Werkwoordspelling

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Welkom

bij deze les Nederlands werkwoordspelling

weekplanning

oefenen met werkwoordspelling

oefenen met grammatica/voorbereiding bezoek gemeente

opdracht discussie

d-toets spelling

Lesprogramma

1. Lesstart met oefening
2. Uitleg werkwoordspelling
3. Les afmaken

Welk gevoel krijg jij als ik zeg dat de les over werkwoordspelling gaat?

Leerdoelen

Aan het eind van deze les zijn de volgende doelen behaald:

• Je kent de verschillende werkwoordsvormen en kunt vaststellen welke vorm een werkwoord heeft.

• Je kent de regels voor het schrijven van de persoonsvorm en kunt die toepassen.
  
  
• Je kent de regels voor het schrijven van het voltooid deelwoord en kunt die toepassen.

• Je kent de regels van de Engelse werkwoorden. 

https:

https://www.meesterklaas.nl/quiz/d-of-t

Maak een screenshot van de door jou gemaakte quiz waarop je score in beeld is.

Score van 90% of hoger, dan mag je kiezen of je mee doet of dat je de les zelfstandig doorneemt.

Doel 1

Je kent de verschillende werkwoordsvormen en kunt vaststellen welke vorm een werkwoord heeft.

Soorten werkwoorden

1. Persoonsvorm
   Wij lopen altijd naar school.
   
   
2. Voltooid deelwoord
   Wij hebben gisteren 10 kilometer gelopen.
   
   
3. Onvoltooid deelwoord
   Lopend ging hij naar zijn werk.
   
   
4. Hele werkwoord/infinitief
   Wij willen daar graag lopen.

Persoonsvorm

De persoonsvorm is verbonden met het onderwerp (EV/MV) en kan in zowel de tegenwoordige tijd als de verleden tijd staan. 

Je vindt de persoonsvorm door:

• De tijdproef uit te voeren (verander de tijd)
• De getalproef uit te voeren (verander het getal van het onderwerp)
  Het werkwoord dat je moet aanpassen om de zinnen correct te maken, is de persoonsvorm. 
• De vraagproef uit te voeren.
  Het werkwoord dat vooraan komt te staan is de persoonsvorm.

Benoem de persoonsvorm(en) van onderstaande zinnen:
1. Onze buurvrouw verbouwt haar huis zelf.
2. Vind jij het ook jammer, dat het weer zo verandert?
3. De gastheer van het restaurant heette de klanten die binnenkwamen welkom.
4. Er zijn leerlingen geschorst, door de grap die zij hebben uitgehaald.
5. Jarno vindt het prettig, als de onderwijzer het huiswerk controleert.

Voltooid deelwoord

Het voltooid deelwoord is het werkwoord dat aangeeft dat iets is afgelopen. 

Je herkent het voltooid deelwoord aan: 

• Omdat je de PV al uit de zin hebt gehaald, weet je dat de andere vervoegde werkwoorden voltooid deelwoorden zijn.
• De zin bevat een vorm van hebben, zijn of worden
• Er staat ge-, be-, ont- of ver- voor het werkwoord.
• Het werkwoord geeft aan dat iets/het is afgelopen. 

Benoem de voltooid deelwoorden uit de onderstaande zinnen:
1. Raad eens wat er vandaag is gebeurd.
2. Ik heb de beschimmelde kaas maar weggegooid.
3. Waarom heb jij die gele aansteker niet bewaard?
4. Mijn ouders verhuizen onze spullen vandaag naar het nieuwe huis.
5. Bladluis wordt vaak met water en spiritus bestreden.
6. Tijdens het feest verandert Sofie nog van outfit: ze heeft er minstens drie bij zich.

Infinitief

Een infinitief is een werkwoordsvorm waarin het werkwoord zich niet heeft aangepast aan het getal of de tijd van de zin. Het hele werkwoord is het infinitief. 

Je herkent een infinitief doordat: 

• Je de PV al uit de zin hebt gehaald.
• Het is het hele werkwoord (de wij-vorm).
• Er staat soms 'te' of 'aan het' voor.

Benoem de infinitieven uit de onderstaande zinnen:
1. Wat betekent dit precies?
2. Wat willen jullie later worden?
3. Mees heeft dat altijd al willen hebben.
4. Dit betekent dat we nogal haast hebben.
5. Wij zijn van plan om te gaan fietsen.

Benoem de infinitieven uit de onderstaande zinnen:
1. Wat betekent dit precies?
2. Wat willen jullie later worden?
3. Mees heeft dat altijd al willen hebben.
4. Dit betekent dat we nogal haast hebben.
5. Wij zijn van plan om te gaan fietsen.

Noteer alle werkwoorden uit de eerste twee alinea's van het stukje hiernaast en geef telkens aan om welke werkwoordsoort het gaat.
Kies uit: pv, vt dw, inf

Zin 1: ....(pv), ....(...)

Die avondklok was toch maar tijdelijk?

Na veel politieke discussie kwam hij er dan in januari: de avondklok. Maar, beloofde het kabinet, hij zou maar een paar weekjes gelden en als eerste maatregel weer geschrapt worden. Maar twee maanden later geldt hij nog steeds. Hoe kan dat?

Volgens bronnen rondom het kabinet zijn de kabinetsleden van mening veranderd omdat uit hun cijfers blijkt dat de maatregel goed werkt om het aantal besmettingen terug te dringen. Daarnaast houdt het grote merendeel van de Nederlanders zich netjes aan de maatregel, die geaccepteerd lijkt te zijn.

Ook vindt het kabinet het belangrijk dat als ze op bepaalde maatregelen heel streng zijn, ze andere regels wat kunnen versoepelen. Zo zei Rutte op een eerdere persconferentie dat door de avondklok te houden de basis- en middelbare scholen eerder open konden.

Doel 2

Je kent de regels voor het schrijven van de persoonsvorm en kunt die toepassen.

Persoonsvorm

• De persoonsvorm kan voorkomen in de tegenwoordige tijd en in de verleden tijd. Bij deze tijden horen verschillende regels.
  
  
• Daarnaast bestaan er sterke (onregelmatig) en zwakke (regelmatig) werkwoorden.

Persoonsvorm TT

ik, .... jij

Persoonsvorm TT

ik, .... jij 

jij 

hij/zij/het 

meervoud 

ik-vorm/stam

ik-vorm + t

ik-vorm + t

'infinitief' 

fiets      word      loop 

fietst    wordt      loopt

fietst     wordt      loopt

fietsen  worden  lopen

werkwoorden die eindigen op dt komen dus alleen voor bij de persoonsvormen in de tegenwoordige tijd van jij + hij/zij/het. De stam van het werkwoord moet dan wel op een d eindigen.

Vul bij iedere zin de juiste vorm van de persoonsvorm in tegenwoordige tijd in:

1. Mijn ouders ............................. (afspreken) met mijn oma.
2. De groep studenten ............................. (vinden) dat de docent geen fijne uitleg ............................. (geven).
3. ............................. (horen) je wel wat je zegt?
4. ............................ (begrijpen) je vader het probleem?
5. Sanne ............................. (worden) morgen 18 jaar.

Persoonsvorm VT

Twee soorten werkwoorden:

1. Klankveranderende werkwoorden De onregelmatige werkwoorden moet je kennen. Er komt in de verleden tijd nooit meer een -t of -d achter!
   
   
2. Werkwoorden +te(n) of + de(n)
   
   Bij regelmatige werkwoorden moet je bepalen of er -te(n) of +de(n) toegevoegd moet worden. Gebruik daarvoor 't ex Kofschip.

Persoonsvorm VT

• Om te bepalen of er -te(n) of +de(n) toegevoegd moet worden, gebruik je 't ex kofschip.
  
• 't ex kofschip is eigenlijk een trucje om de stemloze medeklinkers te kunnen onthouden.
  
  
  
• Zit de laatste letter van de stam van het werkwoord wel of niet in 't ex kofschip?
  
• wel > ik-vorm + te(n)
  
• niet > ik-vorm + de(n) 

Vul bij iedere zin de juiste vorm van de persoonsvorm in verleden tijd in:

1. Mijn ouders ............................. (wachten) gisteren twee uur voordat zij naar binnen ............................. (mogen).
2. Hij ............................. (fronsen) zijn wenkbrauwen toen zij zo ............................. (binnenkomen).
3. Sanne en Daan ............................. (plonzen) gelijk in het water toen ze bij het zwembad ................... (arriveren).
4. Messi ............................. (vergroten) zijn kans op scoren.
5. Hij ............................. (branden) zijn hand tijdens het kerstdiner.

Werkwoordspelling Schema 

Is het werkwoord een PV?

Ja

Nee

   TT                    VT                      VT DW                   INF 

ik, ...jij: ik-vorm

jij, hij, zij, het : ik-vorm +t

M: 'infinitief'

Onregelmatig

ik-vorm +te(n)

ik-vorm +de(n)

(kofschip!)

D of een T?

't ex kofschip

hele werkwoord

Doel 3

Je kent de regels bij het voltooid deelwoorden en kunt die toepassen.

Voltooid deelwoord 

Twee soorten werkwoorden:

1. Klankveranderende werkwoorden (sterke werkwoorden). Deze moet je kennen.
   
   
2. Voltooid deelwoord op -t of -d (zwakke werkwoorden).Om te bepalen of er een -t of -d achter het werkwoord staat, gebruik je 't ex kofschip. Je kan ook kijken naar de verleden tijd van het werkwoord. 

Vul bij iedere zin de juiste vorm van het voltooid deelwoord in:

1. Wij zijn gisteren ................................ (bellen) door de directeur.
2. Je bent in elk geval goed ................................ (verzekeren)!
3. Hoe is het mogelijk dat jij wel je cijfer hebt ................................ (krijgen)?
4. Het gebeurt wel vaker dat hij verkeerd wordt ................................ (aanmelden).
5. Is dat écht wat er is ................................ (gebeuren)?

Doel 4

Je kent de regels van de Engelse werkwoorden

Engelse werkwoorden

• Engelse werkwoorden vervoeg je zoveel mogelijk als Nederlandse werkwoorden!
  Je gebruikt dus dezelfde regels.
  
  
  
• Engelse werkwoorden hebben soms een afwijkende ik-vorm:
  

paintball, delete, race (vanwege de uitspraak)
scoor, promoot -(vanwege de o-klank)

Engelse werkwoorden

• Sommige woorden en werkwoorden die wij gebruiken, komen uit een andere taal. Je noemt ze leenwoorden. 
• Engelse werkwoorden vervoeg je op dezelfde manier als Nederlandse werkwoorden.

• Let op: Bij saven, timen en daten eindigt de stam op -e.
• We 'vernederlandsen' de Engelse werkwoorden, behalve als je daardoor een verkeerde uitspraak krijgt.

De leerling ... het document gisteren op haar Chromebook.
(saven)

1. savde
2. savede
3. savete
4. savte

Hoe zit dat?

• Bij het werkwoord saven eindigt de stam op een -e
• -> save (spreek uit: seef)
• De v van save zit niet in het 'T eX KoFSCHiP
• Daarom krijg je in de verleden tijd -de of - den

Ik save                 Ik savede                Ik heb gesaved

Hij savet             Wij saveden

Bij de meeste werkwoorden  werkt het dus hetzelfde als bij de Nederlandse werkwoorden.

maar..... let op goed de uitspraak           -n

Vul bij iedere zin de juiste vorm van het voltooid deelwoord in:

1. Peter ................................... (scrollen) door zijn e-mails.
2. Voor dat project ................................... (researchen) ik vorige week in de databank.
3. Maxime................................... (stressen, vt) flink na zijn toets.
4. Heb jij vorige week ook ................................... (flyeren)?
5. Mijn moeder ................................... (recyclen) alles.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

aan de slag

maken Slimleren

1.8 persoonsvorm en voltooid deelwoord

1.9 werkwoorden uit het Engels