5.3 Lezen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

In deze les:

• Uitleg:
  - kernzin en toelichting
• Samen doen: Lezen tekst 1 en 2
• Zelfstandig werken
  
• Afsluiten
  

Doelen van deze les:

1. Aan het einde van de les kun je de kernzin in een alinea herkennen.
   
   

alinea's

5.3 Lezen: uitleg

Kernzin

Hoe kan de schrijver een tekst laten opvallen? 

1.  Door de verdeling van de tekst over de bladzijde of het beeldscherm;
   
2.  Door de soort letter en de grootte van die letter;
   
3.  Door het gebruik van kleuren;
   
4.  Door de plaatjes bij de tekst.
   
   Een ander woord voor beeld en opmaak samen is: lay-out.
   

Tekstsoorten

Een schrijver heeft altijd een doel als hij een tekst schrijft: het tekstdoel.

Alle teksten met

hetzelfde tekstdoel, horen bij dezelfde tekstsoort.

Lezen

Basis: Blz. 87

Kader: Blz. 107

Eerst kader, dan basis. Lees mee!

Zelfstandig werken: 

BB: 1 t/m 6 blz. 86

KB: 1 t/m 7 blz. 107

Klaar? Teksten lezen/ leren

5.3 Lezen les 2

Wat hebben we al geleerd?

IN DEZE PARAGRAAF LEER JE:

• de functies van inleiding en slot herkennen;
• een samenvatting maken met kernzinnen.

inleiding

kern

slot

Hier wordt de tekst afgerond.

Hier wordt kort het onderwerp genoemd.

Hier staat meer informatie over het onderwerp.

In welke zin vind je de belangrijkste informatie van een alinea?

Functies van de inleiding

Een tekst heeft altijd een inleiding, de eerste alinea. In de inleiding noemt de schrijver altijd het onderwerp van de tekst. Daarnaast trekt hij de aandacht van de lezer, zodat die nieuwsgierig wordt naar de rest van de tekst.

De schrijver trekt aandacht door:

• kort zijn mening te geven; hierdoor wordt de lezer nieuwsgierig naar de argumenten bij de mening;
• een vraag te stellen: hierdoor wordt de lezer nieuwsgierig naar het antwoord op de vraag.

Functies van het slot

Het slot van een tekst is de laatste alinea. Hierin rondt de schrijver de tekst af. Hij kan dat op verschillende manieren doen:

• samenvatten;
• conclusie geven;
• antwoord geven op de vraag uit de inleiding.

Let op!

Niet elke tekst heeft een slot. Een nieuwsbericht op een website of in een krant heeft meestal alleen een inleiding en een kern.

Samenvatten met kernzinnen

In een samenvatting noteer je alleen de hoofdzaken van een tekst. Dat kan makkelijk door alle kernzinnen van de belangrijkste alinea's na elkaar te zetten. Een kernzin is namelijk een mini-samenvatting van de alinea.

Doe het zo:

• Bepaal welke alinea's belangrijke informatie bevatten.
• Onderstreep de kernzin van die alinea's.
• Heeft een belangrijke alinea geen duidelijke kernzin? Formuleer die dan zelf.
• Schrijf alle kernzinnen achter elkaar.
• Pas de kernzinnen wat aan, zodat de inhoud goed op elkaar aansluit.

Signaalwoorden

Reden

Signaalwoorden die een reden aangeven zijn:

want, omdat, daarom, vanwege, immers, namelijk.

Ik ga vanmiddag met mijn moeder winkelen, want ik heb een nieuwe broek nodig

Signaalwoord: conclusie

In het slot van een betoog trekt de schrijver een conclusie. Je herkent de conclusie aan de signaalwoorden dus of kortom.

• Meer sport op school betekent dus gezondere én slimmere leerlingen.
  
• Kortom, er zijn alleen maar voordelen aan het inkorten van de leerplicht.

Tekstdoelen

Een betoog

Een betoog is een tekst waarmee de schrijver de lezer wil overtuigen van zijn mening.

Een betoog bestaat uit drie delen: inleiding, kern en slot.

• In de inleiding geeft de schrijver zijn mening over het onderwerp.

• In de kern geeft hij de argumenten voor zijn mening.

• In het slot geeft hij zijn eindoordeel: zijn conclusie. Daarbij herhaalt hij zijn mening.

Zelfstandig werken: 

BB: 7 t/m 12 blz. 86

KB: 8 t/m 14 blz. 107

Klaar? Teksten lezen/ leren

5.3 Lezen les 3

IN DEZE PARAGRAAF LEER JE:

• De kernzin in een alinea herkennen
• de functies van het slot herkennen;
• de hoofdgedachte van een tekst herkennen

Opbouw van een langere tekst

Een langere geschreven tekst is vaak uit drie delen opgebouwd: 

• een inleiding
  
• een middenstuk
• een slot.

De kern

Uit welke delen bestaat
een tekst?

inleiding

kern

slot

Hier wordt de tekst afgerond.

Hier wordt kort het onderwerp genoemd.

Hier staat meer informatie over het onderwerp.

Kernzin en toelichting

Kernzin en toelichting

In de kernzin staat de belangrijkste informatie uit de alinea.

De andere zinnen zijn een toelichting bij de kernzin, een uitleg of een voorbeeld. 

In welke zin vind je de belangrijkste informatie van een alinea?

De hoofdgedachte van een tekst

De samenvatting van de tekst in één zin:

Dat wat de schrijver zegt (schrijft) over het onderwerp.

Zo vind je de hoofdgedachte:

Lees de inleiding en het slot van de tekst

Bepaal het onderwerp van de tekst (waar gaat de tekst over)

Vat in één zin samen wat de schrijver over het onderwerp zegt.

Wat is de hoofdgedachte van een tekst?

1. de mening van de schrijver over het onderwerp
2. jouw mening over het onderwerp
3. De bron van de tekst
4. wat de schrijver zegt over het onderwerp

Functies van het slot

Het slot van een tekst is de laatste alinea. Hierin rondt de schrijver de tekst af. Hij kan dat op verschillende manieren doen:

• samenvatten;
• conclusie geven;
• antwoord geven op de vraag uit de inleiding.

Let op!

Niet elke tekst heeft een slot. Een nieuwsbericht op een website of in een krant heeft meestal alleen een inleiding en een kern.

Uit welke tekstdelen bestaat een tekst in elk geval?

1. inleiding, kern en slot
2. inleiding en kern
3. inleiding en slot
4. kern en slot

Hoe vind je de
hoofdgedachte?