H7.4

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Welkom

3 MAVO ||  2023-2024

Hoofdstuk 7

De overheid voor ons allemaal

Programma

• Vorige les
• Lesdoelen
• Theorie
• Aan de slag
• Evaluatie

Wat was ook alweer privatiseren?

Lesdoelen

Aan het einde van de les

• Kun je beschrijven wat de rijksbegroting is
  
• Kun je de gevolgen benoemen wanneer de overheid een begrotingstekort heeft

Miljoennnota

• De rijksbegroting is een overzicht van alle inkomsten en uitgaven die de rijksoverheid in het komende jaar verwacht.
  

• De miljoenennota is een toelichting op deze inkomsten en uitgaven.
  

• De minister van Financiën presenteert elk jaar op de derde dinsdag van september (Prinsjesdag) de rijksbegroting aan de Tweede Kamer.
  

www.rijksoverheid.nl

Belastingen

De belangrijkste inkomsten krijgt het Rijk door belastingen. Er zijn twee groepen:

• Kostprijsverhogende belastingen
  
• Belastingen op inkomen, winst en vermogen
  
• Andere inkomsten van het Rijk zijn sociale premies en de niet-belastingontvangsten zoals winst uit staatsbedrijven en boetes.
  

Indirectie belastingen

• Kostprijsverhogende belastingen zijn indirecte belastingen.
  
• Bijvoorbeeld accijns en btw. Die zijn verwerkt in de prijs die je als consument betaalt aan de leverancier. Die draagt deze belasting af aan de overheid.
  
• Je noemt ze indirecte belastingen omdat je ze via de leverancier aan de overheid betaalt.
  

Directe belastingen

• Belastingen op inkomen, winst en vermogen zijn directe belastingen. Je betaalt ze rechtstreeks aan de overheid. Bijvoorbeeld inkomstenbelasting.
  
• Als je in loondienst werkt, houdt je werkgever op jouw salaris loonbelasting in en maakt dat over aan de Belastingdienst.
  
• Bv’s en nv’s betalen over hun winst vennootschapsbelasting.
  

Als de accijns en btw verhoogd wordt, dan is dit een verhoging van

1. Indirecte belastingen
2. directe belastingen

Wat betaal jij aan belastingen?
Wat betaal jij aan de overheid?
Zijn het directe of indirecte belastingen?
Leg je antwoord uit

Prinsjesdag

'De derde dinsdag van september'

• Ministers en kamerleden komen weer van vakantie
• Begin van het nieuwe politieke jaar 

• Koning Willem-Alexander en Maxima rijden in de Gouden Koets van het koninklijk paleis naar de Ridderzaal in Den Haag

Daarna....

Minister van Financiën presenteert de miljoenennota aan de Tweede Kamer

Tweede Kamer moet deze goedkeuren

Minister van financiën Wopke Hoekstra

www.rijksoverheid.nl

Begrotingstekort

• Als de overheid verwacht dat ze meer geld moet uitgeven dan dat er binnenkomt, is er een begrotingstekort.
  

Wat kun je doen als je geld tekort komt?

De overheid kan dit tekort voorkomen door te bezuinigen, of door te zorgen voor extra inkomsten.

Kan de overheid een begrotingstekort niet voorkomen, dan moet de overheid geld lenen.

Staatsschuld

• De staatsschuld is het totaal aan leningen dat de overheid op een bepaald moment heeft.
  
• Doordat de overheid in alle jaren met een begrotingstekort geld heeft geleend, is een staatsschuld ontstaan.
  
• Die schuld daalt als de overheid aflost op de leningen. Over de staatsschuld betaalt de overheid ieder jaar rente.
  

Aan de slag

Maken H7.4 opgave 1 t/m 7

Zachtjes overleggen! / Aan docent vragen

Klaar? Nakijken

Niet af? Huiswerk!

Tot 5 minuten voor tijd

Programma

• Vorige les
• Lesdoelen
• Theorie
• Aan de slag
• Evaluatie

Noem een aantal (minimaal 3) grote uitgaven van de overheid

De totale uitgaven zijn 302,1 miljard. Aan sociale zekerheid wordt 85,8 besteed. Bereken hoeveel procent aan sociale zekerheid besteed wordt.

Wat zijn de grootste inkomstenposten van Nederland?

De totale inkomsten zijn 305,5 miljard. Aan indirecte belastingen ontvangt de overheid 96,5 miljard. Hoeveel procent is dat?

Kun je beschrijven wat de rijksbegroting is

Kun je de gevolgen benoemen wanneer de overheid een begrotingstekort heeft

Begrotingstekort

• Als de overheid verwacht dat ze meer geld moet uitgeven dan dat er binnenkomt, is er een begrotingstekort.
  

De overheid kan dit tekort voorkomen door te bezuinigen, of door te zorgen voor extra inkomsten.

Kan de overheid een begrotingstekort niet voorkomen, dan moet de overheid geld lenen.

Staatsschuld

• De staatsschuld is het totaal aan leningen dat de overheid op een bepaald moment heeft.
  
• Doordat de overheid in alle jaren met een begrotingstekort geld heeft geleend, is een staatsschuld ontstaan.
  
• Die schuld daalt als de overheid aflost op de leningen. Over de staatsschuld betaalt de overheid ieder jaar rente.
  

Belastingen

De belangrijkste inkomsten krijgt het Rijk door belastingen. Er zijn twee groepen:

• Kostprijsverhogende belastingen
  
• Belastingen op inkomen, winst en vermogen
  
• Andere inkomsten van het Rijk zijn sociale premies en de niet-belastingontvangsten zoals winst uit staatsbedrijven en boetes.
  

Aan de slag

Maken H7.4 6 t/m 13

Zachtjes overleggen! / Aan docent vragen

Klaar? Nakijken

Niet af? Huiswerk!

Tot 5 minuten voor tijd