingen van twee of drie woorden: schoolvakantie

2. Getallen tot en met duizend en in samenstellingen: drieduizend, zeshonderd. 

3. Combinaties van voorzetsel en bijwoord: dichtbij, naartoe.

4. Combinatie van twee voorzetsels: voorin, achterop.

5. Er, hier, daar, waar + voorzetsel: erop, hieraan, waarvoor, daartegenover.

8. Aan elkaar of los?

Los: 

1. Getallen met miljoen of miljard: vijf miljoen, zes miljard.

2. Combinatie van voorzetsel en bijwoord als daarna een lidwoord of zelfstandig naamwoord komt: hij woont dicht bij de stad.

3. Combinatie van twee voorzetsels als daarna een lidwoord of zelfstandig naamwoord komt: ik zit graag achter op de fiets. 

5. Voorzetsels die onderdeel uitmaken van een werkwoord: inpakken, opschieten, bijzetten. 

non-actief

9. Liggend streepje

10. Trema, apostrof, accenttekens

10. Trema, apostrof, accenttekens         

Het trema voorkomt uitspraakproblemen in woorden die geen samenstelling zijn.

Plaats het trema altijd op de eerste letter van de volgende lettergreep:

– zee-en, dus zeeën; melodie-en, dus melodieën; pati-ent, dus patiënt; kopi-eren, dus kopiëren (maar: hij kopieert, gekopieerd); offici-ele, dus: officiële (maar: officieel).

Let op bij:

-eum: linoleum; -iing: verfraaiing; -cien: opticien, -ieus: melodieus.

bea-, gea-, beo-, geo-, beij-, geij-: beargumenteren, geantwoord, beoefenen, geopereerd, beijverd, geijzeld; maar: geë-, geï- en geü-: geëigend, geïllustreerd, geüniformeerd.

Bij woordafbreking vervalt het trema. Vóór de letter waarop het trema staat, kan het woord in principe worden afgebroken.

De apostrof (’) wordt gebruikt:

als weglatingsteken op de plaats van een weggelaten letter:

– ’s avonds (des avonds), ’s winters, ’s-Heerenberg; d’r tasje (haar tasje)

– ’t Gaat vannacht behoorlijk vriezen. (Het gaat…)

– Truus’ excuses, Lex’ paraplu; vergelijk: het boek van Willem → Willems boek

om uitspraakproblemen te voorkomen:

-bij het meervoud: papa’s (spreek uit: pappaas), piano’s, paraplu’s, taxi’s

-bij bezitsaanduidingen: Lara’s roddelrubriek, Theo’s abonnement, Jiri’s zwaard

Meestal is er geen uitspraakprobleem; schrijf dan de bezits-s aan het woord vast:

– Robs racewagen, tantes theeservies, mijn vaders boot

In meervouds- en verkleinvormen en in afleidingen van letter- en cijferwoorden:

– cd’tje, hbo’er, PvdA’er, vwo’s, 65+’er, sms’en, ge-sms’t

Afleidingen van letterwoorden die je als woord uitspreekt, schrijf je zonder apostrof:

– havoër

In samenstellingen met een letterwoord zet je geen apostrof, maar een liggend streepje:

– hts-student, PvdA-lid, 65+-pas

bij verkleinwoorden op -y: baby’tje

Er zijn drie accenttekens en de cedille:

het accent aigu (streepje voorover: é): paté, rosé, café, procedé

het accent grave (streepje achterover: è): crème, première, ampère   

het accent circonflexe (dakje: ê): enquête, maître  

Plaats, als er een uitspraakprobleem dreigt, accenten op het telwoord één (1), maar niet op hoofdletters:

‘Juliette heeft één scooter en twee fietsen.’

Maar: Kan een van jullie de deur even dichtdoen? (zonder accenten)

 

Om klemtoon aan te geven gebruik je het accent aigu. Zet het dan op alle klinkers van de lettergreep:

- Hij is volgens mij dé persoon om hier orde op zaken te stellen.

- Jos heeft alleen ruzie met zijn óúdste broer en niet met de jongste.

De cedille onderaan de c (ç) zorgt ervoor dat een c als een s klinkt, wanneer die voor een u, o of a staat: reçu, Curaçao. 

Normaal klinkt de c in die gevallen als k: carnaval, correct.

11. Getallen

11. Getallen

12. Voorbeeldzinnen

12. Voorbeeldzinnen

12. Voorbeeldzinnen

13. Probleemwoorden zie online par 13