Schatten van de aarde -Duitsland excursie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Schatten van de aarde

Tijdens deze reis bezoeken wij het ‘Bergbau Museum’, een oude kolenmijn die omgebouwd is tot een museum. Vroeger werden hier steenkolen uit de grond gehaald. Steenkool noemen we een grondstof. Tijdens ons leven gebruiken we ongeveer 1000 kilo grondstoffen.

Wikipedia zegt over grondstof het volgende:

Steenkool is een van de belangrijkste grondstoffen van de afgelopen jaren. Het is een fossiele brandstof en bestaat uit afzettingen van plantenresten die in het geologisch verleden zijn gevormd. Dat is dus heel lang geleden. In de oudheid was al bekend dat steenkool als brandstof te gebruiken was, maar omdat hout toen nog veel gemakkelijker te krijgen was, gebruikte men dit liever. Steenkool werd ook alleen gebruikt als het dicht aan de oppervlakte lag en zo goedkoop te delven was. Toen in middeleeuws Europa de houtvoorraad slonk werd het economisch interessanter om de productie van steenkool op te pakken en werden er langzamerhand nieuwe mijnen aangelegd. Engeland was het eerste land waarin, vanwege de schaarste aan hout, de steenkoolwinning een betrekkelijk grote omvang aannam (13e eeuw).  

 

www.schooltv.nl

Wat moet je weten aan het einde van de les?

• Wat zijn fossiele brandstoffen?
• Wat is steenkool?
• Hoe wordt steenkool gewonnen?
• Je weet wat de opdracht is in Duitsland en kan deze zelfstandig maken.

Voorbeeld van een grondstof

Fossiele brandstoffen

Steenkool

bruinkool

aardgas

aardolie

Fossiele brandstoffen

Steenkool

Grootste voorraad fossiele brandstoffen.

Op 2 manieren uit de grond:

1. schachtbouw (duur)

zie foto

1. dagbouw

Dagbouw

Schachtbouw

Het Ruhrgebied

• Rivier 'de Ruhr'. 
  
• Vlakbij de Rijn
  
• Veel delfstoffen                 (steenkool, Ijzererts, ijzer)
  
• Werknemers gingen daar wonen   ( ontstaan steden).
• Duitsland werd rijk: hoge welvaart
  

Steenkoolwinning

Middeleeuwen 

Stoommachine

1957 piek

Nog 5 in productie

Vervolgens:

* Meer handel, meer concurrentie met andere landen in handel.

* Kolen- en ijzermijnen raken leeg.

* Fabrieken moeten sluiten.

* Lege fabrieken worden omgebouwd tot museum of theater of recreatie-gebied. 

Maken....

Lees de tekst goed door op de volgende bladzijdes.

Maak de opdrachten.

Bewaar dit goed voor de eindopdracht!

OPDRACHT 4: SCHATTEN VAN DE AARDE

Tijdens deze reis bezoeken wij het ‘Bergbau Museum’, een oude kolenmijn die omgebouwd is tot een museum. Vroeger werden hier steenkolen uit de grond gehaald. Steenkool noemen we een grondstof. Tijdens ons leven gebruiken we ongeveer 1000 kilo grondstoffen.

Wikipedia zegt over grondstof het volgende:

Steenkool is een van de belangrijkste grondstoffen van de afgelopen jaren. Het is een fossiele brandstof en bestaat uit afzettingen van plantenresten die in het geologisch verleden zijn gevormd. Dat is dus heel lang geleden. In de oudheid was al bekend dat steenkool als brandstof te gebruiken was, maar omdat hout toen nog veel gemakkelijker te krijgen was, gebruikte men dit liever. Steenkool werd ook alleen gebruikt als het dicht aan de oppervlakte lag en zo goedkoop te delven was. Toen in middeleeuws Europa de houtvoorraad slonk werd het economisch interessanter om de productie van steenkool op te pakken en werden er langzamerhand nieuwe mijnen aangelegd. Engeland was het eerste land waarin, vanwege de schaarste aan hout, de steenkoolwinning een betrekkelijk grote omvang aannam (13e eeuw).  

 

Wikipedia zegt over grondstof het volgende:

Steenkool is een van de belangrijkste grondstoffen van de afgelopen jaren. Het is een fossiele brandstof en bestaat uit afzettingen van plantenresten die in het geologisch verleden zijn gevormd. Dat is dus heel lang geleden. In de oudheid was al bekend dat steenkool als brandstof te gebruiken was, maar omdat hout toen nog veel gemakkelijker te krijgen was, gebruikte men dit liever. Steenkool werd ook alleen gebruikt als het dicht aan de oppervlakte lag en zo goedkoop te delven was. Toen in middeleeuws Europa de houtvoorraad slonk werd het economisch interessanter om de productie van steenkool op te pakken en werden er langzamerhand nieuwe mijnen aangelegd. Engeland was het eerste land waarin, vanwege de schaarste aan hout, de steenkoolwinning een betrekkelijk grote omvang aannam (13e eeuw).  

 

Tekst bij opdracht 4

tekst bij opdracht 4

Steenkool is een van de belangrijkste grondstoffen van de afgelopen jaren. Het is een fossiele brandstof en bestaat uit afzettingen van plantenresten die in het geologisch verleden zijn gevormd. Dat is dus heel lang geleden. In de oudheid was al bekend dat steenkool als brandstof te gebruiken was, maar omdat hout toen nog veel gemakkelijker te krijgen was, gebruikte men dit liever. Steenkool werd ook alleen gebruikt als het dicht aan de oppervlakte lag en zo goedkoop te delven was. Toen in middeleeuws Europa de houtvoorraad slonk werd het economisch interessanter om de productie van steenkool op te pakken en werden er langzamerhand nieuwe mijnen aangelegd. Engeland was het eerste land waarin, vanwege de schaarste aan hout, de steenkoolwinning een betrekkelijk grote omvang aannam (13e eeuw). 

Tekst bij Opdracht 4

Al in de middeleeuwen vond steenkoolwinning plaats in de rivierdalen van de Worm, de Inde, de Ruhr en de Saar. De uitvinding van de stoommachine maakte diepbouw mogelijk in de negentiende eeuw. De steenkoolwinning piekte in 1957 waarna de productie langzaam afnam. Op het ogenblik zijn er nog vijf steenkoolmijnen in productie in Duitsland: 1: Bergwerk Ibbenbüren, Ibbenbüren, 2: Zeche Auguste Viktoria, Marl, 3: Bergwerk Prosper-Haniel, Bottrop, 4: Bergwerk West, Kamp Lintfort, 5: Bergwerk Saar, Saarlouis

Het uit de grond halen van de steenkool noemt men delven. Dat is moeilijk en gevaarlijk werk. In de Middeleeuwen werd er al mee begonnen. Toen waren er weinig hulpmiddelen die we nu wel kunnen gebruiken. In het museum zie je de manieren waarop de steenkool uit de grond werd gehaald. Jij moet dat verwerken in jouw muurkrant die je maakt na de reis. Tijdens de rondleiding hoor je van de gids de moderne manieren waarop de kolen gewonnen worden. Verwerk dit ook in jouw verslag. Je kunt in het museum rondlopen om alles over het winnen van kolen (=het uit de grond halen van kolen) bekijken. Je krijgt opdrachten mee die in het Duits opgeschreven zijn met een vertaalhulp. Zoek in het museum de juiste antwoorden die je nodig hebt voor jouw verslag en gebruik daarbij de opdrachten.

Het vak van mijnwerker is gevaarlijk. Er gebeurden en gebeuren veel ongelukken wanneer de mijnwerkers diep onder de grond werken. Wanneer mijnwerkers begonnen aan hun dienst, wensten ze elkaar een gelukkige einde zodat ze weer gezond en wel boven zouden komen. Deze groet wordt in het museum nog steeds gebruikt. Bij binnenkomst en bij vertrek wens je iedereen die je tegenkomt “Gluckauf”, geluk naar boven!

De suppoost, de bewaker in het museum, zal je complimenteren wanneer jij hem deze groet toewenst als je het museum binnenloopt.

Opdracht

1. Zeg in jouw eigen woorden wat een grondstof is.

2. Maak een lijst van 10 veel gebruikte grondstoffen. Schrijf erbij waarvoor ze gebruikt worden. Je zult ze op moeten zoeken via internet of een atlas

3. Op jouw lijst staat zeer zeker ook steenkool. Noem nog extra gebruiksmogelijkheden van steenkool.

4. Noem een industriegebied in Duitsland waar steenkool uit de grond werd gehaald.

5. Leg uit wat de verbetering van de stoommachine te maken heeft met de winning (het uit de grond halen van kolen) van steenkool.

6. Ga naar http://nl.wikipedia.org/wiki/Gesloten_mijnen en schrijf in jouw eigen woorden op hoe steenkool uit de grond wordt gehaald.

7. Op dezelfde pagina van Wikipedia staan ook de nadelen van gesloten mijnbouw. Noem ze allemaal.

8. Zoek op Google-afbeeldingen naar plaatjes en foto’s van mijnwerkers in de steenkolenmijnen. Deze foto’s en plaatjes heb jij nodig voor de eindopdracht.

9. Zoek op internet en in boeken uit de mediatheek informatie op over mijnbouw. Ook deze informatie kun je gebruiken voor de eindopdracht. Kijk bijvoorbeeld eens op http://mijnen.startkabel.nl/

Wat zijn fossiele energiebronnen?

1. Diesel
2. Aardgas
3. Steenkool
4. Benzine

Steenkool is ontstaan uit?

1. Lagen zand
2. Plankton
3. Plantenresten
4. Grind

Proefwerk

Hoofdstuk 1 Brazilië

Succes!