3VE: Periode 5 - week 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Samengestelde zinnen  &  voegwoorden

Wat weet je nog over enkelvoudige en samengestelde zinnen?

Twee soorten zinnen

• Enkelvoudige zin (1 pv):
• De docent roept de leerlingen.
• De leerlingen stoppen met praten.

• Samengestelde zin (meer dan 1 pv):
• De docent roept de leerlingen en de leerlingen stoppen met praten.

Hoofd- en bijzinnen

• Samengestelde zinnen bestaan uit hoofdzinnen en/of bijzinnen.
  

Hoofdzinnen

• Als er twee hoofdzinnen worden samengesteld, staat er altijd een nevenschikkend voegwoord tussen. Dat zijn de woorden:
  
• dus,  en, want, of & maar (DEWOM). 
  

• De man vergat de kraan dicht te draaien, dus liep de gootsteen over.
  

Bijzinnen 

• Hoofdzin = zelfstandige zin 
• Bijzin = afhankelijk en kan niet bestaan zonder een hoofdzin   In een bijzin: 
• Kunnen tussen het onderwerp en de pv andere zinsdelen   staan

• Staat de pv vaak achteraan
• Voorbeeld: Ik vind hem heel slim, hoewel hij af en toe wel slordig is.
  

Hoofd- en bijzinnen

Er zijn dus een paar combinaties mogelijk:

1. {hoofdzin} + {hoofdzin}

Hij zwaait opa en oma uit, want zij gaan een grote reis maken.

2. {hoofdzin} + (bijzin) 

Hij hoopt dat hij opa en oma kan uitzwaaien.

3. (bijzin)+  {hoofdzin}

Omdat opa en oma op reis gaan, zwaait hij ze uit.

Voegwoorden

• Voegwoorden zijn een soort cement.
  
• Je kunt met voegwoorden zinnen aan elkaar plakken.

Nevenschikkende voegwoorden

• en
• maar
• want 
• of
• dus

Onderschikkende voegwoorden

wanneer, als, terwijl, zodra, voordat, voor, nu, toen, nadat, zolang als, totdat, sinds, doordat, zodat, waardoor, omdat, opdat, indien, mits, tenzij, hoewel, ofschoon, ondanks dat, zoals, alsof, dat.

Dus:

HZ + HZ = nevenschikking

De zinnen zijn gelijkwaardig

Dus: 

HZ + BZ = onderschikking

BZ + HZ = onderschikking

Bijzin kan niet op zichzelf bestaan. Heeft een hoofdzin nodig.

Ik vertrouw die politicus niet, omdat hij al vaak gelogen heeft.

1. Hoofdzin + hoofdzin
2. Hoofdzin + bijzin

Jan ziet Elly achter de winkel en Wieke ziet Jan op de fiets.

1. Hoofdzin + hoofdzin
2. Hoofdzin + bijzin
3. Bijzin + hoofdzin

De voetbalwedstrijd werd afgelast, omdat er sneeuw op het veld lag.

1. De zin bestaat uit twee hoofdzinnen.
2. De zin bestaat uit twee bijzinnen.
3. De zin bestaat uit een hoofdzin en een bijzin.

Ik wil vandaag snel naar huis, want het is heel warm op school.
Benoem het voegwoord + N/O.

De spelers van Ajax zijn dit seizoen kampioen geworden, omdat zij de meeste punten hebben behaald.
Benoem het voegwoord + N/O.

Voegwoorden die een hoofdzin en een bijzin aan elkaar voegen zijn

1. nevenschikkende voegwoorden
2. onderschikkende voegwoorden

Die winkel is altijd open, tenzij het een nationale feestdag is.

1. De zin bestaat uit twee hoofdzinnen.
2. De zin bestaat uit twee bijzinnen.
3. De zin bestaat uit een hoofd- en een bijzin.

Het meisje slaat haar zusje en zij stompt haar broertje, omdat ze stom doen.

1. Hoofdzin + hoofdzin + hoofdzin
2. Hoofdzin + hoofdzin + bijzin
3. Hoofdzin + bijzin + bijzin

Vragen?