3A 6.2 Voedselrelaties en kringlopen les 3: Stikstofkringloop

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Ecologie

• 6.1 Organismen en omgeving 
• 6.2 Voedselrelaties / kringlopen
• 6.3 samenleven
• 6.4 Natuurbeheer
• 6.5 Mens en milieu
• 6.6 Duurzaamheid
• 6.7 Energiestromen ecosysteem
• 6.8 Voedselproductie

Startopdracht

In de afbeelding zie je de koolstofkringloop. Beantwoordt de volgende vragen:

1. Wat zijn producenten?
2. Geef 2 voorbeelden van consumenten
3. Wat zijn reducenten? 
4. Waar staan de nummers 

1 t/m 4 voor?

Startopdracht

In de afbeelding zie je de koolstofkringloop. Beantwoordt de volgende vragen:

1. Wat zijn producenten?
2. Geef 2 voorbeelden van consumenten
3. Wat zijn reducenten? 
4. Waar staan de nummers 

1 t/m 4 voor?

Antwoorden

1. Planten (organismen die aan fotosynthese doen/ glucose maken)

2. Dieren (mensen, insecten enz.)

3. Schimmels en bacteriën

4. 1 = fotosynthese,

    2, 3 en 4 = verbranding

Programma

• Leerdoelen
• Uitleg basisstof 6.2 --> Stikstofkringloop
• Opdracht stikstofkringloop
• Opdrachten maken in LessonUp
• Huiswerk
• Afsluiting 

Leerdoelen

• Je kunt de groepen organismen in de kringloop van stoffen beschrijven.
• Je kunt de kringlopen van water, koolstof en stikstof beschrijven.

Stikstofkringloop

• Alle organismen hebben stikstof nodig. 
• Stikstof is een belangrijk onderdeel van eiwitten en DNA.

De verschillende stoffen waarin stikstof kan 

voorkomen en van het ene naar het andere 

organisme gaat, noem je de stikstofkringloop. 

Stikstofkringloop

Stikstofkringloop

• Stikstof komt in de bodem o.a. voor in de stof nitraat (mineraal).
• Planten nemen water uit de bodem op met daarin nitraat.
• Ze gebruiken het nitraat samen met glucose voor de vorming van eiwitten (organische stof). 

Planten hebben dus stikstof nodig voor het maken van eiwitten. Planten kunnen zelf geen stikstof opnemen, maar wel nitraat. In nitraat zit stikstof en zo komen de planten aan de stikstof. 

Stikstofkringloop

• Planteneters zetten een deel van deze eiwitten om in dierlijke eiwitten.
• Ook dierlijke eiwitten bevatten

 stikstof.

• Vleeseters nemen deze 

eiwitten op via het vlees 
dat ze eten. 

Stikstofkringloop

• Niet alle eiwitten worden opgegeten en verteerd.
• Eiwitten zitten ook in uitwerpselen of in dode planten of dieren.

• Reducenten (rottingsbacteriën)

gebruiken die eiwitten als brandstof.

• Bij de verbranding van de eiwitten 

ontstaat ammoniak --> wordt omgezet 

naar ammonium --> bacteriën nitraat. 

• Een deel wordt ammoniakgas.

Stikstofkringloop

• Stikstof zit ook in de lucht.
• Planten en dieren kunnen geen stikstof uit de lucht opnemen, maar stikstofbindende bacteriën wel. 
• Deze bacteriën komen                onder andere voor in  wortelknolletjes van planten zoals klaver en lupine ------------>

Stikstofkringloop

• Een deel van de stikstof die deze stikstofbindende 

    bacteriën uit de lucht opnemen,      komt als nitraat in de bodem          terecht. 

• Planten kunnen nitraat opnemen en gebruiken dit voor het maken van plantaardige eiwitten. 

De stikstofkringloop 

Ammonium

Nitraat

Stikstofgas

Ammoniakgas

Eiwitten bevatten stikstof. Stikstof komt in de bodem voor in nitraten. Planten nemen deze minerale zouten op en gebruiken ze om eiwitten op te bouwen uit glucose. Dieren kunnen zelf geen eiwitten maken uit glucose en nemen ze op met hun voedsel. Bij de afbraak van eiwitten in dode resten ontstaan weer nitraten. In de wortels van verschillende plantensoorten leven bacteriën in wortelknolletjes. Deze bacteriën gebruiken stikstof uit de lucht om nitraten op te bouwen. De informatie hierboven beschrijft een stikstofkringloop. Het schema hiernaast geeft deze kringloop weer.

1

2

3

4

Dieren

Planten

Rottings-
bacteriën

Wortelknol-
bacteriën

Een plant kan van glucose nog andere stoffen maken, zoals eiwitten, vitaminen en vetten.
Welke stof uit de grond is nodig voor de omzetting van glucose in eiwitten?

Welk organisme kan stikstof uit de lucht halen?

1. Mensen
2. Stikstofbindende bacteriën
3. Planten
4. Dieren

Bij stikstofbinding wordt gasvormige stikstof omgezet in stikstofhoudende mineralen.

Bij welke genummerde pijl is sprake van stikstofbinding?

1. Pijl 1
2. Pijl 2
3. Pijl 3
4. Pijl 4

Welke stof neemt de plant op van de stikstofkringloop?

1. Ammoniak
2. Water
3. Glucose
4. Nitraat

Planten en dieren hebben stikstof nodig om eiwitten te maken. Planten kunnen stikstof niet zomaar opnemen, daar hebben ze stikstofbindende bacteriën voor. Hoe krijgt een dier stikstof binnen?

Hoe wordt in de voedselketens stikstof doorgegeven?

1. Als nitraat
2. Als ammoniak
3. Als koolhydraten
4. Als eiwitten

Opdracht stikstofkringloop

Klaar?

Lever je opdracht in.

Maken: LessonUp vragen stikstofkringloop

Begin aan je huiswerk: opdracht 11 (samenhang)

Huiswerk

Lezen 6.2 Stikstofkringloop

Maken:

• LessonUp vragen stikstofkringloop
• Opdracht 11 (boek)

Herhalen en/of extra oefenen

Verschillende oefeningen

Uitlegvideo's 

Effectief leren video's